~डा.मेघराज ढकाल~
छन्द: उपजाति
छन्दैहरूमा उपजाति यौटा
ती इन्द्रवज्रा र उपेन्द्रवज्रा
मिलाइ लेख्दा सहजै यो फुर्छ
मिठास पढ्दा मनभित्र पर्छ ।
१
साहित्य संसारभरै त चल्छ
छ लेख्न गाह््रो जब सूत्र बुझ्छ
अनेक आस्थासित यो बहन्छ
खारेर नौनी अझ सार लेख्छ ।
२
छोडेर मैले घरबास पैले
जागीर खोज्दा परबास ऐले
बसे जमाए जब गाउँ बिर्से
त दुख्ख पर्दा तब गाउँ सम्झे
३
पुगेर पैले घर हेर्छु ऐले
छाना तरक्क चुहिंदो छ ऐले
बारी वगँैचा सब बिल्लबाठ
हँुंदा कुढिन्छ मन भो’ उराठ ।
४
आगो– अंगेनो जुन ताप्थँे छैन
ढोका म लाउ्थें चुकुलै रहेन
सिँढीं म चढ्थे पदचिह्न छैन
विकास भन्छौँ तर शान छैन ।
५
खेल्ने म ऑगन् सब सिस्नु बढ्छ
कुवा – पँधेरो जब यो पुरिन्छ
ठूलै छ दर्जा तर डिभि रोज्छु
ज्यूँदो छदाँ नै म त मर्न सक्छु ।
६
भूकम्प बाढी नव कम्पनैले
ज्वाला खडेरी, जब तेज चढ्छ
आगो उठेर अनि गाउँ जल्छ ।
अपाङ्ग रोगै सब थोक बढ्छ ।
७
युवाहरू जो परदेश लाग्ने
अशक्त वृद्वा, चिचिला र नारी
रहे घरैमा, धरती छ बाँझो
भोको सिवाय अरू क्वै रहेन ।
८
चराहरूको केही स्वर छैन
मेरो जो भन्थे केही नै रहेन
बाटो हरायो पद चिन्ह छैन
आफन्तमा नै धन– धैर्य छैन
९
फेदी नजिकै बर त्यो ढलेछ
भुवा सिमल्को सब जो उडेछ ।
नाङ्गो छ बस्ती सब धर्ती बाँझो
खेती नगर्दा हुन गो उधारो ।
१०
छाडेर आफ्नो घर अन्त गए
तन्देह शक्ति पर नै बुझाएँ
गुन्दु्रक सिन्की परबाट ल्याएँ
पैसा उतै झन् तर गीत गाँए ।
११
राम्रो छ भन्दै बनमा रमाए
अनेक रोगै तनमा कमाए
अशक्त बन्दा जब देश सम्झे
छ पश्चतापै तब बल्ल झस्केँ ।
१२
बुढा–बुढी जो सब बाटो रुङ्ने
हेरी बसेका इतिहास बोल्ने
हुँदा हुँदा मै पर भै रमाएँ
छाडेर गाउँ सब पो गुमएँ ।
१३
मृत्तिका र म कविता सङ्ग्रह (२०७४) बाट परिमार्जित रूपमा
निबुवाबोट, आँधीखोला गाउँपालिका , स्याङ्जा ,नेपाल
हाल टोखा नगरपालिका –७ धापासी, काठमाडौँ
(स्रोत : रचनाकार स्वयंले ‘Kritisangraha@gmail.com‘ मा पठाईएको । )
