~राम बिनय~
उसको नाम जवाहर सञ्जेल हो । देशमा ठूलो आन्दोलनपछि लोकतन्त्र आयो । गणतन्त्र आयो । राजतन्त्रको प्रमुख राजा दरबारबाट बाहिरिए । जवाहरलाई भने गणतन्त्र आएको र राजतन्त्र गएको कत्ति पनि मन परेको थिएन । एक पटक त ऊ राजालाई बाटोमा रोक्नसम्म दगु¥यो । प्रहरीले रोकेर मात्र नत्र गाडीको अगाडि लम्पसार पर्ने उसको सुर थियो । तर, उसको केही लागेन । राजाकै गाडी दरबारबाट बिस्तारै–बिस्तारै निस्केर गयो । ऊ ट्वाल्ल परेर हेरिरह्यो । गणतन्त्र ल्याउनेहरुलाई सत्तोसराप गरिरह्यो । मुर्मुरिएर यताउता डुलिरह्यो । उसले राजा÷महाराजाहरुलाई खुब सम्झियो । जिन्दगीभर तिनीहरुको गुणगान गर्ने, इज्जत गर्ने, चाकरी गर्ने र थुप्रै अवसर प्राप्त गरेर सुखसयल गर्ने र अरुलाई हप्कीदप्की गर्ने र दबाउने गथ्र्यो । उसको सोचाइ र चरित्र देखेर उसलाई देख्ने, चिन्ने, सबै मानिसले उसलाई घृणा गर्थे, थुक्थे । गणतन्त्र आएपछि उसलाई गाली गर्नु पर्ने आवश्यकता रहेन । सबै आ–आफ्नै सुरमा लागे, काममा लागे, ठाउँमा लागे । जवाहरलाई भने चुप लागेर बस्न मन लागेन । उसले अब त केही गर्नु प¥यो भनेर सोच्यो । सोचेर सडक छेउ, गल्ली, चोक–चोकमा डुल्यो । ठाउँ–ठाउँमा घुम्यो । कताकता राजा÷महाराजाहरुको सालिक छ भनेर पत्ता लगायो । गणतन्त्र अगाडि उसले राजा÷महाराजाहरुको खुब चाकरी बजाउँथ्यो । कुरामा चिल्लो घस्थ्यो । काममा पनि खुब चिल्लो घस्थ्यो ।
बाटोमा हिँड्दाहिँड्दै उसले राजाको सालिक देख्यो, खुब गमेर उसले सालिकलाई नियाल्यो । नियालेपछि उसमा एउटा विचार फु¥यो, “राजा जिउँदा नभए पनि सालिक त छ । श्रीपेच पहिरिएको सालिक । यही सालिकमा चिल्लो घसिदिऔँ, टल्काइ दिऔँ, चम्काइ दिऔँ ।” उसले यताउता हे¥यो, कसैलाई देखेन । उसका आँखा अगाडि त्यो राजाको सालिक मात्र थियो । त्यसैलाई गहिरिएर हेरिरह्यो । “जिन्दगीभर उसैको नुन खाएकै हो क्यारे ! नुनको सोझो पनि गर्नुप¥यो नि त ! नुनको सोझो गरेर काम गर्दा के पाप लाग्ला र ?’
‘प्रभु’ ऊ भुइँमा पछारिएपछि वरपर छिमेकमा हल्लाखल्ला मच्चियो । वरपरबाट थुप्रै मानिसहरु त्यहाँ जम्मा भए । मानिसको हुल देखेर ऊ छक्क प¥यो । उसले मनमनै भन्यो, “नगर्नु पर्ने काम पो गरेछु । आफ्नो भाग्य नै यस्तो भएपछि के गर्नू ! भाग्यलाई मात्र के दोष दिनू ! म आफैँ यस्तो !” लडिरहेको ठाउँबाट सबैले उसलाई बिस्तारै उठायो । ऊ बिस्तारै उठ्यो । अलिअलि घाउ चोट लागेको रहेछ । सबै मिलेर उसलाई उपचार गर्न लगे । उपचारमा जानुअघि उसले आफूले चिल्लो घसेको सालिकतिर हेरेर पिच्च थुक्यो । सालिक एकनासले उभिएको सबैले देखे ।
