~दामोदर घिमिरे~
पाँच वर्षमा हुने चुनाव वर्षांै पछि आउँछ यहाँ
जनता हुन्छन् गाउँप्रेमी नेता बन्छ ठालु त्यहाँ ।
चुनावमा नेता धाउँछन् जिल्ला अनि गाउँघरमा
युवाहरू बिदेसिन्छन् रोजगार नपाउँदा स्वदेशमा ।
धेरै शिक्षक राजनीतिमा परिणाम न्यून स्कुलको Continue reading
~भाग्यशाली अधिकारी~
मिल्नु थियो सबै भाइ कोही घुर्नु हुन्न
उठ-उठ नेपाली हो अब फुट्नु हुन्न ।
स्वर्ग थियो नेपाल यो पाउ फेरी भन्न Continue reading
~वासु काफ्ले~
उषा तिमी कहा गयौ
मलाई नै छली गयौ
छु एक्लो चरो सरी
र एक-लोचनी दिई ।
नठान प्यार पूर्ण भो
र ठान प्यार थोर भो Continue reading
~घिमिरे युवराज ‘कर्जुना’~
क्षितिजबाट पग्लॅदै घाम
समुन्द्रमा स्नान गर्न निर्बस्त्र हुॅदै गर्दा
समय लजाएर गोधुली भई दिन्छ रातै
र पूर्वमा जून मुस्कुराउॅछन् कलिलो । Continue reading
~राइमाण्डु~
माथि माथि भोटमा
चाँप अनि गुराँस फुल्दै गर्दा हुनुपर्छ सायद
यकिन गते घडी पला ठम्याउन नसके नि
ठ्याक्कै त्यही बेला हात परेको थ्यो एउटा काँचो कागज ।
बुढी औलामा रङ पोतिएको थियो
गुराँस कै रङ सरि ।
अनि म सङ्घार देखि पराइ भएको थिएँ ।
अनेक सपनाहरू गुन्दै बुन्दै ।
सम्झनाले झक्झकाउदा फर्की सम्झेँ । Continue reading
~महालक्ष्मी थापा~
नआऊ तिमी भावनामा
मिठा मिठा कुरा गर्न ।
नआऊ तिमी सपनामा
बिश्वासको किला गाढ्न ।
भावनाको गोरेटो हुंदै । Continue reading
~गौरी ढकाल~
तिमी ममा आशक्त छौ, भर लाग्यो मलाई
बुझेर पनि अबुझ बन्न कर लाग्यो मलाई
छायाँ खोज्दै प्रकाशमा नहिँडेकी होइन
प्रकाश भन्दा तातोसँग डर लाग्यो मलाई Continue reading
~गोपिचन्द्र कार्की~
पहाडहरुको पछ्यौरी ओडी
देवदारको माझ जंगल
कान्जिरोवा हिमाल तल
काखमा तिमी राराताल
१
थकाइलागि थकाइमार्न
आकाश भुइमा बसेजस्तो Continue reading
~इलामेली टीकाराम दुलाल~
म भन्दा त तिमी सुन्दर देखिन्छौ
सोह्र सत्रको जस्तो भर्खर देखिन्छौ
म त बुढेसकाल लागेको मान्छे हो
तिमी साच्चै वैशले झर्झर देखिन्छौ Continue reading
~खेम थपलिया~
दृश्य एक
समय : मध्यान्ह
स्थान : पार्टी कार्यालय
पात्र : शर्माजी, करण, कमरेड फिप्टी पर्सेन्ट र अन्य
नेपथ्यबाट
दोहोरो गोली चलेको आवाज । मानिसहरू चिच्याइरहेका छन्, तर अधिकांश आवाज बुझिँदैन । बम पड्केको आवाज निकै परसम्म सुनिने खालको छ ।
चुनबाङ चर्चित बन्यो । यसले लिएका राजनीतिक र फौजी निर्णयहरू कार्यान्वयनसँगै १२ बुँदे समझदारीका साथ १० बर्से जनयुद्धको जगमा १९ दिनसम्म विश्वलाई नै तरङ्गित पार्नेगरी जनआन्दोलन भयो । किसान, दलित, महिला र जनजातिको अभूतपूर्व पहल र अगुवाईमा सहरिया मध्यमवर्गदेखि राष्ट्रिय पुँजीपतिसम्मका जनसमुदायले सडकमा अद्भूत शौर्य र प्रतिरोधी क्षमता प्रदर्शन गरे । जनताले राजतन्त्रप्रति अपार घृणा, Continue reading
~तारा पराजुली~
सोचेको थिएं
तिम्रो आगमनमा बेदाग उज्यालो आउनेछ
मखमली बाटोहरुमा।
समय उल्टो बगेको छ।
परिणाम फरक देखिएको छ।
सोचेको थिएं
तिमी सभ्यताको सुल्टो नदी बहन्छौ
यी आशाका खेतहरु Continue reading
~अनन्त निरौला~
झुकी रहने आँखा तिम्रो
चिउँडो उठाई पढुँ जस्तो
कपाल पन्छाई नयन भरि
डुबि रहुँ सँधै जस्तो ।
तिम्रो भाषा तिम्रो बोली Continue reading
~होमर श्रेष्ठ~
दक्षिण र पश्चिमबाट आँधीबेहरी आयो, उत्तरी हिमालय श्रृङ्खलामा ठोक्कियो। तीन दिन, तीन रात मुसलधारे वर्षा भयो। अपूर्व बाढी उर्लियो। अधिकांश मानववस्ती डुबायो। बाढी मत्थर भयो। महामारी फैलियो। विश्वविद्यालय, प्रधानमन्त्री कार्यालय, संसदभवन, प्रज्ञाप्रतिष्ठान-भवन, राष्ट्रपति-भवन, प्रकाशनगृह, क्याम्पस, स्कूल, नाट्यघर, अदालततर्फ महामारी फैलिँदै गयो। पूर्व तथा वर्तमान प्रमं, मन्त्री, सांसद, प्रशासक, प्राध्यापक, न्यायाधीश, वकिल, नागरिक अभियन्ता, डाक्टर, इन्जिनियर, बेपारी, ठेकेदार,पत्रकार, तस्कर, लेखक, बुद्धिजीवी, प्रहरी, सेना र उच्च शिक्षाका बिद्यार्थीहरू महामारीबाट सङ्क्रमित भए। अस्पतालहरू महामारीका रोगीले खचाखच भरिए। अधिकांश सङ्क्रमितहरू उपचार गर्दागर्दै मरे। Continue reading
~लता शर्मा~
साहित्य भन्ने शब्द सुन्ने बित्तिकै हामीहरूले गीत, कविता, नाटक, लेख रचनाहरू हुन् भन्ने बुझ्दछौंं भने साहित्यकार भन्ने शब्द सुन्दा हामीहरूले गीत, कविता, नाटक तथा लेखहरू रचना गर्ने व्यक्तिहरू हुन् अर्थात् स्रष्टा भनेर बुझ्ने गर्दछौँ । कुनै व्यक्तिले साहित्यमा रुचि राख्दछ भने त्यसले साहित्य शब्द पढेर राम्रोसँग बुझेको र ज्ञान हासिल गरेको हुनु पर्दछ । तर अहिले यो २१ औँ शताब्दीमा विद्युतीय सञ्चार माध्यमले गर्दा मानिसहरूलाई ज्ञान हासिल गर्न किताब पढ्न जस्तो धेरै समय दिन नपर्ने सजिलो बनाई दिएको छ । विद्युतीय सञ्चार माध्यमले मानिसहरूलाई सहज त बनाइदिएको छ, तर सुविधाभोगी र अल्छी पनि बनाइ दिएको छ भने अर्कोतर्फ मानिसलाई अल्पज्ञानमा सीमित गरिदिएको कुरा व्यवहारमा देखिएको महस्ुस भएको छ । Continue reading
~लिला बल्लभ नेपाल~
रक्सीको यो उन्मादलाई प्रतीक्षामा सजाइरहेछु
रक्सी सँगै चाहना र तनमन पनि साटिरहेछु ।।
जिन्दगीको कुशल मित्र रक्सिनै पो हो कि जस्तो
प्रिय रक्सी तिमी सँग दिल मेरो साटिरहेछु ।। Continue reading
~निर्मला अवस्थी~
मलाई पनि तिमी जस्तै स्वतन्त्र भएर हिड्न मन लाग्छ
तर मेरा गोडा मात्र बाधिएका छैनन्
संकार र सामाजिक बन्धनले
हरेक पक्षबाट जेलिएकी छु म
फुत्किनै नसक्ने गरी
बेरिएकी छु म
म सोंच्छु, मनन गर्छु Continue reading
~दुर्गा कार्की~
‘ओइ ! रसुवाको एउटा संस्थाले गोसाईंकुण्ड सरसफाइको लागि भोलेन्टियरहरू खोजेको रै’छ, गैदिने हो ? ‘ एकाबिहानै साराले सारा स्टाइलमा भनी । एड्भोकेट रूपा बस्नेतले रामसार महासन्धि पढाउनुभन्दा धेरै अघिदेखि नै मेरा घुम्ने ठाउँहरूको सूचीमा गोसाईंकुण्ड अग्रस्थानमा पर्दथ्यो । तर रित्तो खल्तीलाई ऋणले भरेर जनैपूर्णिमामा धागो बाँध्नै भनेर गोसाईंकुण्ड पुग्छु भन्ने मनमा थिएन । यात्रीहरूले जथाभावी फाल्ने फोहोरले कालिञ्चोकदेखि सगरमाथासम्म प्रदूषित भएको समाचारमा सुनेकी थिएँ ।
ठाउँ पनि घुमिने र गोसाईंकुण्डजस्तो पवित्रस्थलको सरसफाइमा पनि सरिक हुन पाइने लोभले तान्यो । Continue reading
~कृष्ण शाह यात्री~
आरम्भ–खण्ड
(जीवनको अन्तिम दृश्य देखिन्छ। एक नायक पात्रको मृत्यु भएको छ। यतिबेला रंगमञ्च अर्थात् आर्यघाटको चितामा जलिरहेको नायकको लास पोलिरहेका छन्— यस नाटकको मुर्दा पोल्ने घाटे पात्र अर्थात् जीवन नेपाली।
पृष्ठभूमिमा शोधधुन बजिरहेको हुन्छ। हजारौं मानिस नायकप्रति श्रद्धाञ्जली दिइरहेका छन्। नदीकिनारमा बसेर जलिरहेको चिता हेरिरहेका छन्। जीवनलाई ती सबैले आफूलाई नै हेरिरहेझंै लाग्छ।)
जीवन : (मनमनै) यी मानिसहरू के हेरिरहेका छन्? मृत्यु वा जीवन? मृत्यु नै हुन सक्छ। अनि मैले लास पोल्दा मानिसहरू सधैं किन यसरी चिता छेउमा बसेर रुने गर्छन्? मलाई मानिस रोएको मन पर्दैन। ती मेरै कारणले Continue reading
~सङ्कलन : रामगोपाल आशुतोष~
उहिले म दरबार स्क्वायरको नजिकैको स्कुलमा पढ्थेँ। चालीस या पचास मिटरको दूरीमा छ मेरो घर। हाम्रो लागि खुल्ला सङ्ग्रहालय थियो भक्तपुर। दरबार परिसरको उनान्सय चोक हाम्रा लागि लुकामारी खेल्ने आँगन थियो। त्यहाँका प्रत्येक चोकको आफ्नै अस्तित्व र उत्पति कथा सुन्थ्यौँ। सुन्दरी मुलचोकमा अहोरात्र दाफा भजन घन्किन्थ्यो। Continue reading
~उदय निरौला~
ऊ छ
शताब्दी उभिइरहेछ
कैयौँ इतिहास उभिइरहेछ
कैयौँ पुराण टिकिरहेछ
र नै। म छु
र नै। म हुन सकेको छु
म छु र नै ऊ जीववत् ठडिइरहेछ Continue reading
~डा. विश्वनाथ ‘प्रेम’~
सृष्टिमा लोक छन् धेरै, धर्ती जीवन्त लोक हो
धर्तीमा द्वीप छन् लाखौँ, जम्बु द्वीप प्रमुख हो,
जम्बुका काखमा हेरे हिमैखण्ड विशेष हो
किन्तु सम्पूर्णको प्यारो माथा नेपाल देश हो ।२
छन् अरु देशमा तीर्थ, यो सिङ्गै देश तीर्थ हो
धर्मका लागि नै हामी जानु बाहिर ब्यर्थ हो, Continue reading
~नारायण लामा ‘उदासी’~
लय : आहा! वनमा फुल्यो फूलैफूल
आहा रक्सी पार्यो भट्टीमा गन्ध आयो नाकैमा
पिउँ–पिउँ लाग्यो मलाई पैसा छैन साथमा
भनूँ भन्नै नहुने
खल्ती चैँ ठूलो छ, पैसा नहुने
आहा रक्सी….. Continue reading
~अज्ञात~
कथाकार प्रकाश कौविदद्वारा लिखित ढिकी सामाजिक कथा हो । यस कथामा एउटा ग्रामीण उद्यमी परिवारमा रमाइलो चित्रण गर्दै व्यक्तिको मानसिक्ता प्रति पनि इङ्गित गरेका छन् । यो कथामा बिशेष तीनजना पात्र-पात्रा छन् । उनीहरुमा सुमति उनको विमारी पति वा लोग्ने र काम गर्ने बलियो भिमे छन् । सुमति सामाजिक अनुवन्धनहरुले वाधिएको स्त्री-पुरुष उनको घरबाट उनलाई आफ्नो उमेर भन्दा दोबर भएका विरामी पुरुषसंग विवाह वन्दनमा बाधिएको तर पतिको स्वास्थ पनि नराम्रो भएको कारण उनि वास्तवमा विवाह वन्दनमा वाधिएर Continue reading
बहादुरसिँह बरालको परिचय
बहादुरसिँह बरालको जन्म १९४७ साल बैशाख १५ गते तदनुसार सन् १८९० अप्रिल २७ मा तत्कालीन ब्रिटिस इन्डियन गोर्खा पल्टनको छाउनी पश्चिम काँगडा भाक्सु धर्मशाला (वर्तमान भारतको हिमाञ्चल प्रदेश काँगडा जिल्ला) मा भएको हो ।
बराल दम्पतीका तीन छोरा र दुई छोरीमध्य यिनी जेठा सन्तान हुन् ।यिनका दिलविक्रमसिंह र लालसिह नामक भाइ तथा प्रेमकला र गोदावरी नामक बहिनी थिए । यिनको पैतृका थलोचाहि“ पश्चिम नेपालको पाल्पा देउचुली हो । यिनका बाजे श्रीधर बराल गाउँका मुखिया भएकाले सम्पन्ननै थिए । सन् १८८१ म पहिलो ब्रिटिस गोर्खा पल्टनमा भर्ती भएर सुबेदार मेजर भएका र मानार्थ कप्तान पद प्राप्त गरी सन् १९१३ मा सेवानिवृत्त भएका यिनका बाबु सर्वजीत (मेम्बर अफ भिक्टोरियन अर्डर) पाउने पहिलो नेपाली हुन् । Continue reading
~Pralisha Adhikari~
May 1, 2016-The flashlight on his phone penetrated through the dark room (now bright) ominously spread in front of him. On opening the door to the terrace, he was hit by a chill blow of January wind while he struggled to stay warm under the woolen sweater he wore. After coming to contact with the light emanating from the full moon, he switched the lamp off—he looked squarely above his head, saw the moon shining full in its splendour. And the moon took him back to her.
‘Hey, take a look at the moon’ Continue reading
~गोपीकृष्ण ढुंगाना ‘पथिक’~
जन्मेपछि मर्नैपर्छ किन मान्छौ डर ?
‘स्वार्थी’ बुझी दुनियाँको किन पर्छौ भर ?
अघाउञ्जेल खाऊ किसान, बाँकीमात्र बेच
अरुलाई नै पोस्ने भए आफू भोकै पर । Continue reading
~कात्यायन~
– किम्बदन्ती थियो कि, पशुपतिनाथको मन्दिरमा बहुमूल्य गर-गहनाहरू; स्वर्ण-रत्न-मणि-माणिक्य आदिका आभूषणहरू थियो’रे |
– अमूल्य नागमणिहरू पनि थियो’रे |
– ती नागमणिहरू अब स्वदेशमा छन् कि विदेशमा छन् कसैलाई थाहा छैन’अरे |
– अलि फरकखालको नागमणि बिभिन्न दरबारहरूमा सुशोभित हुँदै अहिले एक विशाल जन सभा भवनमा प्रतिस्थापना गरिएकोछ’अरे | Continue reading
~प्रकाश सुनुवार ‘निराकार’~
वैसले घर्लक्क भएकी पूmल चूंडेर
आफु सुन्दर देखिन चुल्ठोमा सिउरी दिन्छ
कसैको सुन्दरता वढाउन
आज एउटा पूmल जवानीमा नै मर्नु पर्छ
भोली अर्कोले आहुती दिन पर्छ ।
फुल भएर वाँच्न पाउँदैनन् यहाँ फुलहरु
अर्काको जवानी भर्दाभर्दै मर्नुपर्छ
फुलको तर्फवाट आग्रह छ Continue reading
~अमृत सिङ थिङ~ 
झिम झिम परेलीमा गाजल सुहाउँछ
झरी पर्दा आकाशमा बादल सुहाउँछ
हाम्रो दुई पाइला जहाँ जहाँ टेके पनि
शिर माथी सजाउन नेपाल सुहाउँछ Continue reading
~जीवराज बुढाथोकी~
हात्ती बलियो, थलमा हुन्छ रे !
गोही बलियो, जलमा हुन्छ रे !!
बाहिर जति, गफ दिए पनि,
नेता बलियो, दलमा हुन्छ रे !! Continue reading
~इस्माली~
सेतो कमिज,गाढा निलो पाइण्ट र गाढा निलो कोटमा ऊ झन चिटिक्क देखियो । गोरो वर्णमा कस्तो खुलेको । पाँचै हजारमा सेट तयार भयो । मोफसलमा भएर होला । यताबाट अढाई हजार उसले चोखै उबा¥यो । उब्रेको रकम अफिसलाई फिर्ता गरिदिऊँ कि भन्ने लाग्यो प्रेप्रपौ अर्थात् प्रेम प्रसाद पौडेल लाई । (कार्यालयमा प्रेमप्रसाद पौडेललाई छोटकरीमा प्रेप्रपौ भन्ने गर्दथे अरुहरु)। त्यसैले कार्यालयको प्रमुख माड्साबलाई सोध्यो पनि ।
माड्साबले हाँस्दै भने,“ प्रेमजी ,गिनिज बुकमा नाम दर्ता गराउने सुर छ कि कसो ?संघ संगठनकाहरु लुगाभत्ता थोरै भयो भनेर आन्दोलनको धम्की दिँदैछन् ,तपाईँभने बढीभयो भनेर …। मार्लान् है मार्लान् । त्यसै पनि तपाईँलाई देखिसहँदैनन् .झन् त्यसमाथि..। सत्चालिसअघि भए मण्डले भन्थे तपाईँलाई । मण्डलेलाई संरक्षण दिनका लागि संस्था थियो,सरकार थियो तर तपाईँलाई ? कोही छ तपाईँको पछाडि ? ” Continue reading
~रितु खनाल~
कुनै दिन मेरो पनि, मीठो पल हुनेछ
हेराई र सोचाई तिम्रो, अड्कल हुनेछ ।
लेखी थाक्ने छैन म, पढी तिमी नथाक्नु
अभावको पीडा मेरो, गजल हुनेछ । Continue reading
