Category Archives: लेख – समीक्षा

लेख – समीक्षा / Critical writeups

संगीत ईतिहास : होङकोङमा नेपाली संगीतको गर्विलो इतिहास

Posted on September 13, 2018 by Editor

~निरज राई~ बृटिश सेनामा भर्ना भएर यहाँ (सेकोङ्ग क्याम्प) आएका नेपाली युवाहरूले ब्यान्ड नै खोलेर नेपाली गीत बनाई सेनाकै रेडियो च्यानल BFBS मार्फत प्रसारण गर्थे।ती ब्यान्ड हरू मध्ये होङ्गकोङ्गको प्रथम नेपाली साङ्गीतिक ब्यान्ड बृटिश गोर्खा सैनिकका clerks हरूको Chequers Band … Continue reading →

Posted in ईतिहास | Tagged | Leave a comment

कार्यपत्र : वाच्य, यसका प्रकार र लिम्बू भाषा

Posted on September 13, 2018 by Editor

~प्रा. डा. टङ्कप्रसाद न्यौपाने~ १. विषय प्रवेश संसारका सबैजसो भाषाहरूमा क्रिया वा वाक्यसंरचनामा वाच्य (Voice) एउटा प्रमुख तत्व, घटक वा व्याकरणिक कोटि (Grammatical categories)का रूपमा रहेको हुन्छ । नेपालीमा वाच्यको अभिव्यक्ति क्रियापदका रूपायनबाट भएको देखिन्छ भने अङ्ग्रेजीमा वाक्यसंरचनाबाट अभिव्यक्त भएको … Continue reading →

Posted in कार्यपत्र | Tagged , | Leave a comment

समीक्षा : भाषाविज्ञानका आँखामा नेपाली भाषाहरू

Posted on September 13, 2018 by Editor

~डा. माधवप्रसाद पोखरेल~ नेपालका भाषा : नेपालमा जम्मा पाँच महापरिवारका भाषा बोलिन्छन् । कुसुन्डा भाषा संसारको कुनै परिवारसित पनि मिल्दैन । यो भाषा एउटै मझेरीमा बोल्न पाउने रोल्पा, टुनीबोटकी पुनी ठकुरी र उनकी छोरी कमला खत्री मात्र छन् । देउखुरीकी … Continue reading →

Posted in समीक्षा | Tagged | Leave a comment

लेख : तीजको साँस्कृतिक परम्परा र वर्तमानमा देखिएका विकृति

Posted on September 7, 2018 by Editor

~लता शर्मा~ हर्ष र उल्लासका साथ हरेक वर्ष हरितालिका तीज हिन्दू नारीहरुको महान पर्वको रुपमा मनाउने गरिन्छ । हिमालय पुत्री पार्वतीले पर्वतमा गएर लुकेर आफ्ना संगीनीहरुलाई मात्र डाकेर महादेव पति पाउँ भनेर दिनभर निराहार ब्रत बसी मध्य रातमा शिवको पूजा … Continue reading →

Posted in लेख | Tagged | Leave a comment

लेख : लोप हुँदैछन् थारु लोककथा

Posted on August 23, 2018 by Editor

~लक्की चौधरी~ अलिखितरुपमा कण्ठकै आधारमा भनिने कथाहरु नै लोककथा हुन् । थारुमा यसलाई ‘बटकुही’ भनिन्छ । यसमा सृजनात्मकता हुन्छ । श्रृङ्गारिकता हुन्छ । लयात्मकता र सुमधुररस समिश्रण हुन्छ । लोककथाहरु ग्रामीण परिवेशमा प्रायः हरेक पूर्खाका जनजीव्रोमा झुण्डिएका हुन्छन् । तर … Continue reading →

Posted in लेख | Tagged | Leave a comment

समीक्षा : नेपाल भाषाका एकजना सशक्त कवि पूर्ण वैद्य

Posted on August 20, 2018 by Editor

~मोहन दुवाल~                 कविता साहित्यको एउटा प्रमुख अङ्ग मानिन्छ । त्यसैले साहित्यमा कविताको विशेष चर्चा चल्नु अस्वाभाविक मानिँदैन । सामाजिक सम्बन्ध, सामाजिक सङ्घर्ष र सामाजिक अन्तक्र्रियाकै एउटा बिम्ब भएर कविता जन्मिन्छ । कविता यस अर्थमा सामाजिक सङ्घर्षकै उपज भई देखापर्ने … Continue reading →

Posted in समीक्षा | Tagged | Leave a comment

समालोचना : नाटककार तिवारीको प्रवृत्तिगत मूल्याङ्कन

Posted on August 20, 2018 by Editor

~अशोक थापा~ सारसङ्‌क्षेप: यो लेख ताना शर्मा र अन्यद्वारा सम्पादित तिवारी नाट्य-साहित्यको विश्‍लेषण नामक ग्रन्थमा विविध समालोचकले नाटककार तिवारीका विषयमा उठाउन गरेका विविध धारणालाई आधार मानी तयार गरिएकको छ । तिवारी नेपाली सहित्यका विशिष्ट प्रतिभा हुन भने नाटकलेखनका एक गहकिला प्रतिभा । … Continue reading →

Posted in समालोचना | Tagged | Leave a comment

कार्यपत्र : हङकङेली नेपाली भाषा र साहित्य

Posted on August 17, 2018 by Editor

~ प्रा. डा. टङ्कप्रसाद न्यौपाने~ अहिलेका लोकतान्त्रिक युगमा संसारभरि सबै किसिमका एकल पहिचान, एकल चिन्तन, एकल दर्शन, एकल शासकीय राजनीति वा एकल अस्तित्वको अन्त्य भएका लहरले अवशिष्ट क्षेत्रहरूलाई पनि छोइसकेको छ । हरेक समाजमा शुद्धतावाद प्रतिगामी हुन्छ, यसले पुरातनमार्गतिर मानवीय सभ्यतालाई … Continue reading →

Posted in कार्यपत्र | Tagged , | Leave a comment

समीक्षा : अनेक आयाम छन् किराँत चाडका

Posted on August 17, 2018 by Editor

~अमर तुम्याहाङ~ अढाइसय वर्ष लामो सामन्ती एकात्मक शासन ढलेर मुलुक सङ्घीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्र घोषणा भएको तीन वर्षपछि किरात जातिले धूमधामसँग मनाउँदै आएको किरात चाडले पहिलो पटक उमुक्ति पाएको छ राष्ट्रिय चाडको रूपमा । नेपालको एकीकरणको महान् यज्ञमा तत्कालीन समयका विभिन्न … Continue reading →

Posted in समीक्षा | Tagged | Leave a comment

पुस्तक समीक्षा : ‘फाटेको टोपी’का कवितामा जनप्रेम र राष्ट्रप्रेम

Posted on August 15, 2018 by Editor

~प्रा.डा.जीवेन्द्र देव गिरी~ हरि ऊँ प्रधान लिखित ‘फाटेको टोपी’ कविता सङ्ग्रहको पाण्डुलिपि पढ्ने अवसर पाएँ । यसको छिटै प्काशन हुने कुरा सुनेर हर्षित छु । नेपाली डायस्पोराका कविता र सिङ्गो नेपाली वाङ्मयका निम्ति नयाँ कुति भित्रिनु एक महत्त्वपूर्ण उपलब्धि हो … Continue reading →

Posted in पुस्तक समीक्षा | Tagged , | Leave a comment

लेख : गीत–संगीतको समय

Posted on August 15, 2018 by Editor

~बुलु मुकारुङ~ नेपाली गीत–संगीतको विकासमा राजारानी, नेता, मन्त्री, सभासद्, प्रशासक, उद्योग–व्यवसायीदेखि सैनिक र प्रहरीसम्मको योगदान छ। हाम्रो लोकभाकाले भन्छ– आकाशै गर्छ लौ गड्याङगुडुङ झारपातमा पर्छ शीत, जसको मनमा विरह चल्छ उसैले गाउँछ गीत। विरह, वेदना वा दुःख–दर्दमा नपर्ने को नेपाली … Continue reading →

Posted in लेख | Tagged | Leave a comment

पुस्तक समीक्षा : जीवनवादी दृष्टिकोणको धरातलमा ‘जीवन लीला खण्डकाव्य’

Posted on August 15, 2018 by Editor

~भेषराज रिजाल~ वरिष्ठकवि सदानन्द अभागीद्वारा लिखित ‘जीवन लीला खण्डकाव्य’ तेह्रपादमा संरचित सानो तर गहन खण्डकाव्य हो । राधा तिवारी, यशोदा अधिकारी, उमाकुमारी रिजाल र इन्दिराकुमारी रिजालले प्रकाशन गर्नुभएको यो कृति वि.सं. २०५९ साल मङ्सिरमा प्रकाशित भएको हो । आफ्नो परिवारदेखि समाजका … Continue reading →

Posted in पुस्तक समीक्षा | Tagged , | Leave a comment

कार्यपत्र : डायमनशमशेरको औपन्यासिक सफलता

Posted on August 13, 2018 by Editor

~कुमारप्रसाद कोइराला~ विषयप्रवेशः- नेपाली उपन्यासको इतिहास त्यति लामो छैन । वि.सं. १८२७ देखि औपन्यासिक रचनाहरू लेखिन थालिए तापनि नेपालीमा पहिलो मौलिक उपन्यास भने वि.सं. १९५६ मा लेखिएको, वि.सं. १९६० मा प्रकाशित वीरचरित्र नै हो । त्यसबेला यो कृति अत्यन्त लोकप्रिय भयो । लोकप्रियता … Continue reading →

Posted in कार्यपत्र | Tagged , , | Leave a comment

समीक्षा : सिड्नी शेल्डनका लागि भोलि कहिल्यै आएन

Posted on August 13, 2018 by Editor

~उद्धव उपाध्याय~ विश्वमा साहित्यिक क्षेत्रमा आफूलाई समर्पित गरी साहित्य साधनामा तल्लिन रहेका धेरै लेखकहरू छन् तर सबैले सान, सम्मान र सम्पत्ति आर्जन गर्न सकेका छैनन् । इज्जत प्रतिष्ठा सँगैसँगै पैसा कमाउने आधुनिक उपन्यासकारहरूमा ८९ वर्षो उमेरमा भरखरै दिवङ्गत हुनुभएका अमेरिकी … Continue reading →

Posted in समीक्षा | Tagged | Leave a comment

समीक्षा : साहित्यकार कमला आँसु ग्रन्थ

Posted on August 9, 2018 by Editor

~डा. कविता लामा~ कमला आँसुसित मेरो पहिलो भेट साहित्यिक कार्यक्रममै भएको हो।दुई तीनचोटिको भेट पछि हामी निकै नजिक भयौँ,साथी सम्बोधन गर्थ्यौँ एकाअर्कालाई।उमेरले मभन्दा ठुली तर विचार, रुचि, मनले हामी एकै उमेरमा पुगेर कुराकानी गर्थ्यौं।गान्तोकमा आयोजित विभिन्न कार्यक्रममा मेरो उपस्थिति रहेको छ, सुन्नसाथ उनी र … Continue reading →

Posted in समीक्षा | Tagged | Leave a comment

समीक्षा : नव सापकोटाको कवित्व

Posted on August 9, 2018 by Editor

~डा. खगेन्द्रप्रसाद लुइटेल~ १. परिचय सन् १९४८ जनवरी २५ असम, गुवाहाटीको बडगाउँ, देवकोटा नगरमा जन्मिएका नव सापकोटाले स्नातकसम्मको शिक्षा हासिल गरेका छन् । असमको साहित्यिक, सांस्कृतिक, जातीय र भाषिक उन्नयनमा विशिष्ट योगदान पु¥याउने नव सापकोटाको सेवा, पेसा र संलग्नता यसप्रकार … Continue reading →

Posted in समीक्षा | Tagged , | Leave a comment

समीक्षा : पूर्ण राईको जय-बिजय कथा

Posted on August 8, 2018 by Editor

~अज्ञात~ जय-बिजय कथाको कथाकन :- जय-विजय पूर्ण राईद्वारा लिखित मनोवैज्ञानिक कथा हो ! यस कथाका प्रमुख पात्र लामाबाबु अनि सहायक पात्र कान्छा पिउन हुन्छ ! यो कथा लात्तेभकुण्डो खेललिएर संरचना गरिएको छ ! खेल मैदानको विचमा खेलाड़ीहरु खेलको निम्ति तयारी … Continue reading →

Posted in समीक्षा | Tagged , | Leave a comment

समीक्षा : शास्त्रीय छन्द, बहर, लोकलय, उच्चार्य सममात्रिक लय र आक्षरिक लयमा नेपाली गजल लेखन

Posted on August 8, 2018 by Editor

~घनेन्द्र ओझा~ लय परिचय :- लय भन्नाले कुनै कुरा पढ्दा या उच्चारण गर्दा उत्पन्न हुने स्वाभाविक प्रवाह हो । कुनै कुरा सललल बगेर कतै पनि अप्ठ्यारो नमानी पढ्न या उच्चारण गर्न सकिन्छ भने त्यहाँ स्वाभाविक रूपमा लय उत्पन्न हुन्छ । … Continue reading →

Posted in समीक्षा | Tagged | Leave a comment

शोधपत्र : विधा तत्वका आधारमा सन्त्रस्त आँखाहरु कथासङ्ग्रहको अध्ययन

Posted on August 7, 2018 by Editor

~विनिता कुइँकेल~ विधा तत्वका आधारमा सन्त्रस्त आँखाहरु कथासङ्ग्रहको अध्ययन त्रिभुवन विश्वविद्यालय, मानविकी तथा सामाजिकशास्त्र सङ्कायअन्तर्गत पद्मकन्या बहुमुखी क्याम्पस, नेपाली शिक्षण विभागको स्नातकोत्तर तह द्वितीय वर्षको दसौँ पत्रको प्रयोजनका लागि प्रस्तुत शोधपत्र शोधार्थी विनिता कुइँकेल पद्मकन्या वहुमुखी क्याम्पस, बागबजार, काठमाडा २०७२

Posted in शोधपत्र | Tagged , , | 1 Comment

समीक्षा : किरात लिम्बू जातिका संस्कारहरू

Posted on July 30, 2018 by Editor

~अमर तुम्याहाङ~ हामी दैनिक जीवनमा नुहाउने, खानपान गर्ने, लुगा लगाउने, पढ्ने, पूजापाठ गर्ने आदि नियमित कामहरू गर्दछौँ । यसका साथै विशेष अवसरहरूमा विशेष खालका विधिहरू पनि हामी सम्पादन गर्दछौँ जस्तै न्वारन, पास्नी आदि । जन्मदेखि मृत्युसम्म गरिने यस्ता विविध विधि … Continue reading →

Posted in समीक्षा | Tagged | Leave a comment

समालोचना : मिथक हाम्रो सांस्कृतिक चिन्तनको स्रोत ?

Posted on July 27, 2018 by Editor

~डि.आर. पोखरेल~ जानिफकारहरु भन्छन् मिथक आदिम मानवको मनको सृष्टि हो । तर, यो कपोलकल्पनामा आधारित छ । हुन त यो प्रकृतिका यथार्थ घटनाहरुको प्रतिबिम्बन हो । किनभने, हाम्रा पूर्वजहरुले प्रकृति, मानवसमुदाय र स्वयं आफ्नो मनभित्र जुन खेलहरु देखे, तिनबाट प्रभावित … Continue reading →

Posted in समालोचना | Tagged | Leave a comment

समीक्षा : श्याम तमोटका गीत भित्र

Posted on July 27, 2018 by Editor

~गोविन्दप्रसाद आचार्य~ एक जमाना यस्तो थियो, सङ्कल्प परिवार र बेदना परिवार साहित्य र संस्कृतिका क्षेत्रमा दरो प्रतिस्पर्धा गर्थे । तिनीहरूका गीत÷सङ्गीत र वैचारिक धरातल साहित्य, संस्कृतिका गतिविधिसमान थिए । यी दुई भिन्न रेखाका रूपमा देखा परे ३५÷३६ सालतिर । यिनीहरूको … Continue reading →

Posted in समीक्षा | Tagged , | Leave a comment

विचार : बहुनायकत्वको लीलाचेतः लीलालेखन

Posted on July 25, 2018 by Editor

~कृष्ण धरावासी~ बहुलता आजको युगचेतनाको मेरुदण्ड हो। बहुवाद आजको मानवसंस्कृतिको प्रारम्भ हो । विश्वको कुनै कुनामा पनि आज विकसित हुँदै आइरहेको कुरै यही हो। साहित्यमा, राजनीतिमा, कलामा, वैचारिकतामा, संस्कृतिमा सबैतिर पसेर सक्रिय भइरहेको यही नै अबको जीवन हिँड्ने बाटो हो। … Continue reading →

Posted in लेख | Tagged | Leave a comment

समालोचना : बजगाईंको ‘रोडम्याप’ भित्रका लघुकथामा युगचेतनाका बिम्बहरु

Posted on July 24, 2018 by Editor

~डा.लक्ष्मणप्रसाद गौतम~ १. आमुख : विषयप्रवेश नेपाली लघुकथा क्षेत्रमा पछिल्लो समयमा निकै सशक्त र प्रभावपूर्ण लघुकथाहरु देखिएका छन् । आजको वढ्दो प्रविधि संस्कृति(Technoculture)को प्रयोग, मान्छेको अतिशय व्यस्तता र छोटो छरितो रचना प्रतिको आजको पाठकको आकर्षण आदि विविध कारणले हिजोआज लघुकथा … Continue reading →

Posted in समालोचना | Tagged | Leave a comment

समालोचना : अमेरिकामा नेपाली डायस्पोरा साहित्यको ईतिहास र न्यू योर्कका नेपाली साइत्यकारहरुको डायस्पोरिक रचना

Posted on July 23, 2018 by Editor

~अमर नेम्बाङ्ग~  नेपाली डायस्पोराको लहरहरुमधे पहिलो लहर- धेरै बर्षअघि पूर्व सिक्किम तथा भूटानतर्फ भएको, दोश्रो लहर- सन् १८१५ मा ब्रिटिश लाहुरेहरुको भर्ती शुरु भएपछि दक्षिण एशियामा अवकाशप्राप्त  व्यक्तिहरुको पुनर्वास भएको र तेश्रो लहर- सन् १९७० देखि यता विशेषत: जग्गा जमीनको … Continue reading →

Posted in समालोचना | Tagged | Leave a comment

लेख : समकालीन कविताका १० स्वर

Posted on July 23, 2018 by Editor

~हरि अधिकारी~ नेपाली साहित्यको काव्य परम्परामा मुख्यत: क्रान्ति योद्धा कवि गोपालप्रसाद रिमालले सुरु गरेको मुक्त छन्द प्रयोगधर्मी आधुनिक कविता लेखनले लगभग सात दशक लामो रचनात्मक यात्रा पूरा गरेको छ । गोपालप्रसाद रिमाल, भवानी भिक्षु, महाकवि देवकोटा, सिद्धिचरण श्रेष्ठ आदि स्रष्टाका … Continue reading →

Posted in लेख | Tagged | Leave a comment

शोधपत्र : ‘पहेँलो घाम’ उपन्यासको विधातात्विक अध्ययन

Posted on July 20, 2018 by Editor

~भीम कुमारी श्रेष्ठ~ ‘पहेँलो घाम’ उपन्यासको विधातात्विक अध्ययन त्रिभुवन विश्वविद्यालय, मानविकी तथा सामाजिकशास्त्र सङ्कायअन्तर्गत त्रि–चन्द्र बहुमुखी क्याम्पस नेपाली विभाग अन्तर्गत स्नातकोत्तर तह द्वितीय वर्षको दशौँ पत्रको प्रयोजनका लागि प्रस्तुत शोधपत्र

Posted in शोधपत्र | Tagged , | Leave a comment

समीक्षा : वैदिक तथा लौकिक संस्कृतमा भाषिक चिन्तन र पाणिनि युग

Posted on July 20, 2018 by Editor

~कौशिला रिसाल~ भाषिक चिन्तनको प्रारम्भ भाषा मानव समाजको अस्तित्वसँगै विकास हुँदै आएको हो । मानवको सृष्टिसँगै आफ्नो जीवनमा एक–आपसमा विभिन्न प्रतीकहरूद्वारा विचार विनिमय हुन थाल्यो । मानव समाजको उत्पतिसँगै भाषाको विकास भए तापनि यसको विषयमा धेरै पछि मात्र भाषिक चिन्तन … Continue reading →

Posted in समीक्षा | Tagged | Leave a comment

पुस्तक समीक्षा : हल्लुँडको पोस्टमोर्डम र रिपोर्टहरू

Posted on July 20, 2018 by Editor

~सङ्गीत नेम्वाङ~ सम्बन्धित पुकार:- म बार्हौ श्रेणीमा पढ्थे। अर्थात् भर्खर-भर्खर साहित्यतिर रूची राख्दै गरेको समय। फेसबुकमा कविताहरू पढ्दै गरेको समय। अनुकरणीय प्रेमिल कविता लेख्दै गरेको समय। हिमालय दर्पणको साहित्यिक पृष्ट पढ्दै गरेको समय। यस्तै समयमा एकदिन दर्पणको साहित्यिक पृष्टमा भेटेको … Continue reading →

Posted in पुस्तक समीक्षा | Tagged | Leave a comment

समालोचना : लिम्बू भाषा साहित्यको अनुवाद : स्थिति र सम्भावना

Posted on July 15, 2018 by Editor

~अमर तुम्याहाङ~ १. थालनी लिम्बू भाषा लेख्य परम्परा भएका भाषाहरू (रा.भा. नीति सु.आ. प्रतिवेदन, २०५०) मध्येको एक हो । तर एकीकरणको क्रममा पृथ्वीनारायण शाहबाट वि.सं. १८३१ श्रावण २२ गते (६ अगस्ट १७७४ ई.) का दिन … लिम्बू राजाहरूलाई सम्झौता गर्न … Continue reading →

Posted in समालोचना | Tagged | Leave a comment

समीक्षा : शान्तिको लागि साहित्यलाई प्रोत्साहित गर्नुपर्छ

Posted on July 15, 2018 by Editor

~श्रीओम रोदन~ जङ्गबहादुरका कान्छा भाइ धीरशमशेरका १७ मध्ये १५ औँ छोरा शेरशमशेरका नाति हुन् डायमनशमशेर । बाबु बुद्धशमशेर र आमा मोहनकुमारीका पाँचमध्ये कान्छो सन्तानका रूपमा पाल्पाको ठुटेपीपलमा वि.सं. १९७५ असारमा जन्मेका डायमनशमशेर राणाको परिचय नेपाली साहित्यमा ऐतिहासिक उपन्यासकारको रूपमा विशिष्ट … Continue reading →

Posted in समीक्षा | Tagged | Leave a comment

समीक्षा : भाषिक एकीकरणमा भानुभक्तको भूमिका

Posted on July 13, 2018 by Editor

~डा. बाबुराम अधिकारी~ आजभन्दा २०२ वर्ष अगाडि विसं १८७१ असार २९ गते गण्डकी अञ्चलकै तनहुँ जिल्लाको रम्घा गाउँ चुँदीबेसीमा धनञ्जय आचार्यका सुपुत्रका रूपमा भानुभक्त आचार्यको जन्म भएको थियो । उनको ५४ वर्षको उमेरमा १९२५ सालमा आफ्नो जन्मस्थानमा नै देहावसान भएको … Continue reading →

Posted in समीक्षा | Tagged | Leave a comment
  1. Pages:
  3. 1
  4. ...
  5. 5
  6. 6
  7. 7
  8. 8
  9. 9
  10. 10
  11. 11
  12. ...
  13. 26