साहित्य सङ्ग्रहालय

~महेश पौड्याल~

भारतइतरका दक्षिण एसियाली देशहरूको कलासाहित्यका अगाडि सदैव एउटा साझा चुनौती खडा भएको देखिन्छ । सो के भने, दक्षिण एसियाली कलासाहित्य अथवा सङ्कथन भन्नेबित्तिकै विश्वमा भारतीय कलासाहित्य अथवा सङ्कथन हो भन्ने भ्रम सिर्जना हुन जान्छ । यसका केही प्रमुख कारणहरू छन्ः भारतको ठूलो भूगोल, दक्षिण एसियामा यसको पुरानो वर्चस्व, पश्चिमा मुलुकसँगको यसको पुरानो प्राज्ञिक विनिमय, भारतीय सिद्धान्तकारहरूको विश्वव्यापि उपस्थिति तथा भारतीय कवि, लेखक र कलाकारको विश्वमञ्चमा पुरानो उपस्थिति र प्रभाव । नेपाललगायतका साना मुलुकहरूमा आ–आफ्नो मौलिक ज्ञानकोशको अनुवाद र अन्तर्राष्ट्रियकरणको प्रयास तुलनात्मक रूपमा कम हुनु पनि यसको अर्को कारण हो । त्यसैले, दक्षिण एसियाली डिस्कोर्स मोटामोटी इन्डिक डिस्कोर्स अर्थात् भारतीय सङ्कथन हुन पुगेको छ । फलस्वरूप यस क्षेत्रलाई हेर्नका लागि भारतलाई दृष्टिविन्दु मान्ने चलन पनि देखिएको छ । Continue reading →