~मनबहकी लाल~
भिखारीहरू आए
नवयुगका मसिहा बनेर
मानिसहरूलाई अज्ञान, अशिक्षा र निर्धनताबाट
मुक्ति दिन
अद्भूत वाककला, लेखनशैली र
साङ्गठनिक क्षमता भएका
स्वस्थ, सुदर्शन, सुसंस्कृति भिखारीहरू आए
हाम्रो गाउँवस्तीमा
जसरी एसिया, अफ्रिका, ल्याटिन अमेरिकाका
सम्पूर्ण गरिबहरूबिच
जसरी यान र वाहनमा चढेर पुगेको थिए
त्यसरी नै उनीहरू आइ पुगे हाम्रा बिच
भीख, दया, समर्पण र भयको संस्कृतिका प्रचारक
पुराना लक्ष्यहरूभन्दा यो फरक छ
जसरी यसका दाताहरू पनि
आफ्ना पुर्खाभन्दा भिन्न छन्
फरक थिए ती सर्वोदयी निवेदकहरू
भन्दा पनि
जसको गान्धीवादी कछाडमा रहिरहन्छ
(र, आज पनि रहेको छ)
विदेशी अनुदानको नारा
भिखारीहरू आए
विभिन्न टोलीटोलीमा
कसैले पश्चिमको आफ्नो वैभवशाली दाताको
महिमा गायो
कसैको दावी थियो
“मैले लुटेराहरूलाई मुर्ख बनाएर
पैसा ल्याएको छु—
जनहितका लागि
जनक्रान्तिका लागि र
जनक्रान्तिको तयारीका लागि”
केहीको भनाइ थियो
क्रान्तिको तयारीको बोझ
यो देशका गरिब जनताको थाप्लोमा नपरोस्
त्यसकारण उनीहरूको भीखबाट
संशाधन जुटाउने नवीन तरिका निकालेका छन्
कसैको भनाइ थियो—
क्रान्ति अझै धेरै टाढा छ
त्यसकारण त्यतिञ्जेलसम्मका लागि
केही सुधार गर्नु पर्छ
सहुलियत दिइनु पर्छ
दलित, शोषित र उपेक्षितको जिवनमा एक
सिमासम्म
र, त्यो गरेको शुल्कको सट्टा
नेता, नोकरशाह बन्ने अधर्म नगरी
पुरस्कार स्वरूप
आफ्ना लागि पनि केही जुटाउनु पर्छ
घर, गाडी आदि केही आरामदायी सामानहरू
जनताका लागि यो नर्क जस्तो देशमा
उनी स्वयं यहाँ आएका छन्
के यो अनुचित होला र ?
आफ्ना छोराछोरीलाई अमेरिका पढाउनु
केहीको भनाइ थियो
अशिक्षित हुनु नै हाम्रो दुर्भाग्यको मूल हो
अतः उनीहरू हामीलाई पढाउन आएका छन्
स्वास्थ्य र परिवार नियोजनबारे बताउन आएका छन्
केहीको भनाइ थियो
हामी एउटा सहकारी संस्था बनाएर
उत्पादन गरौँ
त्यसो गरे हाम्रो सम्पूर्ण समस्याहरू समाधान हुनेछन्
कसैले भने
टे«ड युनियनहरूले गर्न नसकेको काम
हामी आफै गरेर देखाउने छौँ
राज्यसत्ता त चन्द्रमा माग्नु जस्तै हो
उनीहरू हामीलाई चार आना, आठ आनाक लागि
नयाँ तरिकाले लड्न सिकाउने अरे ¤
केही भन्दै गए
दोष अदालत, पञ्च भेला, कानुन र सरकारको होइन
दृष्टिकोण, अशिक्षा
हाम्रो गाउँलेपनको हो
अतः उनीहरू हामीलाई जनअधिकार
संविधान र श्रम कानुनबारे पढाउने छन्
अनि हामीले थाहा पाउने छौँ
हामीले सरकारसँग के माग्ने ?
हामी एकै स्वरमा माग्ने छौँ
हाम्रा निवेदन हेरेर
हाम्रो गर्जनबाट ब्युझने छ सरकार डराउनेछ
अनि हामीले पाउने छौँ, जे चाहेका छौँ.
भिखारीहरूले हामीलाई सम्झाए
यदि सरकार आफ्नो जिम्मेवारी पूरा गर्न सक्दैन भने
हामी किन उसको मुख ताक्ने ?
यदि ऊ हामीलाई काम दिन सक्दैन भने
हामीले नै किन कुनै काम नगर्ने ?
यदि उसले सबै कलकारखाना
पुँजीपतिहरूलाई दिन्छ
र, पुँजीपति वर्ग हामीलाई रोजगारी दिँदैन भने
किन स्वयं नै कुनै उद्यम सुरू नगर्ने ?
अब पनि यदि हाम्रो गुजारा चल्दैन भने
हाम्रा आवश्यकताहरू किन कम नगर्ने ?
प्रगतिको कुरा सोच्न किन बन्द नगर्ने ?
चरम पर्यावरणवादी बनेर
किन प्रकृतिको काखमा शरण नलिने ?
भिखारीहरू बेरोजगार युवाहरुलाई भन्छन्–
“तिमीहरु हामीसँग आm
हामी तिमीलाई जनताको सेवा गर्न सिकाउँछौं,
तलब थोरै दिन्छौं
तर बेरोजगार भत्ताभन्दा उत्तम हुन्छ
र त्यो भर्पाईका निम्ति
“जनताको सेवक” को पदवी दिनेछौं ।
स्थायी जागिर त होइन,
तर बिना कुनै कठिनाई
क्रान्तिकारी बनाउनेछौं,
बाध्यताले गर्नु परेको समर्पणको
प्रशस्त मूल्य दिनेछौं
उमेर पुगेका, निराश र थाकेका क्रान्तिकारीहरु आऊ ।
हामी तिमीहरुलाई स्वर्गको बाटो देखाउँछौं ।
आऊ सल्बाटर्नहरु
आऊ सबै उत्तर–माक्र्सवादी, उत्तर नारीवादी आदि–इत्यादि
आऊ आफ्नो ज्ञान र अनुभवबाट
एनजीओ दर्शनका नयाँ नयाँ शस्त्र र शास्त्र प्रतिपादन गरौंं ।
भिखारीहरुले आव्हान गरे ¤
दाता एजेन्सीहरुका लागि तयार भयो
नयाँ प्रतिवेदन लेख्न बसे ।
भिखारीहरुले भिखलाई नयाँ गरिमा दिए ।
भूमन्डलीकरणको युगमा
त्यसलाई अन्तर्राष्ट्रिय प्रतिष्ठा दिए ।
भिखारीहरुले क्रान्ति र परिवर्तनको
नयाँ परिभाषा रचे
भिखारीहरुले भने–बिर्स, “पैबन्द र कुर्ताको गीत
त्यो पुरानो भइसक्यो
हामी तिम्रा लागि कपडाका टुक्राहरु
मागेर ल्याइरहन्छौं
तिमी त्यसमा फुलबुट्टा भर
सबै जोडेपछि एक दिन तयार हुनेछ ।
एउटा पूर्ण कुर्ता
एकै पटक पूरा रोटी मागे
भोकले तड्पेर मर्नेछौं
हामी तिम्रा लागि रोटीका टुक्राहरु मागेर ल्याइरहन्छौं ।
रोटीका स–साना टुक्रा
तिमी त्यसलाई खाँदै जाऊ
सबै मिलेर एक दिन तिम्रो पेटमा बन्नेछ
एउटा पुरा रोटी
कलकारखाना, कोइला, खनिज र
देशको शासनसत्ता कब्जा गर्ने कुरा नगर,
त्यस्ता प्रयत्नहरु असफल भइसके ।
अधैर्य बनेर हामी प्रश्न गर्छौं–
“होइन, कतिञ्जल चल्छ यसरी ?”
तर्जनी उठाएर हामीलाई रोक्छन् र भन्छन्–
“हामी एउटा निवेदन लेखिरहेका छौं”
अनि उनीहरु एउटा प्रतिवेदन लेख्छन्,
अनि चिन्तन गर्छन्
त्यसपछि हतार, हतार उनीहरु अर्कै दिशातर्फ जान्छन्
हामी थाहा पाउँछौं
उनीहरु त भिखारी होइनन्
अपहरणकर्ताहरु हुन् ।
परिवर्तनकारी विचारका
सपना र आशाहरुका
आत्माको उष्माका विरुद्ध सतत् सक्रिय
शीत लहर हुन् यी भिखारीहरु ।
(समाप्त)
(स्रोत : “एनजीओः एक खतरनाक साम्राज्यवादी जालो” बाट सभार)
