Tag Archives: कात्यायन – Katyayan

~कात्यायन~ – जेठ महिनाको टन्टलापुरमा सौर्य-स्नान गरिरहेको उसले विचार्यो – आज घाम लाग्ने छैन | – बन्दको जत्थालाई रुख्खा खकार थुक्यो / सुक्खा गर्दन मैलो गंजीले पुछ्यो र घर हिंड्यो | भर्न बाँकी घैंटो घाँटीभित्र नै छिराउँला झैं गर्यो प्यास … Continue reading →

~कात्यायन~ – ‘समानता भनेको थाहा छ तिमीहरुलाई ?’ – ‘थाहा छ सर !’ – ‘ल तिमी भन !’

~कात्यायन~ – “के भएको होला यस्तो !” – “खै: के भयो र हजुरबुवा ?” – “चारैतिरबाट यस्तै समाचार पनि आइरहेछन् |” – “कस्तो समाचार’र हजुरबुवा ?” – “ईनारहरू खन्दा खै: कस्तो फोहोर मात्र निस्किरहेछन्’रे !.. राता-सेता-हरिया-पहेंला लेदाहरू !”

~कात्यायन~ – ‘थाहा छ छोरी मूर्ख कालिदास कसरी महाकवि कालिदास भए ?’ – ‘थाहा छ मामु |’ – ‘थाहा छ छोरा कसरी व्याधा रत्नाकर संस्कृतका आदिकवि बाल्मीकि भए ?’

~कात्यायन~ – ‘बाबा’ ! – ‘अँ भन ! – ‘ती मंचमा आसिनहरू को को हुन् ?’ – ‘कुनै पार्टीका नेता-अधक्षहरू वा मन्त्री-प्रधानमन्त्रीहरू वा सभामुख वा राष्ट्र-पति यस्तै-यस्तै हुन् बाबु |’

~कात्यायन~ काठै-काठले निर्माण भएको विशाल काष्ठ-मण्डप आफूलाई दुर्गन्धित भएको महसुस गर्छ र बागमतीमा गएर स्नान गर्छ | उसले बिर्सिएको थिएन कि कुनै बेला जनताबाट तिरस्कृत र दूषितहरू आफूलाई स्वच्छ-छवि र योग्य प्रमाणित गर्न दौरा-सुरुवालमा सु-सज्जित भएर नारायणहिटीमा स्नान गर्न लम्पसार … Continue reading →

~कात्यायन~ – मिस्टर ह्यारि र मिसेस् ज्वाय परदेश पलायन भएका केही वर्ष बितिसकेको थियो | अर्थात श्री हरिप्रसाद सेमिनारमा र श्रीमती जयादेवी विद्यार्थीको रुपमा केही महिना बिरायर गएका थिए | – तीन महिने नातिनी र डेढ वर्षे नातिहरूको प्रगती विवरणहरू … Continue reading →

~कात्यायन~ धेरै वर्ष पछि; केही महिना अगाडि फेरि सुनयनाको त्यही नैन कहींकतै देखें र सोधें – “चिनेको छ ?” “याद छैन |” – भनेर तर्किए ती नैनहरू | कुनै समय / कुनै उष्ण शहरमा ती रसालु आँखाहरू मेरो सामुन्ने भएर … Continue reading →

~कात्यायन~ – थाहा थिएन कुन दिन कसले अति मोहक आक्वारियम उसलाई उपहार दिएको थियो; लगेर उसले बैठक कोठाको सुन्दरतामा थप आकर्षण बनायो | – उसलाई माछाहरू यति बिघ्न मन पर्थ्यो कि बिभिन्न प्रकारका भुराहरू पाल्न शुरु गर्यो | – भुलक्कड … Continue reading →

~कात्यायन~ – किम्बदन्ती थियो कि, पशुपतिनाथको मन्दिरमा बहुमूल्य गर-गहनाहरू; स्वर्ण-रत्न-मणि-माणिक्य आदिका आभूषणहरू थियो’रे | – अमूल्य नागमणिहरू पनि थियो’रे | – ती नागमणिहरू अब स्वदेशमा छन् कि विदेशमा छन् कसैलाई थाहा छैन’अरे | – अलि फरकखालको नागमणि बिभिन्न दरबारहरूमा सुशोभित … Continue reading →

~कात्यायन~ – फेरि पनि सुकसुकाउँदै भाइबरमा वेदना पोख्छिन् – “ कति द्रव्य-पिचास हुँदै कोमामा मात्र रमाईरहन्छौ ? सुकेर मर्न लागिसकें, शिघ्र आऊ ! फेरि कल्पिनु पर्ला !” – लामो प्रवासी जीवन र ग्रीन-कार्डको मोहलाई परित्याग गरेर हप्ता दिन पनि बित्न … Continue reading →

~कात्यायन~ – उत्तरी-ध्रुवको विशाल हिमसागरको हिम-तटमा अपूर्व खुल्ला बजार खुलेको समाचार आँधीबेरी झैं फैलिरहेको थियो | – पेन्गूईनहरू जुँगाको ब्यापार गर्दैथिए | – विभिन्न जातका मकैका जुँगाहरू थिए | – मूषकहरूदेखि लिएर बानर, स्याल, सिंह आदि जनावरहरू लगाएत जल-थल-गगनका अनेक … Continue reading →

~कात्यायन~ – ऊ सान्ता-बारबराको सामुद्रिक पार्श्वमा सारा संसार भुलेर एंग्लो-मेक्सिकन सुन्दरीको कम्मरमा दुवै हातले बेर्दै माइकल ज्याक्सनको तालमा नृत्य गर्दै थियो | मोबाईलको चर्को रिंग-टोनले उसको एकाग्रतालाई भंग गर्छ | औपचारिक वार्तालाप पछि कोही उसको आफन्तले फेरि पनि उसलाई अप्रिय … Continue reading →

~कात्यायन~ – तिनीहरू जेलमा सडिरहेका थिए | तिनीहरूको ठूलो भीड थियो, खेमा थिएन | – वरिष्ठ पत्रकारहरू प्रहरी-हिरासतमा परे; आई.सी.यू.मा पुस्तक पढ्दै बसे, छुटे | – भिक्षु-संतहरू जेलमा परे, छुटे |

~कात्यायन~ – सानो छंदा नै उसको खोक्ने बानी थियो | चिंतासहित सबैले मन पराउँथे, औषधि-मूलो पनि गर्थे | माया गर्थे | हुँदा-हुँदा उसको बानी नै भैसकेको थियो | खोकी लागेको बहाना गर्ने र खोकिरहने | – उसले खोक्दा आफ्ना नाता-गोता, … Continue reading →

~कात्यायन~ एकदिन अड्डामा : – ‘तपाईंहरू बीचको मतान्तर के हो ?’ – ‘केही छैन |’ – ऊ भन्छ | – ‘वहाँ असन्तुलित हुनुहुन्छ |’ – ऊनी भन्छिन् | – ‘के कुरामा ?’ – सम्बन्धित अधिकारी प्रश्न गर्छन् उनीलाई |

~कात्यायन~ – धेरै वर्षको कोमाबाट फर्किए पछि, ऊ पूर्व-प्रेमिकाहरूको खोजी गर्न हिंड्यो | – उसले ब्याङ्ककको हवाई ट्रान्जिटदेखि क्यालिफोर्नियाको यअरपोर्टमा देखेकोथियो | लसभेगासको जुवा-घरहरूमा देखेकोथियो | अमेरिकाको विभिन्न सहरहरूको कन्भिनेंटल-स्टोर्सदेखि ठूला-ठूला ब्यापारिक-मलहरूमा पनि देखेकोथियो | पार्कदेखि सामुद्रिक किनाराहरूमा पनि देखेको … Continue reading →

~कात्यायन~ – माघ महिना निख्रिसकेको थियो | आमाले कोसेली दिएको थोत्रो पाखी उनी घाममा सुकाउंछिन् | – उसले उखान सुनेको थियो – ऋण लिएर पनि घीऊ खाऊ | – उनले सुनेकीथिईन् – दिंदा माथिल्लो हात, लिंदा तल्लो हात |

~कात्यायन~ – नानी ! पहिलो कदम तिमी आफैं चाल ! – दोश्रो कदममा लर्खरायौ भने सहाराकोलागि अंगुली दिउँला | – तेश्रो कदममा तिम्रो पिंडुलो काम्यो भने पाखुरी समाएर डोराउँला |

~कात्यायन~ – ऊ फोहरमै जन्म्यो, हुर्क्यो, बढ्यो | फोहरी खेलमै पारंगत भयो | फोहरी शिक्षामा डिग्री पनि हाँसिल गर्यो | – ऊ यति फोहरी थियो कि, उसलाई देखेर फोहर नै घृणाले नाक थुन्थ्यो | – सोच्छ एकदिन | कुनै सुन्दर … Continue reading →

~कात्यायन~ – पहिलो ब्यपारी – “रोडा-गिट्टीहरू खोलाको बगरबाट निकाल्थें; बगर नै रित्तियो | अर्को बगर खोजिरहेछु |” – दोश्रो ब्यापारी – “खोलाको पानी बेच्थें; खोलै सुक्यो | अर्को खोला खोज्दैछु |” – तेश्रो ब्यापारी – “जडिबूटीहरू संकलन गरेर निर्यात गर्थें; … Continue reading →

~कात्यायन~ – ठूलीनानीले चटपटे खाईसकेपछि कागजमा लेखिएका केही कविताहरू पढ्छिन् | स्पर्श : आँगनको टर्कटीमा बसेर भ्यागुताको टर्र-टर्र सुन्दै थियो ऊ, टलक्क टल्कने पोशाकको रंगिन सपना बुन्दै थियो ऊ, श्रीमतिले, भोकले पिल्पिलाएकी नानी काखमा राखिदिइन्,

~कात्यायन~ चीर हरण बुभुक्षुको बुभुत्सा काम देवता ! देव दानव मानव अमानव धर्म अधर्म ! प्रलयंकारी विनाशकारी शमा बाँकी छ भोग्न ! शमाको बीज खोजेर कहाँ खोज्ने

~कात्यायन~ – बबुरा सुगाहरू आफ्नो रमणीयता भुल्दै चाराको खोजीमा भौंतारिंदै सपनाको कोमामा पुग्छन् र स्वर्णिम पिंजडालाई स्वर्गानुभुतिमा परिणत गर्न विवश छन् | – कहिले मीठो दूध-भातको आशामा पखेटो खियाउंछन् त कहिले पीरो खोर्सानीकोलागि ठुंडोलाई बुच्चो बनाउँछन् | – कहिले कण्ठस्थ … Continue reading →

~कात्यायन~ – प्रश्न नं. १) – राष्ट्रिय अनुसन्धान ब्यूरोको अनुसन्धान घेराभित्र नपर्ने अनुसन्धान के हो ? – प्रश्न नं. २) – राष्ट्रिय अख्तियार आयोगको अख्तियारीको दायराभित्र नपर्ने अख्तियार के हो ?

~कात्यायन~ – मेरी ठूली हस्यांग-फस्यांग गर्दै आई | स्कूलको ड्रेस नै नफुकाली मलाई ग्वाम्ल्यांगै अंगालो मारी र अगाडि उड्नलाई तम्तयार भएको लगेजहरूलाई खल्लो आँखाले हेरी र स्याँ-स्याँ गर्दै भनी, – “बाबा! बाबा! फूलहरूलाई जत्ति धेरै हेर्यो त्यत्तिनै धेरै सुन्दर हुन्छन्’रे … Continue reading →

~कात्यायन~ – ऊ त्यो गाउँमा विश्वभरिका वैज्ञानिकहरू मिलेर शक्ति प्रदर्शन गरिरहेकाछन्’रे | दार्शनिकहरू पनि आ-आफ्नो दर्शनको महीमा गाइरहेकाछन्’रे | सबै पौरखीहरूले पौरख देखाइरहेकाछन्’रे | ठूलो मेला नै लागिरहेकोछ’रे | – सारा संसार नै मेला हेर्न हस्यांग-फस्यांग गर्दै जम्मा भइरहेकाथिए | … Continue reading →

~कात्यायन~ – मैले कोमामा देखेको थिएं, – सात वर्षे बालक चकलेट किन्न पसलमा जाँदा अगाडि उभिएको व्यक्तिलाई सोध्ने गर्छ – ‘के तपाईं पालोमा हुनुहुन्छ ?’ – अनि यहाँ देख्छु, – सत्तरी वर्षका बृध्द-बृध्दाहरू पनि कसरि पशुपतिको चन्दन लिंदा होस् वा … Continue reading →

~कात्यायन~ – चित्रकारले सानो छंदा एउटा चित्र बनाएकोथियो | चित्रमा आकाश थियो ! इन्द्रेणी थियो ! मयूर नाचिरहेको थियो ! – उसले केही वर्षपछि त्यही चित्रमा – बादल थप्यो; वर्षात थप्यो; चट्रयांग थप्यो |

~कात्यायन~ – एउटा गोष्ठीमा राजनीतिशास्त्रका शिक्षक र विध्यार्थीहरूबीच संवाद चलिरहेको थियो | – “राजनीतिको मूख्य उद्देश्य के हो ?” – “शासन गर्नु |” – “पढाईको ?” – “प्रशासन सम्हाल्नु |”

~कात्यायन~ – ऊ आज-भोलि अलि फरक ढंगले सोच्न थाल्छ | अनि एउटा माईक किन्छ | जहाँ-जहाँ मान्छेहरूको नियमित र अपरिहार्य सेवा र वस्तुहरूको अत्यावस्यक पर्ने स्थानहरूमा अनियमित र अपचलन हुने गर्थ्यो, तहाँ-तहाँ पुग्छ र माईक फुक्छ – पालो पर्ख ! … Continue reading →