छन्द कविता : थोपा

~डा.मेघराज ढकाल~

छन्द : अनुष्टुप्

न गन्न सकिने यस्तो न मोल तोल नै छ यो
बर्तुलाकारको बिन्दु थोपा भन्ने जनाइयो
आकारमा छ यो सानो मोल मूल्य ठुलै भयो
कसरी बन्छ यो भन्दा ? मिहिनेत भयो अहो !

साहित्यकारको सीप मसीमा जब बग्दछ,
श्रमको पसिना थोपा किसानसँग झर्दछ,
पुर्खाको पसिनाबाट राष्ट्र हाम्रो सगौरब
बनेको देश सुन्दर राम्रो अन्त कहाँ छ र ?

मान्छेको जिन्दगी पनि थोपा थोपा रहेछ यो
समयको बुझे थोपा महाकाब्य रचिन्छ भो
सानो छ तर यो बुझ्दा हिराभन्दा अमुल्य छ
प्रकृति बुझेर बढ्दा अनि पो लेख्न सक्दछ ।

काव्य लेखिन्छ थोपाले आँसुका धार बन्दछ,
थोपा रक्तिम जो मिल्दा मान्छेका हाड बन्दछ,
दधिचीका त हाडैले हान्दा राक्षस नै मरे
त्यै सम्झेर बलैभद्र भक्ति थापा गरे मरे ।

नालापानी त छाडेका जल थोपा नपाउँदा,
अमरसिंह गए अन्तै चिसो थोपा नभेटिँदा
थोपाका भरमा पुर्खा बहादुर भए यहाँ
थोपा छैन भने आज हुन्छ मान्छे कहाँ यहाँ

आशा विश्वासमा मान्छे काम गर्न सके भने
बढ्दछ श्रमको मूल्य थोपा आँसु छ रक्तमा
शक्ति बढ्छ सुकार्यमा फरक लक्ष्यमा भने
विश्वासमा उँभो लाग्छ, शङ्कामा त तलै झरे ।

भित्रपट्टि खनिजै छन् ढुङ्गा–माटो छ बाहिर
पानी बग्ने यसैमा झन् घाम पर्दा त आखिर
नभमा उड्छ रे माथि आकाशमा पुगेपछि
जलका बन्दछन् थोपा धरतीमा खसे पनि ।

बन जङ्गलको साथी धरती नै हराभरा
बल, बुद्धि ,विवेकैले मान्छे बन्छ अजम्बरा
त्यसैले त खियाएर सकेजति विवेक यो
निकालेर सुना–चाँदी काम गरौ त अर्थको ।

सुना–चाँदी मिलाएर बन्दैछन् गहना पनि
नदीमा झरना नाँच्दै महासागरमा अनि
पुग्दा खेल्दा बने बाफ आकाशमा पुगेपछि
असिना बन्न सक्नेछ झर्दा खेती त मर्दछ ।

तिल जोगिन्छ बारेरै पुर्खाको सूक्ति यो बुझौँ
सान्दर्भिृक छ यो अझै तर्किन्छ असिना बुझौँ
गरे जाँगर विश्वास फलाएका अनाज रे
कर्मका पसिना छर्दै ज्ञान बुद्धि बढाउँ रे ।
१०

मेची, काली, महाकाली थोपा नै मूल बन्दछ,
गङ्गासागर झन् ताल थोपा मै रम्न सक्तछ,
कुण्डैकुण्ड अझै राम्रा, पोखरी ताल बन्दछन्,
तिर्थस्थान भए हाम्रा राष्ट्रियता त बोल्दछन् ।
११

माछा हौँ त धरत्रीका लोभ–पाप त गर्जने
पानी बिना भए माछा उफ्रे जस्तै त उफ्रने
दुख्खको पलमा फेरि दुःखी नै रेट्न खोज्दछौ
बिर्सी कल्याणको बाटो छुद्र धार त रोज्दछौ ।
१२

महासागरको पानी नुनिलो बन्छ रे किन,
दुःखीको आँसुले हो कि ? पसिना रक्त हो चिन
त्यसैले बुद्धिको थोपा खियाइ गम्न पर्दछ
पुर्खौली सम्झना गदैँ अगाडि बढ्नु पर्दछ ।
१३

थोपा– थोपा मिले बन्छ खोला नदी त सागर
यति मात्र कहाँ हो र ? मान्छेमा बढ्छ जाँगर
जाँगरमा अझै सीप प्रबिधि बढ्न सक्दछ
विकास अनि पो हुन्छ देश उँभो त लाग्दछ ।
१४

थोपा बस्ने सबै ठाउँ धर्ती औ तीन लोकमा
अर्तीका बिन्दुमा बस्ने थोपा–थोपा त हितमा
ज्ञान–गुन पढे खोजे बुद्धि विकास बढ्दछ
त्यसैको फलले मान्छे धर्तीमा रम्न सक्दछ ।
१५

मेघराज ढकाल (विद्यावारिधि)
निबुवाबोट ,आँधीखोला गाउँपालिका, स्याङ्जा ,
हाल टोखा , धापासी काठमाडौँ

(स्रोत : रचनाकार स्वयंले ‘Kritisangraha@gmail.com‘ मा पठाईएको । )

This entry was posted in छन्द कविता and tagged . Bookmark the permalink.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.