लेख : माधव नेपालको भूमिगत डायरी

~खगेन्द्र संग्रौला~Khagendra Sangraula

हिजो के थिएँ, म आज के भएँ ! सम्झेर ल्याउँदा मेरो हृदय सात चिरा परेर धुरुधुरु रुन्छ । हेर्दाहेर्दै, कहाली लाग्दालाग्दै म राजनीतिको गरिमामय शिखरबाट तल फोहोर फेदीमा झ्वाम्मै खसेँ । आफू परियो नास्तिक, इहलोकमा ‘हे हरि’ भनेर दुःखमा सहारा खोज्ने आधारसमेत मेरो केही रहेन । उदास जुँगामा हतास औँलाले ताउ लगाउँदै म घोत्लिन्छु, अढाइ करोड नेपालीमा सबैभन्दा अभागी जीव हामी दुईजना रहेछौँ । ज्ञानेन्द्र शाह र म माधवकुमार नेपाल । सँगसँगै यता मेरो बल्खुदरबारको सिंहासन ढल्यो, उता ज्ञानेन्द्रको नारानहिटी दरबारको सिंहासन घोप्टियो । यता म बल्खुदरबारको गजुरबाट पतीत भएँ,

उता ज्ञानेन्द्र नारानहिटी दरबारबाट निकाला भए । चुनावमा लतारिँदा मेरालागि सिंहदरबारको ढोका बन्द भयो, सिंहासनबाट पछारिँदा ज्ञानेन्द्रका लागि नारानहिटी दरबारको द्वार बन्द भयो । मेरी आमा ! बरु ज्ञानेन्द्रले त कमसेकम सानै भए पनि नागार्जुन दरबार पाएका छन्, मेरा भागमा लोकको खिसिट्युरी सिवाय केही परेको छैन ।

सम्झेर ल्याउँदा मलाई उदेक लाग्छ, ज्ञानेन्द्र र मेरो आदि र अन्त्य एकनासको रहन गयो । मलाई महासचिव पद योग्यताले, रोलक्रमलेे आएको होइन । यो अकस्मात् हुन गएको कमरेड मदनको हत्यापछि अपुतालीमा आएको थियो । ज्ञानेन्द्रलाई श्रीपेच परम्परागत योग्यताले, रोलक्रमले आएको होइन । दाजु वीरेन्द्रका छातीमा ‘स्वचालित हतियार अकस्मात् पड्किन गई’ अपुतालीमा त्यो आएको थियो । अपुताली पाउनेले पाएको जिनिस उल्फाको धन, फुपुको श्राद्ध गरेर स्वाहा पार्छ भन्छन् । नभन्दै त्यस्तै भयो । मेरो महासचिव पद लज्जास्पद ढंगले स्वाहा भयो । ज्ञानेन्द्रको सिंहासन लज्जास्पद ढंगले स्वाहा भयो । यस घडीमा, चरम दुःखको यस घडीमा, ज्ञानेन्द्र शाह नागार्जुन दरबारमा धुरुधुरु, म माधवकुमार नेपाल कोटेश्वरको निजी निवासमा धुरुधुरु !

जब सबैतिर हारेँ, मलाई नैतिकता भन्ने चिजको झल्याँस्स याद आयो । अनि नैतिकताको मन्त्र जप्दै महासचिव पदबाट मैले राजीनामा दिएँ । यसमा मेरो भित्री सोचाइ महान् थियो । मैले राजीनामा दिएपछि मेरो सिको गर्दै मजस्ता हरुवा केपी, ईश्वर, प्रदीप, रघुहरुले पनि आ-आपmना पार्टी-पदबाट राजीनामा देलान् । अनि खालि ठाउँमा उत्तम विचार, उत्ताल जोस र जंगी जाँगर भएका कमरेडहरु आउलान् । अनि पार्टीको जर्जर ज्यानमा प्राण सञ्चार होला । तर, त्यस्तो भएन । यी कुर्सीका कीराहरु कुर्सीमै टाँसिइरहे । त्यो देख्दा हतारिएर बित्थामा राजीनामा दिएँछु भनेर मलाई पछुतो लाग्यो । यत्रो एमाले पार्टीको नैतिकताको सगर थाम्ने जिम्मा मेरैमात्र हो र ? अरूलाई लाज नलागे पनि हुने, मैलेमात्रै किन लाज मान्नुपर्ने ? एमालेलाई लतारेर पतनको बाटोमा ओरालो लगाएको मैले एक्लै हो र ? हे हरि !
छँदाखाँदाको महासचिव पद गयो, मसँग नभएको फुर्सद मलाई आयो । पदमा छँदा बिहान भाले बास्न नपाउँदै मेरो घर-दैलोमा पार्टीभित्रका चाकरी गर्ने र चुक्ली लाउनेहरुको धुइरो लाग्थ्यो । त्यो बेला मलाई भ्याई-नभ्याई थियो । कहिले कार्यकर्ताहरुलाई ज्ञान-बुद्धि दान गर्न भेलामा गयो । कहिले नारानहिटी दरबारबाट सकारात्मक संकेत आउला कि भनेर लोभी नजरले झ्यालबाट यसो चियाएर हेर्‍यो । कहिले दूतावासतिरबाट उर्दी आउँदा सात काम छाडेर उतै कुद्यो । कहिले रिपोर्टर्स क्लबमा भाषण ठोक्न हेलियो । कहिले मोदनाथ प्रश्रतिको पछि लागेर सीताराम प्रसाईँका छोराको बिहाभोज डम्पmयाउन पुग्यो । कहिले सात दलको गाँड कोराकोरमा सामेल भयो । मलाई यतै भ्याई-नभ्याई, उतै भ्याई-नभ्याई ! तर अब त्यो सब लफडो छैन । मलाई फुर्सदै फुर्सद छ । त्यसैले अचेल म गहन आत्म-समीक्षातर्फ लहसिएको छु ।

म त हारेँ, हारेँ, मेरै कार्यकालमा हाम्रो एमाले पार्टी पनि नाइटासम्मै डुब्यो । अब बाँकी डुब्न के बेर ! यो डुबान के कति कारणले भएको हो ? मलाई लाग्थ्यो, एमालेसँग जबज नाउँको दिशा दिने, उज्यालो दिने अजेय अस्त्र छ । जबजले सधैँ एमालेको भलै भलो गर्छ । तर खै त ? महाकाली सन्धि गर्दा जबजलाई इतिहासको फड्के किनारमा साक्षी राखिएकै हो । तर निहुँखोजाहाहरुले यसलाई प्वाक्क ‘राष्ट्रघाती सन्धि’ भनिदिए । एमालले चन्द बाबुसाहेबलाई प्रधानमन्त्री बनाएर शिरोपर गरेको पनि जबजलाई सोधेरै हो । तर सधैँ छिद्र खोज्नेहरुले एमालेलाई पञ्चको लगौँटी भनिदिए । सांसद किनबेचमा डट्दा, प्रभुका पाउमा दाम चढाउन निहुरिँदा वा मौसुफको त्रुटि सुच्याउन तम्सिँदा हाम्रो जबज कहाँ थियो ? यहाँनेर कसो-कसो मलाई शंका लाग्छ । कि त हामीले बीचैमा जबजलाई छाड्यौँ, कि त यी काम लाग्दैनन् भनेर जबजले हामीलाई छाड्यो । यी सब क्रियाकर्म गर्दा जबज हामीसँगै थियो भने, गोप्यरूपले मैले भन्नैपर्छ, यस्तो नाथे जबजको केही काम छैन । आखिर जबजको रटान गर्दागर्दै डुबियो त ! तर एमाले कृतघ्नहरुको पार्टी होइन । डुबियो भन्दैमा एमालेगण जबजका जो भएका गुन बिर्सँदैन । हो, हाम्रो जबज सजिलो थियो ।

यसमा ‘संविधानसभा,’ ‘गणतन्त्र,’ ‘राज्यको पुनर्संरचना,’ ‘संघीय राज्यप्रणाली,’ ‘समानुपातिक प्रतिनिधित्व,’ ‘पार्टीको आन्तरिक लोकतान्त्रीकरण’जस्ता झ्याउ-झमेलाहरु केही नै थिएनन् । कल, छल, बल जेले हुन्छ, चुनाव जित । शक्तिकेन्द्रहरुको चाकरी, स्वस्ति, पाउलागी जे जे गरेर हुन्छ, सरकारमा उक्ल । उक्ल र ‘आपmनो गाउँ आपै“m बनाऊ’ । बस्, जबजको तत्त्व यत्ति हो । तर मूले माओवादी यी सारा झ्याउ-झमेला लिएर होहल्ला गर्दै जंगलबाट सहर पस्यो । हाम्रो एमालेको ओराली सुरु भएको माओवादीको यही बद्मासीले गर्दा हो । अनि मेरो महासचिव पद ! उप !

राजनीतिमा जबज र भ्रमको नाता के हो ? कहिलेकाहीँ मलाई यो प्रश्नले हैरान पार्छ । म सम्झन्छु, चुनाव संघारमा आइपुग्दै थियो । जताततै एमालेको जितैजितको हल्ला फैलियो । डिएफआइडी नाउँको बुद्धि र धनको घैँटो तीनहात उप|mेर एमालेलाई जिताउँदै थियो । के अनुसन्धानकर्मी, के मिडिया, के विद्वान् प्राडा सबैका मुखमा एमालेको बहुमतै-बहुमत थियो । यिनका कुरा सुनेर केपी, ईश्वर, प्रदीप, रघुहरु सबै मक्ख थिए । ती चाप्लुसीको भाकामा मलाई भन्दैथिए- कमरेड ! माओवादीसँग बन्दुक छन्, जन छैनन् । कांग्रेससँग न बुद्धि छ, न जन छन् । त्यसैले मुलुकभरिका जनजति जम्मै एमालेका । कमरेड महासचिव ! आगामी सरकार एमालेको, प्रधानमन्त्री पद माधवकुमार नेपालको । बेबकुफहरु ! अरूले त मलाई बेबकुफ बनाए-बनाए, हाम्रै केपी, ईश्वर, प्रदीप र रघुहरुले पनि मलाई थाङ्नामा सुताए । अरू कागले कान लग्यो भन्ने, कान नछामी यी अल्छीतिघ्रेहरु खुरुखुरु पत्याउने । अनि मलाई पत्यार गराउन यी हत्ते हाल्ने ! बाहै्रमास काठमाडौँमा हल्लिएर बिहान दूध र काजु, बेलुका मदिरा र कबाफ उदरस्थ गरेर मुलुकै हाम्रो हो भन्दै भ्रमको सुतीखेती गरेर एमालेलाई डुबाउने माउकर्ताहरु यिनै हुन् । म त सोझो मान्छे, यिनका कुरा पत्याएरै मेरो पत्तासाफ भो । हैन, यो जबज भनेको फगत भ्रम हो त ? एमाले यसरी उँधै, उँधै र उँधै मुन्टिरहँदा हाम्रो पुज्य जबज कहाँ थियो ? मौकामा बुद्धि नदिने यो जबजलाई अझै दह्रोसँग पक्रेर हाम्रो एमाले कहाँ पुग्ने हो ?

उसो त मेरो गहन आत्म-समीक्षाबाट अर्को एउटा गुह्य पनि खुल्यो । एमालेको ट्रेड युनियन कार्यालयमा जाँदा म सधैँ प्रसन्न हुन्थेँ । बाहिर भित्तामा मनमोहनभवन लेखिएको छ । कोठैपिच्छे लाए-खाएका, सुकिला, चिल्ला र हँसमुख राजकुमार-राजकुमारीजस्ता जनहरु कम्प्युटर खोलेर बसेका छन् । एमाले ट्रेड युनियनका नेता भुईंमा खुट्टा टेक्दैनन्, जताततै पजेरोमा हुइँकिन्छन् । त्यो सब देख्दा मलाई लाग्थ्यो, जबजको दिशानिर्देशमा मुलुकको कायाकल्प भयो । मजदुर-किसान उठ्यो ! तर जब आतंकको अनुहार लिएर चुनावको नतिजा आयो, म झल्याँस्स भएँ । अरे बाबा ! मुलुकमा मैला-धैला र भोका-नाङ्गा मजदुर-किसान अझै पनि बाँकी रहेछन् । सहरको सोख र विलासको सिकारी भएर एमालेले तिनलाई बिर्सेछ । अनि एमालेलाई त्यागेर ती सब माओवादीमा छिरेछन् । यो सब अनिष्ट भइरहँदा हाम्रो जबज खै के हरिबस्याथ्यो ? अनि अहोरात्र जबजको रटान गर्ने हाम्रा उच्चपदस्थ विलासवीर कमरेडहरु !

उपm ! मुलुकको एउटा ‘उपm’ नागार्जुन दरबारमा, अर्को ‘उपm’ कोटेश्वर गृहमा । मैले के त्यत्रो पाप गरेको छु र म विचरो ‘उपm’माथि सधैँ अपमानै अपमानको यो ओइरो ! पहिले प्रधानमन्त्रीको पद देखाएर मलाई धेरैले धेरैपटक थाङ्नामा सुताएका थिए । अहिले राष्ट्रपतिको पद देखाएर मलाई उही गन्धे-थाङ्नामा सुताइरहेछन् । म यी सबको सदावहार भकुन्डो रे ! कुन दुनो सोझ्याउन हो मलाई थाहा छैन, झलनाथ खनाल म भकुन्डोरूपी माधवलाई यताबाट लात्तले हान्छन्, उताबाट प्रचण्ड मलाई लात्तले हान्छन् । अनि बीचमा केपी शर्मा ओली छिर्केदाउले म भकुन्डोलाई गिरिजाबाबुका खुट्टामा पास दिन्छन् । म यस राष्ट्रको भकुन्डे राष्ट्रपति यत्रो पनि हुन्न । जसलाई हुनु छ, भइरहोस् । जसलाई खानु छ, खाइरहोस् ।

About Sahitya - sangrahalaya

We will try to publish as much literary work of different authors collected from different sources. All of these work is not used for our profit . All the creative work belongs to their respective authors and publication. If requested by the user we will promptly remove the article from the website.
This entry was posted in लेख - समीक्षा and tagged . Bookmark the permalink.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.