म आधुनिक पत्रकार
सडक छापलाई
महलछाप बनाई दिन्छु
मूर्खलाई विद्वान बनाई दिन्छु
विद्वानलाई लठ्ठु घोषित गरिदिन्छु
यसको लागि मेरा मालिक पत्रकारको
मन खुसी भएको हुनु पर्छ
अथवा मेरो घरमा तिम्रो
लक्ष्मी माताकी जय ! भन्ने फोन आएको हुनुपर्छ ।
श्यामप्रसाद शर्मा (वीरगञ्ज, सेवासदन) पछि हात्तीसारनिरको शशिकलाको बाबुको घरमा डेरा गरेर बस्नुभएको थियो । ‘साहित्य’का देखादेखि सम्पादक ‘स्वास्नी मान्छे’ को भित्री सम्पादक भएको नाताले कमलबाबु र म हरेक शनिबार जस्तो उहाँको डेरामा जान्थ्यौँ । भाषा र साहित्यबारे छलफल गथ्र्यौं ।
उहाँकै अनुरोधमा एक दिन बेलुकी पख बसन्तपुर पुग्यौँ । भक्कुलाई राँगो दिने ठाउँनिर उभिएको एउटा मान्छेले हामीलाई बाटो देखाउँदै भित्र चोकतिर लग्यो । एक तल्लामाथिको कोठामा पुग्दा धेरै लेखकहरू सुकुलमा पलेँटी कसेर बसेका देख्यौँ । हामी पनि ढोकाको छेउमै बस्यौँ ।
लीलाध्वज थापाले कमलबाबुको कोटलाई लिएर छड्के हान्न थाल्नुभयो– ‘यस्तो फोहर मुलुकमा बस्ता तपाईंको कोटको इज्जतै रहेन के गर्ने ?’ इ. कमलबाबुले हाँसेर जवाफ दिनुभयो– ‘थापाजी तपाईंले कोटको बारे कुरा कोट्याउनुभन्दा पेटीकोटलाई लिएर कविता सुनाउनु भए सारै राम्रो र रमाइलो पनि हुन्थ्यो, हैन र ?’ थापाले उत्निखेरै कथेर पेटीकोटको कविता सुनाउनुभयो । हामी सबै हाँस्यौँ । मेरो हँसाइ अल्लि चर्को थियो । Continue reading →
सधैं त होटेलमा विदेशी खानाकै कुरा भो
विभिन्न भोजमा टन्न पिउने बहानाकै कुरा भो
घर सम्झेर आज कस्तोकस्तो भइरहेछ मेरो मन
साथी ! आज फाफरको साग र आटोका कुरा गरौं
धेरै टाढा आइएछ, घर–आँगन पुग्ने बाटोका कुरा गरौं
आऊ, हामी अलिकति आफ्नो माटोका कुरा गरौं !
Blood marks the red borderlines,
of plains that belong to every nation
like terraces in the field!
This is India, and this Pakistan
and this, the great line ‘tween
marked by the blood of the Hindus and the Muslims!
This is Germany, and this England,
this Russia, and this Japan. Continue reading →
दुई महिनादेखि मैले केही लेख्न सकेकी छैन । डायरीका यी रित्ता पृष्ठहरू जति पल्टाउँछु उत्ति मनभित्रको खाली झन् झन् बढ्दै गएजस्तो लाग्छ ।कस्तो खाली हो म आफैं पनि जान्दिन । म दुब्लाइसकें, थूकसित कहिलेकाहीं रगत मिसिएर आउँछ, रातो आँखै तिरमिराउने कालो रगत । मलाई टी.बी. भएको रहेछ । हुन त कहिलेदेखि भएको हो, तर थाहा भएको भने आठ महिना भइसक्यो, तबदेखि यही सेनेटोरियाममा छु । धेरै भइसक्यो मेरो छातीको एक्स-रे गरेको, डाक्टरले भन्थ्यो, मेरो दायाँ फोक्सो ज्यादै खराब भइसकेको छ रे । साँच्चै मलाई पनि यस्तै लाग्छ, मेरो फोक्सो अब कुहिएर फतफती र्झन मात्र बाँकी छ । मैले उहाँसित मेरो एक्स-रे फोटो हेर्न मागेकी थिएँ, तर उहाँले हुन्छ हुन्छ भन्दै अझसम्म मलाई त्यो देखाउनुभएको छैन । उहाँ भन्नुहुन्छ, मलाई केही भएको छैन, चाँडै नै निको हुन्छ रे । ओह, मलाई आश्चार्य लाग्छ, किन उहाँ मलाई यसरी छकाउन खोज्नुहुन्छ, अब के बाँकी छ र ! छकिनेजति म पहिले नै छकिइसकेकी छु नि ! यो थूकसित लत्पतिएको रगत, यो कुहिएको, फोक्सो सबै मेरा आफ्नै कमजोरीका उपलब्धि त हुन्, अझ कति म छकिउFm, कति घाटा परू ! उहाँले मलाई कति माया Continue reading →
जमिनमा टाँगिएका
लाशहरु उठ
क्रान्तिको आरोहण हुन लागेको छ
भँगेरीबाट
पसिना पिएर
यस पाला चढेको छु
शिखरहरु
हाम्रो दल आएको छ
मेरो साथ
झरिरहेछ तामाकोसीझै
हिमाल बाट
युद्ध जित्न Continue reading →
म महानिर्वाणको सागर छेऊ उभिएको छु । देख्छु, ब्रम्हनाल नजिकैको मलामी घरमा आधा दर्जन मान्छेहरूको रुवाबासी । मन एकतमासको हुन्छ र सम्झन्छु भजनको एक अंश, ‘‘दुई दिनको पाहुना हौँ यो संसारको नाट्यशालामा…’’
मलाई थाहा छ जीवनलाई निस्सार देख्नु निराशाभाव हो तर त्यस ठाउँमा पुग्दा मनोवेग त्यसै त्यसै वेगिँदो रहेछ ।
उस्ले गितहरु गाउँछे ,
त्यो मेरा लागि हुन्छ !
उस्ले हातमा रंग लगाउँछे
त्यो पनि मेरा लागि नै हुन्छ !
उस्ले ताराहरुलाई छोडेर
मेरा लागि तरंग स्वयं पैदा गर्छे !
मेरा सपनाहरुलाई ,
ईच्छाहरुलाई बुनेर Continue reading →
‘साहित्य हो, सभ्यताको प्रतीक । मानव सभ्यताको विस्तृत क्षेत्रबाट एक मुट्ठी माटो लिएर त्यसलाई मात्र सभ्यताको नाम दिनु कूपमण्डूकता हो । आंशिक सत्यता सबैमा विद्यमान छ, पूर्णसत्यता कसैमा पनि छैन । साहित्य जीवनजस्तो व्यापार होइन, त्यसको क्रय पनि छ । आजको सभ्यता लामो इतिहासको सञ्चित फल हो । साहित्य पनि त्यस्तै हिजोको सभ्यतामा आज निर्मित हुँदैछ’ – विश्वेश्वरप्रसाद कोइराला
म सूर्यसँग सम्भोग गर्छु
आऊ मलाई सम्भोग गर !
नेपाली साहित्यको समकालीन पुस्ताकी हट्टाकट्टा, साहसी, निर्भीक, दृढ र सक्रिय नारी स्रष्टा प्रेमा शाहको मार्मिक उद्गार हो, यो । कथाकार प्रेमा शाह अन्तर्मनकी कथाकार हुन् ।
मैले अझै बुझन सकीन
मेरा जिबनका रसहरु,
जुन जताततै पोखीएर
छताछुल्ल भएका छन् ।
हार्दीकताले उनका ओठहरुले
मेरो ओठ चुम्न खोज्दा,
लालची मेरा हातहले
र्सबत्र अंठ्याउन भ्याएका छन् । Continue reading →
मेरो आत्मकथाको निलो डायरी
भयो भो उसमा जिल्दा नलगाऊ
ता कि उसलाई
कृत्रिमता बुट्टेदार जिल्दाभन्दा
सादा एक रङ्गी रहनु गर्व हुनेछ ।
कृत्रिमताः मेरो बैठकको गमला
जसमा जीव छ, चराचर छैन
भो तिम्रो गालामा जिल्दा नलगाउ पाउडरको Continue reading →
त्यही पुरानो आँखा टोड्कामा हालेर उसले हेर्योव
देख्यो त्यही झन्डा हल्लिरहेको छ पाखामा
झन्डामा हल्लिरहेको छ त्यही च्यातिएको लुङ्गी
लुङ्गीमा सुकेको रगतको टाटो
हल्लिरहेछ
समय।
झन्डा हल्लिनु भनेको चिहानमाथि बिसाउने बुद्धले हाई काड्नु हो Continue reading →
हजार फूलका पत्रहरु
ललाटमा परे पनि
एक दुई पत्र एत्र तत्र
दोबाटोमा झरे पनि ।
शुवाष कहाँ नमिल्ने थ्यो
झमराले फूल छुँदा
अत्तर विच सुन्दरताको
नओईलिने माला हुँदा ।।
नरोऊ जानु म छिट्टै आछुनी अनि हाम्रा सुन्दर सपनाहरु सँगै साकार गरौंला नरोऊ है । मल्लो घरको काकालाई मंसिर लगाईदिनु भनेको छु । आमालाई सघाउनु,छिमेकीको प्यारी बन्नु,हन्छ है ? म जान्छु ल जुनु ?
यसरी आफ्ना मुहारबिन्दुबाट यी कोमल शब्दहरु उफार्दै भारत हानिएको थियो दिले दाई । जानु भाउजुले भने आफु सँग शब्द भण्डार नै नभए जसरी घुक्कघुक्क रुदैँ आफ्ना हातका दश औंला दिले दाईको पाउमा विसार्दै-ढोग्दै पछारिएकी थिईन् ।