बाल कथा : सागर र ब्याँग

~विनय कसजु~

आकाश कालो बादलले ढाकेको थियो । बेलाबेलामा बादल गर्जन्थ्यो र विजुली पनि चम्कन्थ्यो । पंधेराका भ्यागुताहरु अंध्यारो ओढार र कुनाकाप्चाबाट निस्केर पोखरीको डिलमा बसेर ठूलोठूलो स्वरले बात मारिरहेका थिए । उनीहरु धेरै पानी पर्यो भने संसार जलले ढाकिन्छ । अनि प्रलय हुन्छ । प्रलयमा कोही पनि बाँच्दैन भन्ने गफ गरिरहेका थिए । अचानक मुसलधारे पानी पर्न थाल्यो । पानी सँगै एउटा ठूलो भ्यागुता पंधेरामा यति जोडले खस्यो कि पानीमा धेरै बेरसम्म छाल उठिरहृयो । प्रलयको थालनी पो हो कि भनेर सबै भ्यागुताहरु बेतोडले आआपmनो ओढारतिर कुलेलम ठोके ।

पँधेराको पानी चल्न छोडेपछि भ्यागुताहरु हिम्मत गरेर फेरि बाहिर निस्के । उनीहरुले पँधेराको डिलमा एउटा नयाँ भ्यागुता देखे । पँधेरामा बस्ने भ्यागुताभन्दा त्यो भ्यागुता बेग्लै थियो । उसको जिऊ निक्कै ठूलो थियो र रंग पनि फुस्रो थियो । उसका आँखा गाजल लाएकाजस्ता राम्रा थिए । आपmनो वरिपरि धेरै भ्यागुताहरुलाई देखेर त्यो जंगी भ्यागुताले भन्यो, ” हेलो ।

पँधेराका भ्यागुताहरुले कसैले नमस्ते, कसैले जदौ, कसैले स्वस्ती त कसैले सलाम गरेर पाहुना भ्यागुताको स्वागत गरे । उनीहरु सबै पाहुना भ्यागुता कहाँबाट आएको, नाम के हो, के जात र थरको हो, कुन धर्म मान्छ आदि कुरा जान्न उत्सुक थिए ।
पाहुना भ्यागुताले आपmनो परिचय दिँदै भन्यो, “मेरो नाम सागर हो । मेरो घर हिन्द महासागरमा बंगालको खाडी नजिक छ । समुद्रमा चल्ने आँधीबेरीले मलाई उडाएर बादलमा पुर्यायो र म बादलसँगसँगै यहँा आएको हुँ । सागरको कुरा सुनेर सबै जना छक्कै परे । उनीहरुको मनमा एकै चोटी थुप्रै प्रश्नहरु आए । जस्तै महासागर भनेको के हो – त्यहाँ कति पानी हुन्छ – उ कसरी त्यहाँ पुग्यो – उसले नेपाली भाषा बोल्न कसरी जान्यो – ऊ कुन जातको हो – उसको बिहे भएको छ कि छैन – इत्यादि । उसले सबै सवालहरुको मेलैसँग जवाफ दिने कोसिस गर्यो ।

महासागर कत्रो हुन्छ र त्यहाँ कति पानी हुन्छ भन्ने कुरा पंधेराका भ्यागुताहरुलाई बुझाउन सागरलाई निक्कै धौधौ पर्यो । समुद्रमा बस्ने हृवेल, र्सार्क माछा, अक्टोपस, मुगा, शंखे किराजस्ता जीवहरु, भाँतीभाँतीका पानी जहाजहरुको बारेमा त उसले बुझाउनै सकेन । पंधेराको नजिकै एउटा ठूलो ढुंगा थियो । भ्यागुताहरु बेलाबेलामा त्यहाँ बसेर घाम तप्दै गफ गर्थे । सागरले समुद्रमा कुनै कुरा कति ठूलो हुन्छ भनेर बताउँदा उनीहरुले त्यही ढुंगालाई देखाउँदै सोध्थे, “के त्यो जीव त्यो ढुंगाजत्रो हुन्छ – सागर कसरी समुद्रमा पुग्यो र कसरी उसले नेपाली कुरा गर्न जान्यो भन्ने सोधाइको उसले बडो रमाइलो जवाफ दियो । उसको भनाइ अनुसार उसकी बजै नेपालबाटै गएकी हुन् । धेरै वर्षघि नेपालमा धेरै पानी परेर पँधेरा पोखरी र खोलानालाहरुमा निक्कै पानी भरियो । ठूलो बाढी आयो । पँधेरामा बस्ने उसकी बजै पनि बाढीमा बगेर ठूलो नदीमा पुगिन् । नदीले बजैलाई बंगालको खाडीमा पुर्यायो । महासागरको एउटा टापुमा बस्ने भ्यागुतासँग उसको बिहे भयो । उनीहरुबाट हजारौँ सन्तान जन्मे । यसरी सागर उनको नातिको रुपमा जन्मेको हो ।

“बजैलाई माइती देशको सम्झना आइरहन्थ्यो । उहाँले नेपालमा पाइने स्वादिला खानेकुरा, किराफटेरंग्राहरुको कुरा हामीलाई सुनाउने गर्नुहुन्थ्यो । अरु कुरा बिर्सर्ेेनि उहाँले नेपाली भाषा बिर्सनु भएन । हामीलाई नेपाली भाषामा नै शिक्षा दिनुभयो । पँधेराका भ्यागुताहरुले सोधेको उसको जात, थर र धर्मको कुरा सागरले बझ्नै सकेन । उसले भन्यो, “हामीलाई बजैले यसबारे केही पनि सिकाउनु भएन । समुद्रमा सबै भ्यागुता बराबरी हुन्छन् । त्यहाँ कोही ठूलो कोही सानो भन्ने हुँदैन । सागरको कुरा सुनेर पँधेराका भ्यागुताहरु निक्कै प्रभावित भए । उनीहरु सबैले सागरलाई आआपmनो दुलोमा बस्न निम्तो गरे । तर उसको जातको ठेगान नलागी कसरी उसलाई घरमा राख्ने – भान्सामा कसरी लैजाने – भन्ने समस्या उठ्यो ।

सागरले भन्यो, “मलाई बस्ने घर चाहिँदैन । समुद्रमा सबै खुला हुन्छ । म पनि यही पँधेराको डिलमा कुनै ढुंगाको कापमा बसुँला । तपाईहरुले चिन्ता लिनु पर्दैन । बरु म कसरी घर र्फकनसक्छु त्यो उपाय बताइदिनु भयो भने गुन मान्ने थिएँ । तर समुद्रमा पुग्ने बाटो पँधेराका भ्यागुताहरुमध्ये कसैलाई पनि थाहा थिएन ।

त्यो साल निक्कै राम्रो वषर्ा भयो । भ्यागुताहरुको बिहे गर्ने साइत वषर्ामा मात्रै जुथ्र्यो । यसैले उनीहरु विहेको काममा जुटे । तन्नेरी छोरा भएका भ्यागुतहरुले राम्री बुहारी खोज्न थाले भने तरुनी छोरीका बाबुआमाहरुले असल केटो खोज्न लागे । तर पँधेराका धेरै जसो तन्नेरी तरुनी भ्यागुताहरु बाबुआमाले रोजेको भन्दा आफैले रोजेर माया पिरती गाँसेर मात्रै बिहे गर्न चाहन्थे । पँधेराका धेरैजसो तरुनी भ्यागुताहरुको आँखा सागरमाथि थियो भने सागरले पनि केही तरुनी भ्यागुताहरुमाथि आँखा गाडेको थियो । कुनैकुनै आमाबाबु भ्यागुताको पनि सागरलाई छोरी दिने मन थियो । तर उसको जातको ठेगान नलागेको हुनाले उनीहरुले मुख खोल्न सकेका थिएनन् ।

एक दिन सागरको भेट पँधेराको मुखियाकी छोरी व्यांगसँग भयो । सागरले ब्याँगलाई बेलाबेलामा लुकीलुकी हर्ेर्ने गथ्र्यो । ब्याँग पनि सागरलाई रुचाउँथी । सागरले उनीसँग बिहेको प्रस्ताव राख्यो । ब्याँगले भनी, “हाम्रो बिहेको कुरा बाआमाले पटक्कै मान्नु हुने छैन ।

“त्यसो भए हामी यो पँधेरा छोडेर मेरै घर महासागरमा जाऔँ र आरामसाथ जीवन गुजारौँ न त । सागरको कुरा सुनेर ब्याँग डर्राई । “कसरी जाने त्रि्रो घर – महासागर पुग्दासम्म म बाँच्नसक्छु कि सक्दिन । मलाई त डर लाग्छ । बरु यो पँधेरा छाडेर अर्को पँधेरामा बस्न गए हुँदैन – ब्याँगले भनी ।

“तिमीले भनेको उपाय एक छिनको लागि त ठिक होला । तर जुन पँधेरामा गएर बसे पनि सबैले हाम्रो जात, थर, धर्म सोध्ने छन् । अनि नेपालमा बस्दासम्म जुन पँधेरामा बसे पनि हाम्रो दुःख सकिने छैन । सागरले शंका व्यक्त गर्यो ।

एक पल्ट धेरै दिनसम्म घनघोर पानी पर्यो । पहाडका पँधेरा, खहरे, खोल्सा, खोला, नदीनाला सबै पानीले भरिए । यही मौका छोपेर सागर र ब्याँग पँधेराबाट उर्लेर निस्केको पानीको भलसँगै पोडी खेल्दै खोल्सामा पुगे । खोल्साको पानीको बेग देखेर ब्याँग डर्राई । उसले सागरलाई बेस्सरी अंठ्याएर सामाती । सागरले पनि ब्याँगलाई फुत्कन नमिल्ने गरी समात्यो र दुबैजना खोल्साको पानीमा पौडी खेल्दै खोलामा पुगे । खोलाको पानी अझै बलियो थियो । सागरले ब्याँगलाई अझै जोडले समात्यो र पानीमाथि बगेको एउटा मुढामाथि चढ्यो । मुढामाथि चढेर दुबैले लामो सास फेरे ।

मुढासँगसँगै उनीहरु महासागरतिर लागे । भोक लाग्दा मुढाको लेऊ, पानीमा बस्ने किरा र नजिकनजिक उडने किराहरु खाएर पेट भरे । महासागरमा पुगेर सागर र ब्याँगले नयाँ जीवन थाले ।

(स्रोत : &ltstrongकान्तिपुर कोपिला २०६० माघ २३ गते प्रकाशित)