साहित्य सङ्ग्रहालय

~अतित मुखिया~

ओल्लो किरात, ओखलढुङ्गा

गजलरुपी बज्र हत्केलाको आगो ताप्नु अगाडि गजल शब्दको आयतन नाप्नु उचित होला झैं लाग्यो । बिदेशी पराई समालोचकहरुले गजल शब्दलाई जे जस्तो अर्थ लगाए पनि स्वदेशी आफन्तहरुले लगाएको अर्थ नियाल्न अझै उचित झैं नै लाग्यो । बरिष्ट साहित्यकार एवं गजलकार मनु ब्रजाकिका अनुसार गजल शब्द अरवी भाषाको गजाल (एक प्रकारको मृग) गजाला (मृगका पाठा-पाठी) अथवा मद्यपी र सौर्न्दर्यप्रेमीको अर्थमा गजल नामाकरण भएको भन्ने पाइयो । (भावभुमि, गजल संग्रह अभिशप्त आशीष, अतीत मुखिया) । यसरी नै गजल बिधाका अनुसन्धानकर्ता डा. हरीभक्त नेउपानेका हेक्कामा गजल शब्द उर्दू भाषाको उपज ‘गज’को मूलआशय सिद्धयोगी सन्तहरुको गेय चरित्रको पद वा उनीहरुद्वारा प्रस्फुटित दोहाहरु हुन भन्ने बुझाउछ । ‘गज’ शब्दभित्र लीन वा समाहित प्रसंगलाई गजल शब्दले खुलाउन सक्दछ भन्ने पाइयो–मनोमोदक कविता तथा गजल संग्रह, गजल खण्ड पृ.१)। बरिष्ट गजलकार एवं साहित्यकार बुँद रानाको बिचारमा “गजल” हिजो यो नाम जसले जुराएको भए पनि आज यो आम अर्थात् ब्यापक हुन गएको छ । गजल अब कुनै खास Continue reading →