Category Archives: लेख – समीक्षा

लेख – समीक्षा / Critical writeups

समीक्षा : मुसी नाटकको समीक्षा

Posted on February 25, 2020 by Editor

~मुकुन्दप्रसाद शर्मा~ क) नाटक पूर्वकथन पुसले दुर्गम पहाडको कुनाकन्दरा ठिहिर्‍याइरहेको बखत पहाडी जिल्ला रुकुमको तापक्रमको पारो भने एउटा समाचारले उकालोतिर लागिरहेको थियो । त्यो थियो मुसिकोट राज्य स्थापना सम्बन्धी कथानकमा आधारित रही साहित्यकार पूर्ण ओलीले लेखेको मुसी नाटक  छिट्टै प्रदर्शित … Continue reading →

Posted in समीक्षा | Tagged , | Leave a comment

व्यक्तित्व समीक्षा : लघुकथाका एकलव्य रवीन्द्र

Posted on February 20, 2020 by Editor

~श्याम रिमाल~ छोटो बसाइमा पढ्न सकिने आख्यान उपविधा ‘लघुकथा’ साहित्यकारका लागि कति प्रिय भइसकेछ भने खोज, अनुसन्धान, निबन्ध र प्रबन्धमा समर्पित भएका र कवितामा पनि औधि रुचि लिएका छयासी वर्षीय साहित्यकार कमल दीक्षितसमेतले यो उमेरमा ‘लघुकथा’(खण्ड १ र २) भर्खरै … Continue reading →

Posted in समीक्षा | Tagged , | Leave a comment

समीक्षा : नेपाली क्रान्ति कथा

Posted on February 18, 2020 by Editor

~प्रदीप नेपाल~ नेपाली क्रान्ति कथा, बिहारका प्रसिद्ध कथाकार फणिश्वरनाथ रेणुको पुस्तकको शीर्षक हो । बिहारका भए पनि उनले नेपालको कोइराला परिवारसँग जोडिएर २००७ सालको क्रान्तिमा भाग लिएका थिए । उनले आपूm पनि त्यो क्रान्तिमा जोडिएको चर्चा गरेका छन् । त्यही … Continue reading →

Posted in समीक्षा | Tagged | Leave a comment

समीक्षा : हायमनदास राई किरातको चौकिदार कथा

Posted on February 18, 2020 by Editor

~अज्ञात~ चौकिदार कथाको कथाबस्तु :- हायमनदास राई किरातद्वारा लिखित चौकिदार कथा चिया कमानलाई अंगालेको छ ! चौकीदार भनेको केहिकुराको सुरक्षाकर्ता हो ! यस कथामा चिया कमानमा चौकीदारले भोग्नु परेको व्यर्था पाईन्छ ! चौकीदार चाकरी गर्दा रात्रीको समयमा आफ्नो पत्नीसित समय … Continue reading →

Posted in समीक्षा | Tagged , | Leave a comment

पुस्तक समीक्षा : ज्ञानेन्द्रका गीति कविता

Posted on February 17, 2020 by Editor

~होमनाथ सुवेदी~ अहिले अमेरिकामा नेपाली भाषा कक्षा संचालन र कविता कथा लेख्ने तथा पुस्तक प्रकाशनको एउटा दुधर्ष संघर्ष चलिरहेको छ । सात समुद्रपार नेपाली जातीय गौरवको लागि मजबूत जग बसाल्न रातदिन निश्वार्थ भावले यो दुधर्ष संघर्षमा जुटिरहेका व्यक्तिहरुमध्ये एक अग्रिणी … Continue reading →

Posted in पुस्तक समीक्षा | Tagged , | Leave a comment

कार्यपत्र : नेपाली आख्यानमा प्रेमा शाहको उपस्थिति र योगदान

Posted on February 13, 2020 by Editor

~ज्ञानु अधिकारी~ १. विषयप्रवेश प्रेमा शाह (२००२) को साहित्यिक यात्रा २०१६ को शारदा पत्रिकामा प्रकाशित दुई कविता शीर्षकको कविताबाट आरम्भ भएको हो । उनको आख्यान विधाको लेखनयात्रा प्रतिक्रिया शीर्षकको कथा २०१८ को शारदा पत्रिकामा प्रकाशित भए पछि अघि बढेको देखिन्छ … Continue reading →

Posted in कार्यपत्र | Tagged , , | Leave a comment

समालोचना : हायमनदास राई “किरात”का कथाहरूको कथ्य र शिल्प-विन्यास

Posted on February 11, 2020 by Editor

~डा.राजकुमार छेत्री~ हायमनदास राई किरातका कथायात्रा कथाकार हाइमनदास राई ‘किरात’का सर्वप्रथम प्रकाशित कथा सुरवीर हो, जुन कथा काठमाण्डौबाट प्रकाशित शारदा पत्रिकामा प्रकाशित भएको थियो । हालसम्म किरातका जम्मा दसवटा कथाकृतिहरू १.चौकिदार(सन्१९५३), २.अभागिनीकोसाथी(सन्१९५५), ३.विनायो(सन्१९५६), ४.विजय(सन्१९६५), ५.बटुवा(सन्१९५७), ६.आँधीबेहरी(सन्१९६१), ७.पंखी(सन्२०००), ८.तह नमिलेका रेखाहरू(भाग-१, … Continue reading →

Posted in समालोचना | Tagged , | Leave a comment

समीक्षा : भावनी भिक्षुको ‘मैया साहेव’

Posted on February 11, 2020 by Editor

~अज्ञात~ मैया साहेब कथाको कथाबस्तु :- मैया साहेव कथाकार भावनी भिक्षुका उत्कृष्ट मनोवैग्यानिक कथा हो ! यस कथाको मुख्य नायिका मैया साहेव हुन् ! उनको नामकरणमा कथाको शीर्षक राखिएको छ ! यस कथामा राणा परिवारकी छोरी मैया साहेव र त्यसघरमा … Continue reading →

Posted in समीक्षा | Tagged , | Leave a comment

समीक्षा : लयमा नेपाली गजल

Posted on February 10, 2020 by Editor

~रवि प्राञ्जल~ फारसीबाट उर्दु र हिन्दी हुँदै नेपाली भाषामा गजलले प्रवेश गरेको एक सय वर्षपुगिसकेको छ । नेपाली गजल लेखनको आरम्भकालका गजलहरूमा संस्कृतको पिंगल छन्द तथा फारसी बहरको अत्यधिक प्रयोग भएको पाइन्छ । मोतीरामद्वारा आरम्भ भएको गजलको प्राथमिक कालको समाप्तिसँगै झन्डै … Continue reading →

Posted in समीक्षा | Tagged | Leave a comment

व्यक्तित्त्व समीक्षा : खाँटी अनुवादक

Posted on February 5, 2020 by Editor

~राजकुमार बानियाँ~ थुप्रैचोटि अन्तिम घोषणा गरे खगेन्द्र संग्रौला, ७४, ले । अन्तिम, अन्तिम भन्दाभन्दै विदेशी भाषाका पुस्तक अनुवादको सुसेधन्दा छाड्न सकेनन् । जोन उडको माइक्रोसफ्टदेखि बाहुनडाँडाताका नै अनुवादलाई अन्तिम बनाउने संकल्प गरेका उनलाई चिनगिज आइतमातोभको उपन्यास प्रथम गुरु आइलाग्यो, त्यसपछि … Continue reading →

Posted in समीक्षा | Tagged , | Leave a comment

समीक्षा : मोदनाथ प्रश्रित : कवि–व्यक्तित्व एवम् कृतित्व एक विश्लेषण

Posted on February 3, 2020 by Editor

~गोपाल विरही~ मोदनाथ प्रश्रितको जन्म वि.सं. १९९९ असार ६ गते पिता घनश्याम पौडेल र माता बालिकादेवी पौडेलका कोखबाट अर्घाखाँची जिल्लाको खिदिम हर्राबोटमा भएको हो । बुटवलको गणेश जनता नि.मा.वि. (हालको कान्ति मा.वि.) मा वि.सं. २०२० तिर शिक्षक भएर आएका प्रश्रितले … Continue reading →

Posted in समीक्षा | Tagged , | Leave a comment

समीक्षा : नेपालीमा लिमरिकको प्रवेश : एउटा उत्सुकता

Posted on January 31, 2020 by Editor

~पवन आलोक~ भनिन्छ, नेपाली भाषामा गजल शैलीका प्रथम प्रवर्तक मोतिराम भट्ट हुन् । त्यस्तै जापानी हाइकु शैलीलाई नेपाली कविताजगतमा प्रवेश गराउने श्रेय शंकर लामिछानेलाई दिइन्छ । हालै नेपाल स्रष्टा समाजले राजधानीमा आयोजना गरेको एउटा कार्यक्रममा अर्को एउटा नौलो जानकारी पाइयो … Continue reading →

Posted in लिमरिक, समीक्षा | Tagged , | Leave a comment

पुस्तक समीक्षा : अल्टिमेट आकाश : उडी छुनु चन्द्र एक

Posted on January 31, 2020 by Editor

~गोबिन्दसिंह रावत~ साहित्य के हो र केका लागि लेखिन्छ ? यसको उत्तर आफैमा निर्भर पर्नेकुरा हो। म भन्छु मनका परिकल्पनाहरूलाई वस्तु तथ्यमा उतारर हर्न माध्यम साहित्य हो । आफ्नो सखानभतिलाई शब्दमा रूपान्तरित गरेर हेर्न शाब्दिक घोषणा पत्रसाहित्य हो। अझ भनौं, … Continue reading →

Posted in पुस्तक समीक्षा | Tagged , | Leave a comment

पुस्तक समीक्षा : छुटेका अनुहार संग एक एडिक

Posted on January 28, 2020 by Editor

~सुरेन्द्र कार्की~ छुट्टिनु अघि भेटीनु जरूरी छ र त छुटाइहरु सम्भव हुन्छन । ओहो ! म कति ठाँउमा छुटिएँ होला कति ठाउँमा भेटिएँ होला । को को संग भिटिँए होला को को संग छुटिएँ होला । भेटिनु जरूरी छ छुटिनु … Continue reading →

Posted in पुस्तक समीक्षा | Tagged , | Leave a comment

समीक्षा : गरुडपुराणले अर्थ्याएको जीवनचक्र

Posted on January 23, 2020 by Editor

~सदानन्द अभागी~ हाम्रा धर्म ग्रन्थहरूले भनेका छन् कि संसारमा उद्भिद (वृक्ष, लता, गुल्म आदि)को रूपमा पैदाहुने, स्वेदज–पसिनाबाट पैदाहुने (जुम्रा,उडुस आदि) अण्डज–अण्डाबाट पैदा हुने (पंक्षी आदि) र जरायुज –गर्भासयमा रहेर जन्मलिने जीवहरूको सृष्टि ब्रह्माजीले गर्नु भएको हो । यो क्रममा स्त्री … Continue reading →

Posted in समीक्षा | Tagged | Leave a comment

समीक्षा : साहित्य र राजनीति

Posted on January 22, 2020 by Editor

~कुलचन्द्र वाग्ले~ नेपाली साहित्यमा अत्यन्त चर्चित विश्वेश्वरप्रसाद कोइराला राजनीतिमा वीपी कोइराला नामले सम्बोधित हुनुभयो । समाजवादी चिन्तक र आधुनिक प्रजातान्त्रिक चेतका अग्रणी वीपी जयन्तीको महिना भदौमा शून्य-सर्ग अन्तर्गत साहित्य र राजनीति शीर्षक दिएर यो आलेख तयार हुने सुखद संयोग मिल्यो … Continue reading →

Posted in समीक्षा | Tagged | Leave a comment

पुस्तक समीक्षा : विश्लेषणत्मक महाकाव्य ‘तपस्विनी’

Posted on January 21, 2020 by Editor

~प्रभा कैनी~ अजम्बरध्वज खातिद्वारा लिखित ‘तपस्विनी’ महाकाव्य बजारमा आएको छ । पाल्पामा जन्मेर बुटवलमा बस्दै आएका खातीले विसं २०१२ सालदेखि साहित्यमा हात बढाएका हुन् । विधागत हिसाबले ‘तपस्विनी’ उनको पहिलो महाकाव्य हो । यसअघि उनका नौ खण्डकाव्य, गीतिकाव्य प्रकाशित छन् … Continue reading →

Posted in पुस्तक समीक्षा | Tagged , | Leave a comment

पुस्तक समीक्षा : फेरि पनि सीमान्तकृत वर्गीय प्रस्तुतीमा घामकिरीका पाण्डे

Posted on January 21, 2020 by Editor

~रुपिन्द्र प्रभावी ‘कटु’~ सीमान्तकृत वर्गीय जनजीवनका कथाव्यथाका कुशल प्रवक्ता हुन् नयनराज पाण्डे । पाण्डेको घामकिरी अलि ढिलै पढिसकें । ‘उलार’ र ‘लू’कै पृष्ठभूमि तर फरक विषयवस्तु रहेको घामकिरीले तिनीहरुले जत्तिकै तानिरह्यो सुरुदेखि अन्त्यसम्म । मलाई पुस्तकले तान्नुपर्छ । नत्र पछिसम्म नै … Continue reading →

Posted in पुस्तक समीक्षा | Tagged | Leave a comment

समालोचना : राजेश्वरी खण्डकाव्यमा ध्वनिविधान

Posted on January 21, 2020 by Editor

~प्रभा मरहट्टा (कोइराला)~ सार पूर्वीय ध्वनि विधानसम्बन्धी सैद्धान्तिक अवधारण अनुसार राजेश्वरी खण्डकाव्यको कवितांशमा ध्वनित विविध अर्थको खोजी यस लेखमा गरिएको छ। राजेश्वरी खण्डकाव्यबाट छनोट गरिएको एउटा श्लोकबाट प्रकट भएका विविध ध्वन्यार्थमध्ये काव्यांशमा ध्वनित हुने राजनीतिक सन्दर्भ, पूर्वीय आध्यात्म दर्शनको सन्दर्भ, … Continue reading →

Posted in समालोचना | Tagged | Leave a comment

समालोचना : अभीष्टको खोज उपन्यासको बिश्लेषण

Posted on January 13, 2020 by Editor

~अज्ञात~ 1. अभीष्टको खोज उपन्यासको सामान्य परिचय :- अभीष्टको खोज उपन्यास उपन्यासकार भीम दाहालद्वारा रचित उपन्यास हो ! यस उपन्यासको माध्यमद्वारा उपन्यासकारले सिक्किम भारतमा विलय हुनुभन्दा पाँच बर्ष अघिको स्थिति र विलय भइसकेपछिको स्थितिलाई देखाउन चाहेका छन् ! सिक्किममा सन् … Continue reading →

Posted in समालोचना | Tagged , | Leave a comment

समालोचना : मृत्तिका र म कवितासङ्ग्रहमा प्रवेश गर्दा

Posted on December 30, 2019 by Editor

~सदानन्द अभागी~ परिचय – यो देश हाम्रो रसिलो मुहार मागेन यसले कसैको गुहार परेन कब्जा छल शत्रुकै यो जानेन कहिले शिर झुक्न नै यो (नेपाल राम्रो यस विश्वमा नै, श्लोक १, पृष्ठ ९८) यी माथिका राष्ट्रियताले भरिएका श्लोकका सिर्जनाकार हुनुहुन्छ … Continue reading →

Posted in समालोचना | Tagged , | Leave a comment

समीक्षा : बी पी कोइरालाका प्रमुख साहित्यिक मान्यताहरू

Posted on December 16, 2019 by Editor

~डा. विष्णुप्रसाद पौडेल~ प्रस्तुत लेख विश्वेश्वर प्रसाद कोइराला (१९७१–२०३९) ले विभिन्न समयमा आफ्ना लेख, अन्तर्वार्ता आदिमा मूल तथा प्रासङ्गिक रूपमा प्रकट गरेका कला साहित्य सम्बन्धी मान्यताहरूको आ”कलनमा केन्द्रित छ । यस अनुसार कोइराला आफ्नो साहित्यिक लेखनमा वैचारिकता, जीवनप्रतिको आस्था, निर्वाध … Continue reading →

Posted in समीक्षा | Tagged | Leave a comment

समीक्षा : फाटो कथामा अनुभूतिको संरचना

Posted on December 11, 2019 by Editor

~प्रभा मरहट्टा (कोइराला)~ सार पश्चिमी चिन्तक रेमन्ड विलियमले विकास गरेको साहित्यको समाजशास्त्रीय अध्ययन गर्ने सैद्धान्तिक अवधारणा अनुभूतिको संरचनालाई मुख्य आधार बनाइ यस लेखमा फाटो कथामा संरचित अनुभूतिहरू खोजी गरिएको छ । फाटो कथामा प्रतिबिम्बित पिढीगत अनुभूतिहरू र प्रभुत्वको परिवेश, अधिनस्थ … Continue reading →

Posted in समीक्षा | Tagged | Leave a comment

समालोचना : नउघ्रेको जून उघारेर हेर्दा

Posted on December 10, 2019 by Editor

~केदार ‘सङ्केत’~ भनिन्छ, ‘साहित्य मानव जीवनको सामाजिक ऐना हो’ नेपाली साहित्य सिर्जनाका विभिन्न विधामा दुई दशक यताको समयमा ह्वात्त बढेर आएको छ । सबै प्रकाशित विधाहरुका नाम सुन्नसम्म पनि गार्हाै पर्छ । प्रकाशनले आफ्नो लगानी गरेर छापेको हो भनेमात्र हरप्रयास … Continue reading →

Posted in समालोचना | Tagged , | 2 Comments

लेख : पहिचान, भाषा र मधेस

Posted on December 9, 2019 by Editor

~कृष्ण धरावासी~ अमेरिका पुगेपछि मैले मातृभाषाको महत्त्व पहिलोपल्ट अनुभव गरेँ । नेपालमा जनजाति, आदिवासी र मधेसीहरूले मातृभाषाबारे सधैँ गर्ने बहसको घनत्व महसुस गरेँ । जब मैले त्यहाँ जानेको भाषामा आफ्ना कुरा चित्त बुझ्ने गरी बताउन सकिनँ र आफूलाई ‘लाटो’ जस्तो … Continue reading →

Posted in लेख | Tagged | Leave a comment

समीक्षा : ‘मधुपर्क’ कथा विशेषाङ्कका कथाहरूको अवलोकन

Posted on December 1, 2019 by Editor

~राजेन्द्र चोथाले~ प्रस्तुत लेख ‘मधुपर्क’ -२०६५ जेठ  मासिक, कथा विशेषाङ्कमा प्रकाशित कथाहरूको समीक्षामा केन्दि्रत रहेको छ । यसरी समीक्षा गर्दा प्रकाशनलाई आधार मानी कथाहरूको विवेचना क्रमशः उल्लिखित भएको छ । यहाा प्रकाशित सामग्रीलाई विधासिद्धान्त, कथाको सन्देश र सामाजिक प्रभाव एवं … Continue reading →

Posted in समीक्षा | Tagged | Leave a comment

समालोचना : आख्यान नारी, सरस्वती गिरीको कथा सङ्ग्रहः “उमेरको इन्द्रेनी”

Posted on November 26, 2019 by Editor

~सगाेत्री आचार्य~ आख्यान नारीका रूपमा परिचित कथाकार, सरस्वती गिरीको कथा सङ्ग्रह “उमेरको इन्द्रेनी”हालै सार्वजनिक भएको छ ।यस कथा कृतिले मातृत्वको महिमा सम्बन्धि केही नविन जिज्ञासाहरू पैदा गरेको छ । साहित्यविद्, स्टेभ माराबोलीले, “आफ्नै कथाहरूको हिरो हुन सकेनौ भने तिमीले मानवतावादको … Continue reading →

Posted in समालोचना | Tagged , | Leave a comment

समालोचना : लेनसिंह बाङ्देलको लङ्गडाको साथी

Posted on November 21, 2019 by Editor

~अज्ञात~ औपन्यासिक तत्त्वको आधारमा लङ्गडाको साथीको विश्लेषण १. शीर्षक औचित्य :- लेनसिंह बाङ्देलद्वारा स्वरचित उपन्यास लङ्गडाको साथीमा नायक स्वंय लङ्गडो छन् ! दार्जीलिंगका जनमानसलाई वर्गको रुपमा छुटायौ भने चार वर्गको भेद देखा पर्छ १.सक्षम वर्ग २.मध्यम वर्ग ३.निमन वर्ग ४.उपेक्षित … Continue reading →

Posted in समालोचना | Tagged , | Leave a comment

पुस्तक समीक्षा : गीति बगानमा–थुँगाथुँगा जिन्दगानी

Posted on October 29, 2019 by Editor

~रुपिन्द्र प्रभावी ‘कटु’~ “कम्तिमा पनि गीत समीक्षाको विषय होइन, गीत अनुभूति हो । अनुभूति गर्न जान्नेले गीतलाई आफैं आत्मसात् गर्छ, नजान्नेले जे पाण्डित्याइँ छाँटे पनि गीतको परिभाषा र मान्यता अपूरो र अधुरो नै रहन्छ ।” प्रसिद्ध गीतकार प्रकट पगेनी ‘शिव’ ले … Continue reading →

Posted in पुस्तक समीक्षा | Tagged , | Leave a comment

समीक्षा : लोकतान्त्रिक आन्दोलनमा पोखरेली श्रष्टा

Posted on October 29, 2019 by Editor

~रुपिन्द्र प्रभावी ‘कटु’~ जनतालाई मुसा नसम्झ जनता त बाघ हो जनशक्तिको अगाडि शाहीशक्ति मुलाको साग हो पटक –पटक अब हामी सधैं आन्दोलन चाहँदैनौं हाम्रो आन्दोलन सीधै गणतन्त्रको माग हो । (दीपक समीप) विश्वका हरेक परिवर्तनका पछाडि त्यहाँको साहित्य,संगीत,सस्कृतिको अह्म भूमिका रहन्छ … Continue reading →

Posted in समीक्षा | Tagged | Leave a comment

लेख : केही सांस्कृतिक चिनारी

Posted on October 1, 2019 by Editor

~डा खगेन शर्मा~  सबै जातिको संस्कृति तथा जातीय पहिचानका आधार संस्कार, भाषा, पोसाक, वाद्ययन्त्र, हात-हतियार ,भाँडाकुँडा, गीत-नृत्य आदि सबै थोक पर्छन्। यहाँ केही विषयको परिचय दिइँदै छ। 1.1 भेष-भूषा दौरा:  चारतिर तुना बाँधेर पु्रूषले शरीरको माथिल्लो भागमा लगाउने सांस्कृतिक पोषाक हो। सुरुवाल: पुरुषको पोसाक हो। … Continue reading →

Posted in लेख | Tagged | Leave a comment

पुस्तक समीक्षा : ‘अन्धसत्ता’ सूत्रकथाको सुन्दर कृति

Posted on September 25, 2019 by Editor

~कुमार काफ्ले~ प्रयोगवादी धारका क्रियाशील स्रष्टा अमर त्यागी नेपाली साहित्यिक धरातलमा सुपरिचित नाम हो।कविता,गजल, हाइकु,ताङ्का,सेदोका, मुक्तक,लघुकथा,निबन्ध र समालोचना लगायतका गद्यपद्य विधाका विविध फाँटमा निरन्तर साधनारत उनले गजल,कविता,ताङ्का र सूत्रकविताका सङ्ग्रहणीय कृतिहरूको सिर्जना र प्रकाशन गरेर साहित्यमा आफ्नो स्थान सुरक्षित गरिसकेका … Continue reading →

Posted in पुस्तक समीक्षा | Tagged , | Leave a comment
  1. Pages:
  3. 1
  4. 2
  5. 3
  6. 4
  7. 5
  8. 6
  9. 7
  10. ...
  11. 26