साहित्य सङ्ग्रहालय

~भैरव अर्याल~

मेरो गाउँले विज्ञानअनुसार डालाको ‘डा’ र ढोक्सेको ‘ढो’ मिलेर डाढो शब्द बन्छ । डालो र ढोक्से दुवैको रचनातत्व बेतबाँस नै हो र कार्यतत्व अन्नपात राखिने भाँडा हुनु नै हो तापनि आकार–प्रकार र प्रचार प्रसारमा यी दुई समानधर्मीका बीच बडेमानको विषमता छ । देख्नेले देखेकै हुनुपर्छ– ढोक्से सानो मुख र ठूलो पेटको एउटाविशेष किसिमको हुन्छ भने डालो फराक मुख र सानो पेटको एउटा सर्वसाधारण । त्यसैले डालो ढिकुराको सर्दामदेखि लगनको सर्दामसम्मको ओसार–पसारमा कर्मठतासाथ प्रयोग हुन्छ भने ढोक्से फोक्से रोग लागेको झम्पाट बूढोझैं भूइँ र भित्ताको अडेस बाँधेको बाँध्यै बस्छ । डालो कुनै–न–कुनै रूपमा प्रायः सबै नेपालीले प्रयोग गर्न पाउने भाँडो हो तर ढोक्से कुनै–कुनै पोटवाल खेतीवालका घरमा मात्र पाइन्छ, जसलाई धेरैले चिनेकै पनि नहुन सक्छ । यी वैषम्यले गर्दा Continue reading →

~भैरव अर्याल~

कौवाले कान लग्यो भनी कसैले भनिदियो भने कौवासितै कुद्ने कि आफ्नो कान छाम्ने ? एकदिन गुरुले हामीसित सोध्नुभयो । एउटाले भन्यो– कौवाले कानै लगिसकेपछि पनि छामछुम गरेर अलमलिनु हुन्छ ? कुदिहाल्नु पर्छ । कौवालाई समातेर एक थप्पड दिई कान खोसिहाल्नु पर्छ । नत्रत भागिहाल्छ नि । अर्कोले भन्यो– खोस्लास् कान ! कान लिएर कौवा उडिहाल्छ, आफू उड्न सकिँदैन । फेरि कौवा यस्तो बाठो हुन्छ कि हामीले भेट्टाउने ठाउँमा कान राख्दैराख्दैन । त्यसैले कौवाले कान लग्यो भने खोसेर ल्याउन कसैका बाबुको तागत चल्दैन, ऊ रूखको टुप्पामा बसेर हामीलाई देखाई देखाई कान खाइदिन्छ । ऊसित कुद्नुभन्दा चुप लागेर ब Continue reading →

~भैरव अर्याल~

स्वस्तिश्री सर्वोपमाजोग्येत्यादि सकलगुणगरिष्ट ब्रह्मकर्म वेदभार सामथ्र्य श्री ६ पूज्य दाजु प्रजातन्त्राचार्यज्यूका चरणकमलमा म भाइ बकमफुस शर्माको रोजरोजको साष्टाङ्ग दण्डवत् । उप्रान्त यहाँ हामीलाईसञ्चै छ, तपाइँलाई काठमाण्डूको फेसने भूत लागेर टाउको टोपीसँग चपाई सक्यो भन्ने समाचार सुन्दा हामीलाई ज्यादै दिक्क लागेको छ । तपाइँले एकजोर दौरा सुरुवाल पठाइदेऊ भनी लेखेको पत्र हात पर्यो । ६ पैसाको टिकट टाँसेका पत्रबाट हामीलाई छ छक्का छत्तिस पैसाको छक्क लाग्यो । नेपाले सुचिकारले समेत दौरा सुरुवाल सिउन बिर्सिसके भन्ने तपाइँले लेख्दा तपाइँ स्वयम्ले पनि दौराको तुना पिठिउँपट्टि बाँध्ने हो कि भुँडीपट्टि बाँध्ने हो राम्रै सम्झनु भएको होला भन्न म सक्तिनँ । अब बिनसित्ति रिन गरेर दौरा सुरुवाल त्यहाँ पठाइदिनु जरुरत छैन । किनभने हाँसको माझमा Continue reading →

~भैरव अर्याल~

आजको दुनियाँमा एक महाद्वीपबाट अर्को महाद्वीपमा पुग्नु कुनै आइतवार छैन, तर सबैको निम्ति वा सधैंको निम्ति यो कुरा सोमबार या शनिबार पनि छैन । पहिलो त सर्वसाधारण जीवनमा यो सम्भावना नै उठ्तैन, नोकरी, व्यापार र समाजसेवाको कुनै क्षेत्रसित सम्बन्धित व्यक्तिको नाताले सम्भावना टुसाइहाले भने पनि अनेकन सङ्कट–समस्याहरूको गजमौरो छिचोल्नु पर्छ । एउटा अखवारसित सम्बन्धित पत्रकारको हैसियतले मेरो पनि युरोप जाने कुरा बेलाबेला नउठेका होइनन् । तर कहिले प्रतिद्वन्द्वीका गगनचुम्बी जुराहरूमा मिचिएर कहिले बाङ्गाटिङ्गाहरूमा किचिएर कुरा पलाउन बेर न वैलाउन बेर रहे । समुद्र तर्ने रहर हनुमानकोभन्दा कम थिएन, तर उनले झैं ‘तर्छु क्षार समुद्र आज सहजै’ भन्ने न अर्थको हुति थियो न हैसियतको गुड्डी । त्यसैले अरूको निम्ति जोसुकै होस् आफ्नो निम्ति युरोपको यात्रा एउटा आइतवारै थियो । Continue reading →

~भैरव अर्याल~

नाट्यशास्त्राचार्य भरतले श्रृङ्गारको अनुकृति भने पनि मनोविज्ञानाचार्य फ्रायडले दमित कामवासनाको अभिव्यक्ति माने पनि हास्य मान्छेका मौलिक प्रवृत्तिहरूमध्ये एक हो । वियोग, विसङ्गीत, विषाद र विरोधाभास जस्ता विभिन्न व्यथाले व्यथित जीवनमा हास्य नै एउटा त्यस्तो टनिक ड्राइङकुलाइजर हो जसले मान्छेको शारीरिक र मानसिक स्वरूप विकसित र संयमित पार्न सहयोग गर्छ । धूलीधुसर जीवनमा एकैछिन भए पनि अट्टहास नगर्ने मान्छे अभागी नै हो भन्ने आशय प्रकट गर्ने देवकोटा Continue reading →