Tag Archives: sangrahalaya

समीक्षा : विश्वेश्वरप्रसाद कोइरालाको ‘सान्नानी’ कथामा प्रजातीय अध्ययन

~राजेन्द्र गिरी~ लेखसार प्रस्तुत आलेखमा साहित्यकार विश्वेश्वरप्रसाद कोइरालाको ‘सान्नानी’ कथामा प्रजातीय अध्ययन गरिएको छ । यो समाजशास्त्रीय सिद्धान्तको मान्यतामा आधारित अध्ययन हो । समाजशास्त्रले साहित्यको समाजसँग रहेको वा रहने सम्बन्धको खोजी गर्दै त्यसको व्याख्या विश्लेषण गर्दछ । कलासाहित्यलाई व्यक्तिगत प्रतिभा … Continue reading

Posted in समीक्षा | Tagged , | Leave a comment

समीक्षा : ‘नरेन्द्र दाइ’ उपन्यासका पात्र

~कृष्णप्रसाद कोइराला~ प्राज्ञिक जगत्मा नदीको जलप्रवाहको गति झैं निरन्तर चर्चा र सम्झना भइरहने नाम हो, विश्वेश्वरप्रसाद कोइराला (१९७१ : काशी, भारत – २०३९ : काठमाण्डौं ) । नेपाली साहित्य र राजनीति दुबै क्षेत्रमा समुज्वल नक्षत्र भएर चम्किरहने र राष्ट्रिय तथा … Continue reading

Posted in समीक्षा | Tagged | Leave a comment

यौनकथा : राइटरबाजे

~विश्‍वेश्‍वर प्रसाद कोइराला~ मानवसमाजबाट यति टाढा पृथ्वीको एउटा कुनामा बसेर म आफ्नो शरीरलाई यसो निहार्छु । अब यसमा, यसका रेशा-रेशामा- महारोगका कीटाणु स्याउँ-स्याउँ गर्दै रङमगिरहेका छन्‌ । यो डुँडो खोरण्डो शरीर पटपट फुद्दैछ । कतिसम्म टलपल गरिरहेको पीप, पापको घडा … Continue reading

Posted in नेपाली कथा | Tagged | Leave a comment

कथा : सान्नानी

~विश्‍वेश्‍वर प्रसाद कोइराला~ सृष्टिमा सबभन्दा असहाय प्राणी त्यो कृशकाय पीतवर्ण बालक हो जो एक्कासि शहरबाट चुँडिएर कुनै गाउँमा रोपिन आइपुग्छ । शहरमा जन्मेर शहरकै वातावरणमा त्यो हुर्किन्छ, तर एक दिन त्यो आफूलाई मध्यदेहातको एउटा क्षुद्र गाउँमा पाउँछ । निरीह भएर … Continue reading

Posted in नेपाली कथा | Tagged | Leave a comment

कविता : तिमी भेटिएपछि-२

~रीता अधिकारी ” ऋतु”~ समय गतिशील छ अनन्त छन् चाहनाहरु र, बदलिरहन्छ चाहनाको तस्बिर ! जसरी

Posted in कविता | Tagged | Leave a comment

कविता : हवाईजहाज मन

~सुरेश राई~ भर्खरै भुइँ छोडेको यो जहाज एयरपोर्टको गेटमा भर्खर भर्खरै छुटेको प्रियसीको न्यानो हात म कुन पंखा हम्काई सुकाउँ यी आँसु म कस्तो भविष्य सम्झेर हाँसु ! यो नाथे हवाई जहाजको वेग के वेग ? यी.. म अहिलेको अहिलै … Continue reading

Posted in कविता | Tagged | Leave a comment

समीक्षा : यौनिक लेखनमा लहसिए लेखकहरु

~लोकनाथ भुषाल ‘घायलश्री’~ कुनै बेला थियो, जतिखेर नेपाली पाठकहरु सुवास घिसिङको ‘नीलो चोली’मा उल्लेखित यौनिक सन्दर्भ पढेर रोमान्चित हुन्थे । टेलिभिजन र मनोरन्जनका अन्य साधनहरु सर्वसुलभ नभइसकेको तीसको दशकमा प्रायः पाठकहरुको सिरानीमुनि घिसिङ र युधिर थापाका उपन्यासहरु भेटिन्थे । उनीहरुका … Continue reading

Posted in समीक्षा | Tagged | Leave a comment

कविता : नास्तिक

~दीक्षा भट्ट~ यदि ऊ तिम्रो मात्र हो भने, मेरो कसरी हुन सक्छ ? हामी दाजुभाइलाई लडाउने ईश्वर कसरी हुन सक्छ ? तिमी आस्तिक हुनु म नास्तिक हुनु उसको मर्जी होइन भने,

Posted in कविता | Tagged | Leave a comment

तामाङ लोककथा : बाँदर र डासिन डोल्मो

~सङ्कलन : रविन्द्र तामाङ / सोनी तामाङ~ उहिले सुरुमा संसारमा मानव नै थिएन । सर्वप्रथम बुद्धले आफ्नो चमत्कारपूर्ण शक्तिद्वारा बोधिसत्त्वको रूपमा एउटा बाँदरको सृष्टि गर्नुभयो । सो बाँदर डाँडाको गुफामा ध्यान गरी बस्दथ्यो । बुद्धलाई यो जानकारी हुन आयो कि … Continue reading

Posted in लोककथा / दन्त्यकथा | Tagged , , | Leave a comment

कविता : यस रातलाई सोरेर मुछिदिएँ मैले तिम्रो केशमा

~वासु शशी~ यस रातलाई सोरेर मुछिदिएँ मैले तिम्रो केशमा र एउटा यस्तो क्षण उत्पन्न भयो जब तिमी तिमी रहिनौ, म म रहिनँ ती म र तिमीको एउटा हामी बन्यो हामी अर्थात् एउटा आजु जिन्दगीको तेलकासामा हामी अर्थात् एउटा बिहान पर्वत … Continue reading

Posted in कविता | Tagged | Leave a comment

कविता : मेरो रात, मेरा सपनाहरूबाट

~वासु शशी~ मेरो रात, मेरा सपनाहरूबाट मुक्ति देऊ मलाई ! म केवल सुत्नलाई पल्टेको हुँ लछार पछार नगर निद्राभित्र मलाई ! म कुनै शिकार खेल्दिनँ यस वापलाई हटाइदेऊ ! सित्तै गए जाउन मेरो आँखाहरू निभाइदेऊ यो क्यै देखानपार्ने बत्तीलाई !

Posted in कविता | Tagged | Leave a comment

कविता : एउटी वेश्ये चाहिनेजस्तो यो रात

~वासु शशी~ एउटी वेश्ये चाहिने जस्तो यो रात, बुद्धले घर छाड्दाकोजस्तो यो रात मलाई के हेर्नु छ र मैले यो बत्ती बालिराखेको छु यो कोही एक्कासि चिच्याएर ल्याउला जस्तो रात यो कसैले घाँटी थिच्न आउला जस्तो रात आत्महत्या मानिसहरू यस्तै … Continue reading

Posted in कविता | Tagged | 1 Comment

तामाङ लोककथा : याक र तामाङ थर

~सङ्कलन : रविन्द्र तामाङ / सोनी तामाङ~ धेरै पहिले तामाङ पुर्खा दोङ छेन्पो थिए । उनका पाँच वटी स्वास्नीहरू थिए । यिनै स्वास्नीहरूबाट उनका अठार जना छोराहरू भए । यिनै छोराहरू विभिन्न दिशामा छरिएर बसे । केही कालपछि उनले आफ्ना … Continue reading

Posted in लोककथा / दन्त्यकथा | Tagged , , | Leave a comment

ऐतिहासिक तामाङ लोककथा : गोसाइँकुण्डको उत्पत्ति

~सङ्कलन : रविन्द्र तामाङ / सोनी तामाङ~ उहिलेको कुरा हो । महादेउ र छोना दुई दाजुभाइ थिए । दाजुको नाम छोना (भैरव) र भाइको नाम महादेउ (महादेव) थियो । दुवै जना रहनबस्नका लागि मात्र नभई तप गर्न योग्य जमिन खोज्दै … Continue reading

Posted in लोककथा / दन्त्यकथा | Tagged , , | Leave a comment

कविता : खोज्दा खोज्दा मैले यो बिर्सेँ

~वासु शशी~ खोज्दा खोज्दै मैले यो बिर्से कि म के खोजिरहेको छु – मलाई बत्तीहरू देऊ मैले आफ्नो स्मृतिलाई देख्नु छ आफूलाई हेर्नु छ र यस रातलाई उज्यालो पार्न छ ! जो पाइएन त्यसले

Posted in कविता | Tagged | Leave a comment

कविता : मेरो निमित्त यो संसार ठूलो छ

~वासु शशी~ मेरो निमित्त यो संसार ठूलो छ त्यसैले म एउटा घर बनाउँछु । यो सानो शरीरले यत्रो विशालतालाई कसरी सहोस । यो एउटा मनले

Posted in कविता | Tagged | Leave a comment

कविता : अवतार

~प्रकाश सायमी~ कुनै दिन तिमी मुसा थियौ, त्यो पहिलो सत्य थियो पछि तिमीले मुसाको मासु खान बिरालो भयौ … स्वभावैले तिमीलाई बिरालो भन्दा शक्तिशाली बन्नु थियो तिमीले रूप फेरेर कुकुर भयौ … कुकुर भएर तिमीले दासता बाहेक केही स्वीकारेनौ फेरि … Continue reading

Posted in कविता | Tagged | Leave a comment

ऐतिहासिक तामाङ लोककथा : कोको राजा र चोखो फूल

~सङ्कलन : रविन्द्र तामाङ / सोनी तामाङ~ उहिले कोको नामक एक तामाङ राजा थिए । उनी बुद्ध धर्मावलम्बी थिए । त्यसैले हरेक साँझ-बिहान आफ्ना आराध्य त्रिदेवका सामु चोखो पानी चढाई धुप-बत्तीहरू बाल्दथे । तर आफूले चढाएको पानी माछाले बिटुलो पारेको … Continue reading

Posted in लोककथा / दन्त्यकथा | Tagged , , | Leave a comment

गीत : रानी तलाउ किनारा

~रवीन्द्र शाह~ रानी तलाउ किनारा चम्की रहेथ्यो नील नभमा सितारा रानी तलाउ किनारा चम्की रहेथ्यो नील नभमा सितारा रानी तलाउ किनारा पन्छी ती जोडी मिलेर, घुम्दै थिए चमनमा पन्छी ती जोडी मिलेर, घुम्दै थिए चमनमा

Posted in नेपाली गीत | Tagged | Leave a comment

कविता : ई सलाईका काँटीहरू

~प्रकाश सायमी~ बट्टामा थुनिएर अँध्यारोमा लुकेर लामबद्ध भएर सलाम पर्खेर कैद यातना सहेर बसेका एउटै वेशमा एउटै देशमा एउटै मुद्रामा एउटै मुद्दामा सैन्यशक्ति जस्तै तथस्थ भएर बसेका

Posted in कविता | Tagged | Leave a comment

युगल गीत : एक फेर हाँसेर बोलिदिए पो

~रवीन्द्र शाह~ केटा- एक फेर हाँसेर बोलिदिए पो यो दिल दिनेछु राखिदिए पो केटी- म त तिम्रै हुँ नि किन रोएको छातीमुनि तिम्रै तस्वीर लुकाइराखेको केटा- कोइलीको मीठो बोली सुनिदेऊ आज एकैफेर चिम्लिदेऊ नजरको लाज

Posted in नेपाली गीत | Tagged | Leave a comment

कविता : कुनै एउटा यस्तो दिन

~प्रकाश सायमी~ घामसँग बोलेर हामी कविता पढ्दैछौँ घामसँग खेलेर हामी कविता लेख्दैछौँ घामसँग हिँड्दै हामी कविता बाँच्दैछौँ घामसँग हाम्रो साइनो छ, कविताको । घाम पर्खालमाथि चढ्छ,

Posted in कविता | Tagged | Leave a comment

कविता : यो फूलसँग सम्पर्क एकपल्ट राखे पुग्ने

~वासु शशी~ यो फूलसँग सम्पर्क एकपल्ट राखे पुग्ने अधिकार छ भने देऊ पृथ्वीका प्रत्येक भविष्यलाई म सपनाबाट औंलाहरूमा उतारिदिनेछु त्यसपछि न कुनै धोबी हुनेछ न अग्नि परीक्षा र स्वास्नीमान्छेले लगाएका आलिङ्गनका चूरी हिरोशिमाहरूमा गएर फुटने छैनन्,

Posted in कविता | Tagged | Leave a comment

कविता : म यस रातलाई कोठाभित्र थुनेर राख्न सक्तिनँ

~वासु शशी~ म यस रातलाई कोठाभित्र थुनेर राख्न सक्तिनँ यस टेबुललाई जस्तै, यी बालबच्चालाई जस्तै यो अवश्य धरतीमा हराएर जानेछ, मभित्र सुकेर जानेछ । चाहे म झलमल्ल उज्यालो पारेर राखूँ चाहे चिम्झिरहूँ

Posted in कविता | Tagged | Leave a comment

गीत : कुखुरा बास्यो बिहानी हाँस्यो

~रवीन्द्र शाह~ कुखुरा बास्यो बिहानी हाँस्यो फेरि प्रीति लाउँछ्यौ कि लाउँदिनौ ? फूल फुल्यो बासना चल्यो फेरि माया आउँछ्यौ कि आउँदिनौ ? लेक बेँसी ढाकिहाल्यो लहराले आज

Posted in नेपाली गीत | Tagged | Leave a comment

कविता : तिमी हाँसे

~विजय मल्ल~ प्रिये, त्यो दिन सम्झँदा तिमी नै यस खोलाको तरंगबाट लहरिँदै आउँछ्यौ। अहिले चीसो हावाले कानमा सरसराएर भनेको तिमीले बोलेजस्तो लाग्छ । पर्वतको अविच्छिन्न मालालाई हेरेर विस्मयलाई अँगालेजस्तो हात बाँधेर भनेकी थियौ – यसको पार पाइन्छ ? मैले भनेथेँ-पाइन्छ … Continue reading

Posted in कविता | Tagged | Leave a comment

कविता : तिमीलाई देखेको समय

~प्रकाश सायमी~ तिमीलाई देखेको समय मभित्र मौन उज्यालो खस्छ अथाह वेग लिएर तिमी समक्ष मेरो सामुद्रिक मनले कविताको भूगोल बनाउँछ यत्र तत्र । चूपचाप तिमी कतै चूपचाप म कतै

Posted in कविता | Tagged | Leave a comment

कविता : पीडा

~भुवन ढुङ्गाना~ आत्मबोधको पीडाले अचेत एक मध्याह्रनमा पीडा म तिमीसँगै सुतेकी थिएँ कतै लाग्यो पीडा खुर्केर बोक्रा ताछेर पहेँला आलुसरह

Posted in कविता | Tagged | Leave a comment

कथा : च्याटको मान्छे

~सन्ध्या आचार्य~ “जीवन साँच्चिकै गहिरो छ नि हौ!” अलिक नोस्टल्जिक बन्दै उसले लेखिपठाई यता । “आऽऽऽ, आफ्नो बुताअनुसार डुब्दा भैहाल्यो त !’ म लेखिदिन्छु, – ‘जत्तिसम्म पौडन सकिन्छ उत्ति पौढिने नि’, पनि थपिदिन्छु । “म केही हदसम्म उसको अतितसँग परिचित … Continue reading

Posted in नेपाली कथा | Tagged | Leave a comment

 निबन्ध : सन्काहा युवा 

~अन्वेश राई थुलुङ्ग~  आज ऊ बिच्केको छ । मैले उसको हात समातेर रोक्न धेरै प्रयास गरेँ । तर आफ्नै मनसँग असहमत रहने एउटा मानिसको प्रयास सिर्फ प्रयास मात्र होला, मैले उसलाई मनाउन सकिन । मेरो प्रयासले ऊ अझ आन्दोलित भएर … Continue reading

Posted in निबन्ध | Tagged | Leave a comment

कथा : नयाँ युग

~मनोज न्यौपाने~ सन् ४०५६ ईर्वाइन ”अहो ! कस्तो गर्मी भएको त ? पोहोर त यती धेरै गर्मी भएको जस्तो लाग्दैनथ्यो भन्या ।” दुईजना बसिरहेका थिए कंक्रिटले बनेको प्रतिक्षालयमा । तिनै दुईजना मध्ये एउटाको आवाज थियो त्यो । अर्को एकजना नबोलेरै … Continue reading

Posted in नेपाली कथा | Tagged | Leave a comment

समीक्षा : आधुनिक नेपाली कविता र कवि : एक चर्चा

~शरद प्रधान~ आधुनिक नेपाली कवितालाई सर्वेक्षण गर्दा यसको इतिहास विस्तृत पाउँदैनौं । तर यस लेखको उद्देश्य आधुनिक नेपाली काव्यको इतिहासलाई केलाउनु होइन आधुनिक नेपाली कवि र उनीहरुको काव्य प्रवृतिलाई चर्चा गर्नु हो । चर्चा गर्नु पूर्व म आधुनिकताको परिचय दिन चाहन्छु । आधुनिकता व्यापक अर्थमा आर्थिक, सामाजिक राजनैतिक र … Continue reading

Posted in समीक्षा | Tagged | Leave a comment