~Dutendra Chamling~
Translation: Mahesh Paudyal ‘Prarambha’
As children,
we marveled at the flights of Demossile Cranes
flying hither
from across the Koshi
crooning melodies of their heart.
filed in a line like a wreathe
Before long,
they would dart away
Mother would then, tell us—
towards the mountains in Tyamké Continue reading
~संप्रस पौडेल ‘दिवस’~
तपाइको न्वारान पक्कै भएको होला । मेरै पनि धर्तिमा अवतरण भएकै दश दिनमा पहिलो चोटी न्वारान भएको रे । जातजाती र धर्म अनुसार सबैले आ–आफ्नै तरिकाले न्वारान गर्दछन् । हिन्दुहरु पूजा, पण्डित, पाठ, पूराण, पानी, पञ्चामृत, पलाँस, पिप्ला आदिको प्रयोग गरी न्वारान गर्दछन् । बौद्धको आफ्नै संस्कृति, क्रिश्चियन र शिखको आ–आफ्नै । Continue reading
~डीग बहादुर तामाङ्ग~
गत अक्टोबर महिनाको १४ तारिख राती १०ः३० बजे युनाइटेड एयरलाइन्सको ल्फाईट नं. ८६० मा चढेर अमेरिकाको राजधानी वासींगटन डिसी स्थित डलास अन्तरराष्ट्र्यि बीमान स्थलबाट उडें । भर्जीनीयको नर्थक्यारोलाइना, जर्जिया, ल्फोरिडा राज्यको किनार हुंदैं सो हवाई क्यूवा, त्यसपछि भेनेज्युयला, जर्जटाउन हुंदै अक्टोर १६ तारिखका दिन स्थानीय समयानुसार ८ बजे विहान साउ पाल्लो अन्तरराष्ट्र्यि बिमान स्थलमा (Sao Paulo-Gaurulhos Internatinal Airport) अवतरण भयो । नर्थटर्मिनलतिर सबै यात्रुहरुलाई डोराए । जब म अध्यागमन विभागको काउन्टर पुगें Continue reading
~विभोर बराल~
ठीकै भन्यौ बाटो त्यति सजिलो त हैन
सजिलोमै रम्ने मेरो बानी पनि छैन
चुनौतीको डढेलोले अाँखा तरे पनि
हिम्मतको हिमाल यो अहँ पग्लँदैन Continue reading
~प्रकाश सायमी~
इमेलमा उनको पत्र आउँदा लगभग पौने बाह्र बजिसकेको थियो ।
पौने बाह्रको त्यो समय मेरा निम्ति प्रियकर हुन्छ । मलाई सम्झना छ… पौने बाह्रको यही समय नै मैले सम्भवतः पहिलोपटक चुरोटको स्वाद लिएको थिएँ । त्यसलाई मैले त्यतिबेलाको ठूलो शिखरारोहण मानेको थिएँ र अझै पनि सम्झिन्छु त्यस रात हामी केही साथीहरु एकसाथ बसेर फुटबल हेर्दै थियौँ ।
त्यो समूहको नाम कलेजमा व्यापक रुपमा चर्चित थियो- हीभ एइटी फोर भनेर । हीभको पूर्ण अर्थ थियो- एच.आई.भी. । Continue reading
~कृष्णशाह “यात्री”~
जोगिन्दर र उसका परिवार वर्षौंदेखि नेपालको मधेसको एक गाउँमा बसोबास गर्दै आएका थिए । त्यो गाउँ छिमेकी मुलुकको सीमानासँगै जोडिएकोले त्यहाँ प्रायः जसो सीमासम्बन्धी विवाद भइरहन्थ्यो ।
जस्तो सुकै विवाद र झमेला देखिए पनि जोगिन्दरले आफ्नो अडान र विचारलाई मर्न दिएको थिएन । ऊ नेपाललाई आफ्नो पुख्र्यौली थलो मान्दथ्यो र आफूलाई नेपाली हुनुमा गर्व गर्दथ्यो । Continue reading
~हरिहर दाहाल~
टेलिफोनमा उसले रुन्चे स्वरमा मलाई आश्रयको लागि अनुरोध गर्यो।मैले सम्झाउने कोशिस गर्दै भनें- “साना-तिना झगडा र मनमुटाबका कारण घर छोड्नु हुदैन। बिबाद, भनाभन, छेडछाड भनेका मायालाई अँझ दर्हो बनाउने संयन्त्र हुन्। गहिरो सम्बन्ध, माया र आत्मीयता भएका मान्छेसँग मात्र बढी दु:खमनाउ हुन्छ, मन कुँडिन्छ र झगडा गरिन्छ। त्यस्ता प्रकृतिका उतार- चढाबले संबन्धलाई अझ परिमार्जित Continue reading
~सञ्जु बजगाईं~
टिरिर्रर्र… सेल फोनको घण्टी बज्यो । नो नम्बर ! नम्बर नदेखिने कल किन उठाउने ? विदेशबाट फर्किएको थाहा पाएर धम्की फुक्न पनि सक्छ । या त घरको एउटा तलै उनीहरूको कार्यालय बनाउन माग्न पनि हुन सक्छ या अरू केही ‘नन्सेन्स’ कुराको लागि हुन सक्छ । ऊ फर्किएको समय नै यस्तै छ कि ती मान्छेलाई के दोष दिने ?
ज्योतिले फोन उठाइन ।
एकैछिनमा ‘मेसेज टोन’ बज्यो ।
“हाई ज्योति, तिमी आएको थाहा पाएर वेलकम भन्न कल गरेको थिएँ, बिजी भएर होला फोन उठेन । केही छैन, म भरेतिर अर्को पटक फेरि गर्नेछु ।” Continue reading
~ताराप्रसाद खतिवडा~
उ आज सधैंभन्दा अलिक अबेरै उठ्यो । उठ्ता जिउ अचाक्लि दुखिरहेको रहेछ । झण्डै नाङ्ग्रै हुन आँटेको उसको शरिरमा झुन्डिएका पंहेला छालाहरुमा लछेप्रै सुम्लाहरु छापिएका रहेछन् । आफ्नॊ शरिर देखेर उ आफैं डरायो र हतार-हतार किलामा झुण्डाएको सर्ट तानेर शरिर छोप्यो ।
स्वास्नी पशुपति गैवरी धारामा पानी थाप्न तल झरिसकेकी थिई । जेठो टिके किताबको बिस्कुन फिँजाएर भुईंमा झोक्राइरहेको थियो भने कान्छो टंके अझै ओछ्यानमै लम्पसार थियो । छोरातिर हेरेर दिक्क मान्दै उसले झ्यालबाट बाहिर मुन्टो बटार्यो । सर्टको गोजिमा उबि्रएको चुरोट निकाल्यो । अलिकति तन्किएर टेवलको लाइटर तानेर चुरोट सल्कायो अनि धुवाँ तान्दै झ्यालबाट तल गल्ली चाहार्न थाल्यो । स्वास्नी सकिनसकी एक Continue reading
~कृष्ण प्रसाई~
समुद्रसंग छुट्टिएको टापु होक्काइडो सम्म पुग्न हवाइजहाजको सुविधा भए पनि यसअघि कहिल्यै नगरिएको त्यति ठूलो पानीजहाजको महासागरीय यात्रा आफैमा रोमान्चक लाग्नु स्वभाविकै थियो । बिहान नौ बजेतिर सुबिधा सम्पन्न बसबाट टोकियो बस टर्मिलनबाट हामी उत्तरतिरको यात्रामा निस्केका थियौं । टोकियो भएर सेन्डाइ हुदै ओमोरी पुग्नु थियो आजको यात्रा । नभन्दै बस Continue reading
~शेखर ढुङेल~
राष्ट्रवाद रोएको छ , बेसहरा बनी
स्वाभिमान गिरेको छ, धम्कीनै धम्की बनी
अपनत्व भागेको छ, अविश्वास बनी
विश्वास हराएको छ , शंकाको बादल बनी
शान्ति हराएको छ, बारुदको धुवाँ बनी
आँशु सुकेको छ , बैंस मै पीडा बनी Continue reading
~विद्या सापकोटा~
उसका ती सजल नेत्र
आकर्षक/मायालु अनुहार
अनि आद्र ओंठहरुले
गरिरहे निरन्तर आमन्त्रण ।।
मेरो अनियन्त्रित मन
अनायसै सपना सजिएका नयन
प्यास भरिएका चाहना
तानिरहने उन्मुत्त उत्कण्ठा
त्यसपछिको मिलनको क्षण ।। Continue reading
~विद्या सापकोटा ~
नयाँवर्षको दिन विद्यालयबाट वनभोज कार्यक्रमको आयोजना गरिएको थियो । सवै साथीहरु पिकनिकको लागि तयार भइरहेका थिए । सुमन भने निन्हाउरो अनुहार लगाएर टुलुटुलु हेरिरहेको थियो ।
‘के भयो सुमन ! तिमी किन तयार नभएको ?’ गुरुआमाले सोध्नुभयो ।
‘मिस् म त नजाने ।’सानो स्वरमा बोल्यो ऊ ।
‘कसले के भन्यो र तिम्लाई, किन तिम्लाई जान मन छैन ?’ गुरुआमाले फेरी सोध्नुभयो ।
‘मसँग राम्रो लुगा छैन त्यहीभर रोहितहरुले भनेको म गए भने सबैलाई लाज हुन्छ रे ।’ उसका आँखाबाट बरर आशु झरे ।
‘रोहित !’ गुरुमाका प्रश्नसुचक आँखाहरु रोहितमाथी परे । Continue reading
~मबि सिंह~
श्रृंगार बिहिन छालाको रङ्ग गुलाबी देखियो ॥
लक्षण भन्नु मात्र रगत मै खराबी देखियो ॥
हर एकको चिर्ने शैली अति किताबी देखियो
र त मेरा अङ्गहरु बाटोमा जथाभाबी देखियो ॥ Continue reading
~निरोज~
जुनेलीमा नआउ ईर्श्या गर्छ जूनले
सामुन्नेमा नजाउ आँखा तर्छ जूनले
तिमी राम्री चञ्चल सुकुमारी छ्यौ
पाउजु नबजाउ के नै हर्छ जूनले Continue reading
~हरी भुसाल ‘स्याटलाइट’~
प्रहरी प्रधान कार्यालय – नक्सालमा बोलाइएको थियो उसलाइ ।
सरकारी काममा उसलाइ भरोसा त थिएन तैपनि ‘किन हो’ भनेर पुगि पनि हाल्यो उ । फेरि काठमाडौमा शान्ति सुरक्षा कायम राख्ने कसम खाएका गृहमन्त्रिको चर्चा जताततै छ ।
उ स्वयँपनि पुर्व कर्मचारी थियो । अहिले सेवा निबृत्त भएर बसेको छ । एउटि छोरी थिइ । प्लस टुमा पढ्दै गरेकि । पोहोर बिति । छोरी बितेकि थिइन, मारिएकी हो भन्ने सोच्न पनि उसलाइ असहज लाग्छ । कलेज जान बस पर्खेर बसेकि थिइ । सेतो सर्ट र खरानि रङ्गको पैन्टमा । सिमसिम पानि परेको थियो त्यो बिहानपनि काठमाडौमा । उसले अफिसजाँदा मोटरसाइकलमै कलेजमा छोडिदिन्छु भन्ने आग्रहलाइ शिलुले नकारेकि थिइ । Continue reading
~होमशंकर बास्तोला~
तल्लाघरे रने अस्ति मात्र शहरबाट गाउँ आएको थियो । यो उसको लागि गाउँका पुराना साथीहरुसँग भेटघाट गर्ने सुनौलो अवसर थियो । ऊ धेरै जसो शहरमा बस्दथ्यो । ऊ शहरमा के गर्दथ्यो त्यो उसलाई मात्र थाहा थियो ।
जुनूका बाबु आर्थिक रुपले कमजोर थिए । विद्यालय पनि घरदेखि निकै टाढा भएको हुँदा यसले पढ्न पाएकी थिईन । ऊ साँच्चै निरक्षर नै थिई । दैनिक घाँसदाउरा र गाईबाख्रा चराउनमै उसका दिनहरु बितिरहेका थिए । Continue reading
~डा. कविता राम श्रेष्ठ~
धेरै जन्तुहरु एउटा बुढो धोद्रो रुखका बोक्रा र जरामा तँछाड मछाड गर्दै दाह्रा उधिन्दै गरेका देखिए । गोधुलीँ साँझ थियो के गरेका हुन् स्पष्ट देखिएन । के जन्तुहरु हुन् ती भन्नेसम्म स्पष्ट भएन । छेउमा जान पनि डरमर्दो थियो । उनिहरु आफा आफैमा त दाह्रा हान्दै थिए भने हामी अर्का जातिकालाई के बाँकी राख्लान् ?
टाढैबाट रमिता हेरेँ । ङारङारङुरङुर, तँछाड मछाड, धकेलमधकेल- जात्रै थियो त्यहाँ । Continue reading
~विवश वस्ती~
आमाले जिन्दगीमा कहिल्यै पनि ऐना हेर्न पाउनुभएको थिएन । ऐनामा आफ्नो प्रतिविम्ब कस्तो देखिन्छ ? उहाँलाई केही पनि थाहा थिएन सायद । जिन्दगीको लामो हिस्सा उहाँले ऐना नहेरेरै बिताउनुभयो ।
ऐनाको आवश्यकता उहाँले कुवामा जमेको पानी, पोखरीको पानी वा त्यस्तैत्यस्तै जलविम्बहरुमा हेरेर पूरा गर्नुभयो । उहाँ आफ्नो अनुहार हेर्नुपर्यो भने तिनै स्थलहरुको चयन गर्नुहुन्थ्यो । Continue reading
~नरनाथ लुइँटेल~
‘एक ठक्कर खाँदा सात बुद्धि पलाउँछ’ भनेको सुनिन्थ्यो तर यो कुराले पनि हावा खाइसकेछ । उहिलेका कुरा खुइलिए अहिलेका कुरा फैलिए । ठक्कर र ठेसको कुरै नगरौं अहिले त मान्छे भन्ने जन्तुको तन्तु सात बल्ड्याङ्ग खाँदा पनि एक बुद्धि नपलाउने भइसक्यो । मानिसको जात कहलाएको यो दुईखुट्टे जनावरलाई अहिले संसारको सबैभन्दा बढी बुद्धि भएको सर्वश्रेष्ठ प्राणी भनिन्छ तर यसैको हालत यस्तो छ । झन् प्रवृत्ति कस्तो छ भने बल्ड्याङ्ग खाएर तीन Continue reading
~एकलव्य~
आज पुरानो नेपाली पात्रो अनुसार नेपालीहरूले विक्रम सम्बत्को २०८२ साल मनाइरहेका हुन्थे । तर यो कुरा धेरै पुरानो भैसकेको छ । आज भन्दा १४ वर्ष अघि नै सरकारले विक्रम संबतको प्रयोगलाई निषेध गर्यो र ग्रेगरियन क्यालेण्डरको प्रयोगबाट सरकारी काम-कारवाही हुने नया कानूनी व्यवस्था जारी गरेको थियो । विक्रम संबतको प्रयोगलाई प्रतिबन्धित गरिसकेपछि , नया संबत् जारी गर्ने ताका Continue reading
मन कति खुशी हुँदो रहेछ, फोन गरिदिए हुन्थ्यो भनेको मान्छेले फोन गरिदिँदा | फोनको महत्व त त्यो बेला पो हुँदो रहेछ | सामान्य बेला भन्दा ४ गुना बढी |
अझ बढि मन खुशी हुँदो रहेछ, कसैले मनको कुरा गरिदिए | तर अलि दुबिधामा थिएँ – मन खुशी भएको हो कि म खुशी भएको ? कि दुवै ? या मन भनेको र म भनेको एकै हो ? जे नै भए पनि म ज्यादै खुशी भएँ | मेरो खुशीको भाँडोमा त्यो भन्दा बढी खुशी अट्दैन थियो |
मनकुमारीले आज घुम्न धुलिखेल जाउँ भन्ने प्रस्ताब गरेकी थिइन् | अस्ति अस्ति मैले यस्तो प्रस्ताब गर्दा बहाना बनाउथिन् तर – आज …| Continue reading
~दुर्गा खनाल~
शव्दहरु छोटिदैछन, छैन आज यहा सरम
सिया जस्ता शव्द लेख्न समाए मेरो कलम
लेख्नु थियो लेखहरु, सम्झनाका बगैचाबाट
मुटु घोच्ने काडाहरुमाझ समाएर पुरानु कलम Continue reading
~सूर्यबहादुर सेन~
०३९ भदौ १८ गते दरबारका प्रमुख सचिव रञ्जनराज खनाललाई भेट्न गएँ । उहाँ मसँग कुन्नी किन हो टेढिनुभएको रहेछ ।
‘खाद्यमा गए जानुस्, नगए नजानुस्, तपाईंको खुसी । यो तपाईंको विषय हो’ भन्नुभयो ।
म छक्क परेँ । र्फकेँ । बाटोमा हिँड्दै सम्झँदै- ‘आफैं निर्णय गरे भइहाल्यो नि !’ Continue reading
~प्रकाशमणि दहाल~
सब राष्ट्र छ जेलसमान हरि
पशु रक्षक बन्दुक लट्ठी भिरी
डुलन्या फुन लीकन कानभरि
पशुका पतिको यही हो नगरी ।
पशुलाई छ मर्न अनेक छुट
पतिलाई सकेजति गर्न लुट
तर बोल्नु कहाँ पशुले कसरी
खलकापुरी कान्तिपुरी नगरी । Continue reading
~डा. ध्रुब चन्द्र गौतम~
समाचार यत्ति थियो ः उसको छोराको बिहे हुन लागेको छ ।
तैपनि काठमाडाँै हल्लिरहेको थियो, एउटै वाक्यले । र, मैले बुझ्न सकिनँ, त्यो सूचनामूलक वाक्य थियो कि समाचारमूलक ? सूचनामूलक वाक्य भए पनि त्यसले उग्र ‘ब्रेकिङ् न्युज’ को रूप धारण गरिसकेको थियो ।
अर्को त्यस्तै ‘ब्रेकिङ् न्युज’ थियो, त्यसैसित गाँसिएको, ऊ स्वयम् पनि आउँदैछ । प्रेम आउँदैछ । धेरै दिनलाई होइन, केवल तीन दिनलाई । काठमाडौँलाई प्रदान गर्न उसित समय छैन । यस अखिल विश्वमै उसित कुनै मुलुकका लागि समय छैन । केवल आफू हुने जुन समय हो, त्यही समय उसको नाउँमा बित्दै जान्छ । Continue reading
~खगेन्द्र संग्रौला~
अचम्म भयो । उन्मादी उत्तेजनाको चुचुरोमा चढेर हाम्रो बसतिर हान्निएको अस्त्रधारी झुन्ड उत्निखेरै स्थिर र शान्त भयो । बस रोकिएन, त्यो क्रीडाको किञ्चित परवाह नगरी आपmनै मुसे चालमा अगाडि गुडिरह्यो । यताउति सोधपुछ गर्दा पछि थाहा भयो, त्यो पछिल्लो छिमलमा राजाबाट चाकरीको बकस पाएर भर्ती भएका टीके सहायकमन्त्री Continue reading
~सरस्वती ‘प्रतीक्षा’~
एउटै ढुंगामा
जीवनभर कुँजिएर
देवता भएर बाँच्नु पनि के बाँच्नु ?
मलाई मान्छे हुनुको
अन्तिम सत्यसँगै ज्युनु छ , पुरापुर ज्युनु छ । Continue reading
~समाश्री राउत~
ए तथाकथित् (मान्छे)
मान्छे हौ भने त !
मान्छे जब बोल्दछ
तब
कसैलाई सम्बोधान गर्छ
कोही सम्बोधित हुन्छ
बिचार बाँडिन्छ, दुःखसुख बाँडिन्छ
चिरा परेका हृदयमा
वाणी स्नेह–मल्हम बन्दछ
आँसु पुछ्दै
अधरमा हाँसो फुटाउँछ
तर खै !
तिम्रो गर्जन
कानलाई कहिल्यै
श्रुतिमधुर भएन Continue reading
~समाश्री राउत~
आज भोलि दाईलाई गाउँ गनाउन थालेको छ
गाउले हरु मुर्ख हुन्छन भन्नु हुन्छ ,
दाजुले आज भोलि राजनीतिक र साहित्यिक लेखहरु लेख्न थालेका छन् | Continue reading
~बखतबहादुर थापा~
‘सडकमा दौडनलाई बाघको जस्तो मुटु चाहिन्छ ! बाटो छेउछाउको खाना पचाएझैँ आफ्नो भावुकता पचाउन सक्नुपर्छ । किनकि प्रत्येक दिन बाटोमा उम्रने रङ्गीबिरङ्गी फूल र काँडाहरूले पलपलमा स्वर्ग र नर्कको अनुभूति दिइरहेका हुन्छन् ।’
यो उर्दी ड्राइभर जङ्गबहादुरको हो ।
काठमाडौँबाट सुर्खेत, सुर्खेतबाट काठमाडौँ रात्रि बस दौडाउनु उसको काम । खलासीले ठिक्क पारेर बस बाटोमा लगाइदिएपछि जङ्गबहादुर सुर्ती मुखमा घुसार्दै आफ्नो सिटमा गएर बस्छ । अनि बस स्टार्ट गरेर टाउको पछाडि मोड्छ, उसका आँखा बिस्तारै यात्रुहरूको अनुहार चाल्न थाल्छन्, कतिको जीवन र लक्ष्य बोकेर हिँड्दै छु भनेर हैन, कति पैसा उठेछ भनी टाउका हेरेर अड्कल्न । ती टाउकाहरू परिचित भएमा अथवा आफन्त परेमा दिक्क मान्छ । कारण तिनसँग टिकटै छैन, यदि भएमा पनि आधाभन्दा बढी पक्कै छैन भन्ठानेर अस्पष्ट शब्दमा गुनगनाउँछ– ‘बडो नेता भइटोपलेका, लाजसरम नभएका, मेरो गाडीमा बसेर दाँत देखाइरहेका छन् ।’ त्यसपछि उसको हात गियरतिर बढ्छ । Continue reading
~जोतारे धाइबा~
करङ भाँच्चिन लागेका, समाउने हृयान्डल जसोतसो थामिएका अनि ओढिने छानो चाल्नोसमान पारदर्शी भएका । यस्ता धेरैथरी छाता बजारमा पाइन्छन् । आकारको त कुरै नगरौँ, चाहे भने मुसोले ओढ्न सुहाउने ‘मिनी अम्ब्रेला’देखि संयुक्त परिवारै अटाउने जम्बो छाता पनि किन्न सकिन्छ । तर यी सबैभन्दा पनि छाता र युवतीबीचको साइनो नै अलग र रोचक छ । बजारमा धेरैथरी छाताहरूको बीचबाट आँखै चिम्लिएर एउटा डन्ठी टपक्क टिपेमा युवतीहरूलाई काम चलिहाल्छ । Continue reading
