~रवि प्राञ्जल~
उजाड हुन्छ बनै प्रिये ! गाउँ भुलेपछि
उदास हुन्छ मनै प्रिये ! गाउँ भुलेपछि ।
देखावटी हाँसो हाँस्छ सधैँ भरि शहर
पिरले सुक्छ तनै प्रिये ! गाउँ भुलेपछि। Continue reading
~रवि प्राञ्जल~
उजाड हुन्छ बनै प्रिये ! गाउँ भुलेपछि
उदास हुन्छ मनै प्रिये ! गाउँ भुलेपछि ।
देखावटी हाँसो हाँस्छ सधैँ भरि शहर
पिरले सुक्छ तनै प्रिये ! गाउँ भुलेपछि। Continue reading
~उज्ज्वल जी.सी.~
जिन्दावाद र मुर्दावादका नाराहरु बढ्दै थिए – जुलुसमा । सुरजित देशको लागि आपूm र आफ्नी आमाको विवशताहरु बिर्सदै जोशको शिखरमा पुगि चर्को स्वरमा नाराहरु दिँदै थियो ।
जुलुसको विकराल स्वरुपमा तर्सदै लाठीहरु उठे । शाहसी ढुंगाहरुका क्रमिक प्रहारले लाठीहरु पराजित हुदै जमिनमा लम्पसार परे । पराक्रमी भनाउँदा बन्दुकहरु उठे – जुलुसलाई तितरवितर पार्न । आकाशमा गोली चल्यो । धैर्यको ढाल बोकेको जुलुस हच्किएन । Continue reading
~मोहनराज शर्मा~
कुनै कृतिको नामलाई शीर्षक भनिन्छ । प्रत्येक कृतिका माथ वा शीर्षमा रहने यो अङ्ग ज्यादै महत्त्वपूर्ण हुन्छ । शीर्षकलाई आधा रचना नै मानिने हुँदा लेखकले शीर्षकद्वारा आफ्ना कृतिको नामकरण खुबै सोचविचारका साथ गर्नु पर्छ ।
शीर्षक आकर्षक हुनु पर्छ, तर त्यसभन्दा बढी सार्थक हुनु आवश्यक छ । शीर्षक र कृतिमा विभिन्न खालको सम्बन्ध हुन्छ र यो सम्बन्ध नै सार्थक शीर्षक राख्ने आधार बनेको हुन्छ । सम्बन्ध र आधारका दृष्टिबाट शीर्षकहरू निम्नलिखित प्रकारका हुन्छन् :
१.सामञ्जस्यमूलक शीर्षक : कृतिको विषयवस्तु, पात्रनाम, स्थाननाम आदि र शीर्षकमा मेल वा सामञ्जस्य हुन्छ, जस्तै—विषयवस्तुका सामञ्जस्यमा राखिएका ‘बसाइँ, छिमेकी, पागल, विश्वव्यथा, मुग्लान, कमरेड भाउज्यू, खलङ्गामा हमला’ आदि, पात्रनामका सामञ्जस्यमा राखिएका ‘मुनामदन, मधुमालती, भक्त भानुभक्त Continue reading
~रुमानी राई~
बोल्नै हुन्न मैले बात लाग्छ अचेल
अपजस मात्र ताँत लाग्छ अचेल ।
केही पाउन आफैलाई त्यागे पनि
यहाँ शून्यशून्य हात लाग्छ अचेल । Continue reading
~छोगेल मोक्तान~
तिमी हाँस्दा चन्द्रमा हाँस्ने गर्थ्यो
तिमी रूँदा आकाश रूने गर्थ्यो ।
तिम्रो रूप र जूनको ज्योति
हरबखत खोज्ने गर्छु ।
तिम्रो आँसु र आकाशको झरी Continue reading
~चित्र लक्ष्मी~
माछा फेरिए ताल उही छ
मान्छे फेरिए ताल उही छ
क्रान्तिको बातै Continue reading
~टिका भुषण दाहाल~
एउटा मान्छे आयो
उसले बारी पायो
एउटाले उसलाई मल दियो
अर्कोले पाऩी
तेस्रो आयो रोप्ने बिऊ दियो Continue reading
~सुरज राना~
कागजको छातिमा राजमार्ग बनाएर
अक्षरहरुले महायात्रा गरे पछि मात्रै
कागज बाइबल बन्यो
कागज कुरान बन्यो
कागज त्रीपिटक बन्यो
कागज गीता, पुराण र महाभारत बन्यो
आज यिनै कागजहरुको थुप्रोलाई ढोगे पछि
मान्छे इसाइ बन्छ
मान्छे इस्लाम बन्छ
मान्छे बौद्द बन्छ
मान्छे हिन्दु बन्छ Continue reading
~दिपेन घिसिङ्~
आउँछे
घर झर्ने बाटो बिर्सिएर
काँचुली युनिफारमको फेर्न नभ्याई
पिठियूँ
हत्केलाभरि
छरपस्टिएका खाता-किताबमा
हतारिँदैछ पस्नलाई
साइबर क्याफे।
बस्छे Continue reading
~युवा अज्ञात~
अनुहारहरुमा सधैं
युद्धकै त्रासदी देख्ने आँखाले
तिम्रो तस्बिरमा केवल निश्चलता देखे
अबोधता र कोमलता देखे
तब मैले आफ्नै बालपन सम्झिएं
कुनैदिन म पनि तिमी जस्तै थिए
मनै देखी हाँस्दथें
दिलै खोलेर मुस्काउथें
हो
मेरा मुस्कानहरुले पनि Continue reading
~रमण घिमिरे~
कुनै युग थियो, आफ्नो साम्राज्य विस्तार गर्न विशेष लक्षणयुक्त घोडालाई स्वतन्त्र छाडिन्थ्यो। त्यो घोडा जुनजुन देशमा जान्थ्यो, या त त्यस देशले हार स्वीकार गर्नुपर्थ्य या घोडा छोड्ने राज्यसँग युद्ध गर्न तयार हुनुपर्थ्य। एक वर्षसम्म यो क्रम जारी रहन्थ्यो र अन्त्यमा दिग्विजय प्राप्त गरेपछि ‘अश्वमेध यज्ञ’ गरी त्यही घोडालाई यज्ञमा बलि चढाइन्थो।
यस्तै अश्वमेध यज्ञका घोडाहरूलाई पात्र बनाएर कवि दुबसु क्षेत्रीले एउटा लामो काव्यसिर्जना गरेका छन्, अश्वमेध यज्ञका घोडाहरू ।
११ मुख्य शीर्षक र ८० वटा उपशीर्षकमा अश्वमेध यज्ञका घोडाहरूको संरचना तयार पारिएको छ। आरम्भमा ‘तेस्रो आँखा’ १, २, ३ र ४ अनि चौथो आँखा १, २, ३ र ४ गरी आठवटा र ‘युद्धविरुद्ध उभिएका अश्वमेध यज्ञका Continue reading
~बिन्दु प्याकुरेल ‘लुना’~
लक्ष्यविहीन यात्रा झैँ लाग्ने सँधैको हतारो, सँधैको हतारो जिन्दगीबाट उसले प्राप्त गर्ने भनेको अपार्टमेन्ट हुँदै घर, त्यसपछि भौतिक सामाग्रीहरु हुनेछन्। यसको लागि प्रताप सँधै व्यस्त हुन बाध्य हुनुपर्नेछ , ऊ आफै पनि व्यस्त हुनु पर्नेछ। २-३ वर्षपछि सन्तान जन्माउने योजना छ उनीहरुको। दूधे बच्चालाई ‘ शिशु स्याहार केन्द्र’ मा राखेर आमा मान्छे काममा खट्नु परेको उसले देखेकी छ। शायद उसलाई पनि यसै गर्नुपर्ने होला। हुर्कँदै गएका सन्तान र मातापिताबीचको सम्बन्धमा कटुता आएको उसले प्रशस्तै सुनेकी, देखेकी छे। त्यो मातापिताले सन्तानलाई पर्याप्त समय दिन नसक्नुको परिणाम थियो। उसका भोलि बच्चा जन्मिएपछि प्रताप र उसले पर्याप्त मात्रामा समय दिन नसके त्यस्तै कटुता नहोला भन्न सकिँदैन। समाज उही हो, वातावरण उही हो, जीवन उही हो। Continue reading
~अरुणा बैद्य~
आकाशबाट घाम बर्सिरह्यो बिहानदेखि नै
एक बाल्टिन घाम थापेर
रातका लागि जोगाऊँ भनेको घाम आफैँ
‘उज्यालो खोज्नु छ
बस्नु हुन्न राति, कर्फ्यु छ’
भनेर बाल्टिनलाई छोडेर गयो
चिसो बाल्टिन, रित्तो बाल्टिन
उज्यालो थाप्ने रहर कठै…! Continue reading
~मदनमणि दीक्षित~
म जन्मिएको ८६ वर्ष पूरा हुन लाग्यो । म पछिका पनाति र पनातिनी गरी तेस्रो पुस्ता चलिरहेछ । केही दिन भयो मेरो नातिनी ज्वाइँसित कुरा हुँदै थियो । आफ्ना साढे दुई वर्षको उमेरका बम्बई छँदाका सम्झनाहरू बारे चर्चा गरेँ । ती सम्झनाहरू मेरो मस्तिष्कमा ताजै छन् तथापि आजका शिशुहरूका सम्झनासित दाँज्दा आजका शिशुहरू कति फरक र उमेरअनुसार पाका चिन्तनमा पुगेका रहेछन् भन्नेबारे हाम्रा चर्चा चल्दै रहे ।
म सात वर्षको छँदा ग्रामोफोनको सङ्गीत सुनेको थिएँ र घरकी सेविका मालतीसित यो कसरी बोल्छ भनी सोधेको थिएँ । “बाबु यसभित्र साना मान्छे लुकेका छन्, त्यही लुकेका मान्छेले गीत गाएको हो” भनेकी थिई Continue reading
~अज्ञात~
एक ठाउँमा कमला नाम गरेकी एउटी पढेलेखेकी शिक्षित महिला थिइन् । उनका दर्ुइ सन्तान थिए – छोरी सुनीता र छोरा सुरेश । सुनीता दस वर्षी थिई । ऊ चार कक्षामा पढ्थी । उसको दाइ सुरेश चार कक्षामा पढ्थ्यो । उनीहरूको बुबा अर्थात् कमलाको श्रीमान एउटा सरकारी कार्यालयमा अधिकृत थिए । जाडोको लामो छुट्टी थियो । सुरेश चाहिँ काकाको छोरासँग खेल्न रमाउँथ्यो । ऊ घरमै बस्न रुचाउँदथ्यो । उनीहरू कहिले कम्प्युटर खेल्ने, कहिले टिभी हर्ेर्ने, कहिले गिटार बजाउने गर्दथे तर सुनीताको केटी साथी कोही पनि थिएन ।
एकदिन कमलाले सुरेशसित भनिन् “आज म बच्चाहरूको एउटा कार्यक्रममा जाँदैछु तिमी दाजुबहिनी घरमै मिलेर बस है ।” Continue reading
~अमर त्यागी~
दसैँ-तिहार
हिन्दूत्वको जुहार
हर्षानन्द अपार
शरद्मौसम
सौन्दर्य सरगम
मृदुल रमझम ! Continue reading
~हरिश नवल~
अनु. : महेन्द्र महक
हठी विक्रमादित्यले एकपटक फेरि बेतालको लाशलाई रुखबाट ओराल्यो र काँधमा बोकेर हिड्यो, सदाझैं मौन । बेतालले केही समयपछि भन्यो, ‘तँमाथि मलाई दया लाग्छ । बाटो काट्न सजिलो होस् भनेर तँलाई म आज तेरै दिल्लीमा भएको एउटा घटना सुनाउँछु । दिल्लीको एउटा चर्चित ठाउँ छ, सराय रोहिल्ला । यहाँ बशेसरनाथ आफ्नी श्रीमती र छोराछोरीसँग बस्छ । उसको आर्थिक हैसियत– लोअर मिडिल क्लासको मान्छे हो । उसका दुई दाजुहरु छन्, जो दिल्लीमा नै फरक–फरक ठाउँमा छुट्टाछुट्टै बस्दै आएका छन् । उनीहरुकी एउटी मात्र बहिनी छ, जो विवाहपछि श्रीमान्सँग हापुडमा बस्दै आएकी छ । यी चारै जनाकी आमा मेरो यस कथाकी नायिका हुन् ।’ Continue reading
~माधवप्रसाद दाहाल~
सोख पनि अचम्मको नसा रहेछ । कसैलाई कुकुर पाल्ने सोख, कसैलाई हेभी मोटरसाइकल घुइकाउने । कसैलाई गाडी (कार) किन्ने त कसैलाई धेरैभन्दा धेरै केटीसाथी बनाउने सोख । (महिला पाठकहरुले मलाई माफ गर्नुहोला– तपाईंहरुको बारेमा अर्को कुनै मौका मिले चर्चा गरौंला ।)
सहर बजारमा आजभोलि घरको गेटमा ‘कुकुरदेखि सावधान’ लेखिएको प्रशस्तै देख्न सकिन्छ । उहिले–उहिले कसैसँग रीस उठ्यो भने गाली दिन ‘तँ कुकुर’ भन्ने शब्द प्रयोग गरिन्थ्यो । कतै–कतै त्यो अद्यापी छँदैछ । तर, कुकुर शब्दको प्रयोगदेखि सावधान हुनुपर्ने बेला भइसकेको छ । कुकुर शब्दले आजभोलि गल्ली–गल्ली डुल्ने, छेऊमा पिसाब फेर्ने, विष्टा खाने भन्ने मात्र अर्थ दिदैन । यो त आजकल सभ्यताको प्रतीक हुँदैछ, त्यो पनि सहरिया जगतमा । Continue reading
~मान बहादुर के.शी. ‘देउडाप्रेमी’~
बाली बैश पराया देश दु:खका छन् खात
आफ्ना पन पराई हुँदा कोई हुदाईन साथ
बाह्र घण्टा खाई नखाई मजदुरी गर्नुछ Continue reading
~हरी गौतम~
धेरै यो मूटु दुखेर रोए….!!
गई एकान्तमा लुकेर रोए….!!
आफन्त पराई जस्को नि हेला,
सबै मै तीर जुटेर रोए……!! Continue reading
~सन्तोष चिमरिया~
श्री गणेशाय नम:
शास्त्रमा देबहरुका पनि देब श्री महादेवका अनेकौं रुप , लिला र महिमाको बर्णन छ । शास्त्री नै नभए पनि यस्ता परमदेबको महिमागान गाउन मलाई सोमबार नै आउनु पर्छ भन्ने छैन । आज शनिबार गाए नि हुन्छ । पहिले पनि फेसबुकेश्वर महादेव र डलेरेश्वर महादेबको महिमागान र आरती गरेकै हुं । अस्ति श्रावणमा मात्रै पनि श्री लैनचोलेश्वर महादेवको महिमा कहेकै हुं । यो थितिले आजपर्यान्त श्री महादेवका महिमागान गाउनुको पुन्यफलले गर्दा यो पापी भक्तलाई फेरि पनि प्रभुको अर्को रुपको दर्शन गर्ने मौका मिलेको छ । ओहो मेरो अहोभाग्य ! आजपनी प्रभुको महिमा गाउन पाए । आज चाहिँ ,गल्ली र बाटाहरुमा , फुटपाथ र चौकहरुमा , आकासेपुल र पार्कहरुमा जतासुकैबाट प्रकट हुनु भएर दरिद्रजनका दरिद्र हर्न , भोकाका भोक र गरिबका कष्ट हर्नकै लागि यो हिमवत खण्डमा प्रकट हुनुभएका श्री डिभेश्वर महादेवको महिमागान गाउन हेतु उपस्थित भएको छु । सबै भक्तजनहरुले हात हातमा डिभी साईजको फोटो र फारम लिएर ध्यानसंग सुन्नु होला ।
कुमारजी आज्ञा गर्नुहुन्छ हे अगस्तेमुनी ! Continue reading
~रुमन न्यौपाने ‘अमन्त’~
तिमी
अनि तिम्रो प्रतिबीम्ब
तिम्रो उदाशिनता
म
केलाउँछु निस्फीक्री संग
तर म
खेल्दा खेल्दै हारीसकेको ।
झर्दा र्झदै फुल्न खोज्ने ।
अष्पस्ट पराजय,
र्दुबोद मनस्थिति,
अब,
एक्लै धरातलमा उभीन सक्दिन ।
Continue reading
साहित्यकार जी.सी. को स्वास्थ्योपचारको निम्ति सहयोग आव्हान:
==========================================================
साहित्यकार उज्ज्वल जी.सी. क्यान्सर रोगबाट पिडित भै बिगत चार महिनादेखि भारतको नयाँदिल्ली स्थित राजीव गान्धी क्यान्सर अस्पतालमा उपचार गराइरहेका छन् | पेटको आन्द्रामा देखिएको भयावह रोग क्यान्सरको उपचारको निम्ति व्यक्तिगत खर्चबाट धौधौ परिरहेको अवस्थामा देशविदेशमा रहेका नेपाली दाजुभाइ दिदीवहिनीहरुबाट आर्थिक सहयोगको अपेक्षा गर्न वाध्य भएका छन् उनी |
एउटा साहित्यकार, जसले विगत चार दशकदेखि लेखनका माध्यमबाट नेपाली भाषा साहित्यको निरन्तर सेवा गरिरहेको छ, उसको जीवन बचाउनु भनेको पनि नेपाली भाषा-साहित्यको उत्थानमा योगदान पुर्याउनु नै हो | तेसैले, उदार हृदयका साथ हामी आफुले सकेजति आर्थिक सहयोग गरौँ, एउटा साहित्यकारको जीवन बचाउँ | यसका निम्ति देशविदेशमा रहनुहुने सबै महानुभावहरुसंग हामी हार्दिक आग्रह गर्दछौं |
निम्न लिंकमा Click गरेर सहयोग गर्न सकिनेछ | धन्यवाद !
https://www.gofundme.com/help-ujwal-gc-to-fight-cancer Continue reading
~N. B. Ghimirey~
Translated By: Denuka Rai
Where the days begin with bombs,
Night bid in bullets.
Where the sun rises – American,
Moon rises – Russian.
I am Syria speaking,
I am Syria crying.
My hands are their weapons,
My feet their vehicle.
My nose their position taking place, Continue reading
~महेश पौड्याल~
पहाडकी नानी, क्या राम्रो बानी, नहाँसी नबोल्ने
हिउँ गोरो जिउमा, चौबन्दी चोली, क्या राम्रो सुहाउने ।
सलल बग्ने कोसीको पानी आँखामा झलझली,
हिमाली हावा श्वासमा तिम्रो, गाउँदछ सुसेली । Continue reading
~डा. देवीप्रसाद सुवेदी~
हाम्रो बटालियनको एक जत्था कुनै निर्दिष्ट ठाउँमा पुगेर सडक – सडक मार्चपास्ट गर्दै आफ्नो शिबिरतिर फर्कदैँ थियो । त्यसो त कुनै पनि सैनिकको जीवन – गति र दैनिक कार्यतालिका सबै निर्दिष्ट नै हुन्छन् । एउटा निर्दिष्ट ठाउँमा पुग, निर्दिष्ट काम पूरा गर र फेरि निर्दिष्ट ठाउँमै फर्क । यो कुरा खानपिनदेखि लिएर हरेक दैनिक कार्यक्रममा लागु हुने कुरा उस्तै मान्छेले पत्याउने छैन । यस्ता कुराहरू अरूलाई सुनाउनमा त्यस्तै सिपाहीले मात्र उत्सुकता देखाउन सक्छ जो आफ्नो मूल्यप्रति अलिकति पनि विश्वस्त छैन । तर मलाई भने अझै पनि कताकता कुत्कुती लागेर आउँछ यस्ता कुराहरूबाट । यद्यपि म सुरूमा सिपाही भर्ती हुँदाको भन्दा धेरै अभ्यस्त भइसकेको छु निर्दिष्ट कामहरू तुरून्त पूरा गर्न । सुरूमा कुनै काम तुरून्त गर्न आनाकानी गर्दा मैले धेरै पटक आफूभन्दा माथिका अफिसरहरूको लठ्ठी खाएको छु र बुटको चोट खपेको छु । एकदिन मैले मेरो अफिसरको बुटमा पालिस लगाउनु थियो तर मलाई त्यो अफिसरप्रति घृणा लागेको हुँदा मैले जानीजानी केही ढिलो गरिदिएको थिएँ । घृणा गर्नुको कारण थियो – ऊ अरू अफिसरहरूले भन्दा बढी फोहरी शब्दहरू Continue reading
~कुसुम गजमेर~
रेली खोला बगर काफल पाक्यो लहर
माया आऊ न बस न लाग्यो रहर
खोलाको किनार हाराहारी माया सराबरी
बैंशमा कस्तो रोग लाग्यो हावा सरर Continue reading
~सुरेन्द्र राना~
जुनी जुनीलाई मेरी उनीलाई
अरुलाई होइन चोखो माया मेरी उनीलाई
केहि क्षणलाई होइन मेरो माया
जुनी जुनीलाई मेरी उनीलाई
जुनेली रातको शीतल पलहरु
उषाको लालीको हो गुलाबी रङ्गहरु Continue reading
~रन्जु ‘मार्ग’~
+’तपाई को हो ?’
-‘म नेता हुँ !’
+’कस्तो नेता ?’
-‘देशलाई नेतृत्व दिने नेता !’ Continue reading
~दैवज्ञराज न्यौपाने~
हेर्दा-हेर्दै दोबाटोमा अर्कै बाटो मोडिएछ
पाइला अघि सारे पनि मन त कतै छोडिएछ
छोडिएको मन छ मेरो त्यहीँ कतै राखिदिनू
पल्लाभित्र परेलीका सम्झनाले ढाकिदिनू Continue reading
~रोचक घिमिरे~
नेपाली पत्रकारिता बारेको चर्चामा साहित्यिक पत्रकारितालाई सामेल गरिएन भने त्यसको चर्चा अधुरो मात्र होइन निरर्थक नै ठहरिने छ । वास्तविक तथ्य के हो भने नेपालमा होस वा विदेशमा नेपाली पत्रकारिता विधाको थालनी नै साहित्यिक पत्रकारिताबाट भएको हो । वि.सं.१९५५ मा पं.नरदेव मोतीकृष्ण शर्माको सम्पादनमा पाशुपत प्रेस काठमाडौँमा मुद्रित भै निस्केको ‘सुधासागर’ साहित्यिक पत्रिका नेपालको सबभन्दा जेठो र पहिलो पत्रिका हो । त्यसो त ‘गोरखा भारत जीवन’ नामक साहित्यिक पत्रिका ‘सुधासागर’ भन्दा पहिल्यै नै वि.सं.१९४३ मा बनारसबाट निस्केको मानिन्छ । तर तत्कालीन केही पुस्तकमा त्यसको विज्ञापन देखिनु बाहेक हालसम्म त्यसको मुद्रित प्रति फेला परेको छैन । ‘सुधासागर’ र Continue reading