कथा : सानु

~मित्र सङ्ग्रौला~

सानु ! म तिमीलाई सुुस्तरी वोलाउथेँ ।

किन सर ?

दुुई स्वप्नील आँखा उठाएर तिमी मलाई हेर्दथ्यौ ।

रेखा चित्र बनायौ ?

बनाएँ सर ।

खै हेरौँ त ।

नाई राम्रो छैन ! तिमी लजाउथ्यौ । हातमा उठाएको कपि विस्तारै घुमाएर छाँतीमा लुकाउथ्यौ । म मौन हुन्थेँ । यस्तो वेला के भन्ने के सोच्ने,के गर्ने कुनै निर्णय नै दिमागमा सझ्दैन थियो । तिमी सानी थियौ । नाम पनि सानु । सेतो सर्ट ,निलो फ्रक र निलो नै टाई तिम्रो डे«स थियो । शान्त मुुधुर मुहारमा एक जोडी आकासका तारा जस्ता सफा आँखाले सधैँ मलाई चिहाउने गथ्र्यौ । मत एक महिनाको लागि अभ्यास शिक्षणमा आएको छात्र शिक्षक थिए । एक महिनाको लागि भएनि म शिक्षक थिए, अनि तिमी विद्यार्थी । हामी वीच शिक्षक बिद्यार्थीको नै नाता हुनु पथ्र्यो । तर किन हो यो मन त्यसै बेचैन हुन्थ्यो । कक्षा कोठामा पस्नासाथ मेरा आखाले तिमीलाई खोज्थ्यो । तिमी कति सरल,कति शान्त भएर हेरिरहेकी हुन्थ्यौ बिद्यार्थी माझ । खै ! थाहा छैन ती लोलाएका आँखा भित्र के लुकेको थियो ,तिमी मेरो विद्यार्थी हौ भन्ने नै म विर्सन पुुग्थेँ । सत्य सानु, तिमी प्रतिको यो वेचैनी ममा आएको विकृति थियो कि पागलपन म आफैँलाई थाहा थिएन । मलाई यति थाहा थियो तिमी मेरी विद्यार्थी हौ । तिमी प्रति अन्यथा सोच्नुु हुुन्न तर म कति विवश थिए मेरो मन मेरै वसमा थिएन । म आफुुलाई कति सम्झाउथेँ –यो सव ठिक छैन ।मैले यस्तो गर्न हुदैन । यस्तो सोच्न पनि हुदैन । तर सानु समयले मलाई कति कमजोर बनाएको थियो । तिमीलाई एक दिन कक्षामा नदेख्दा मेरो मन उदास हुन्थ्यो । पढाउन मन नै लाग्दैन थियो । कता आफैलाई भित्र पिडा महशुुस हन्थ्यो । तिम्रो मुहार अँध्यारो हुुँदा मेरो मन रुन्थ्यो । मेरो सानुु ! तिमीलाई केही थाहा थिएन ममा यस्तो भावना कसरी आयो । तिमी लाई चोट लाग्दा मलाई दुुख्थ्यो । तिमी रिसाउदा मन खिन्न हुुन्थ्यो । तिम्रो हाँसोले मात्र मनमा अलिकति खुुसी भर्न सक्थ्यो ।

एक दिन तिमीले आफ्नो होमओर्कमा पानको पात बनाएकी थियौ । छेवैमा कुन्निके लेखेर मेटिकी थियौ । तिम्रो यो व्यवहार शिक्षकको लागि पाच्य थिएन । मैले साइकोलोजीमा पढेको थिए । किशोर अवस्थामा चञ्चलताले छाउँछ । यस अवस्थामा विवेकले काम गर्न सक्दैन । अल्लारे भावुकताले नै मान्छेलाई अनियन्त्रित बनाएको हूुन्छ । तिमी पनि भर्खर किशोर अवस्थामा प्रवेश गरेकी किशोरी थियौ । तिमीलाई भावनामा बहकिनुुबाट बचाउनुु मेरो कर्तव्य थियो तर म आफै कमजोर भइसकेको थिए । जस्तै अवस्थामा पनि तिमीलाई ठिक ठाउँमा ल्याउनुु पथ्र्यो । तिमी लाई अवदेखि यस्तो नलेख्नुु है भनुुँ भन्थेँ तर मेरो एक्कासी मुटुको धड्कन बढेर आउथ्यो । तिमी सामुु निर्धक्क उभिन नै कता कता डर लागेर आउथ्यो । आखिर यो सब के हुुँदै थियो । हाम्रो यस्तो क्रियाकलापको परिणाम के हुुन्थ्यो । तिमीलाई केही थाहा थिएन तर म भने भित्र–भित्रै आतङ्कित थिए । कहिले काही त तिमी सँग रिस पनि उठ्थ्यो ,अरुले जस्तै किन तिमीले मलाई शिक्षकको रुपमा हेरिनौँ ? फेरि कता –कता सुुख पनि लाग्थ्यो । तिमीले लुुकि–लुुकि हेर्दा मेरो मन त्यसै घायल हुुन्थ्यो । मेरो सानुु ! तिमीले लज्जालुु आँखा छड्के पार्दै सर भन्दा सुुख मिल्थ्यो । यसरी क्रमश; म तिमीमा हराउदै गइरहेको थिए ।

इलाम क्याम्पस माथिको बस पार्कमा एक दिन तिमी लाई देखेँ परैवाट । तिमी भएको ठाउँमा जाऊ न जाऊ यो मन भयो । जाऊ भने एउटा अर्कै नराम्रो खाडलमा फस्ने डर थियो । नजाऊ भने आफैलाई आफैले मार्नुु बराबर हुुन्थ्यो तर पनि साहास बटुुलेर आफुलाई सामान्य बनाए । सामाजिक नैतिकताले दिलको रहर लाई जित्न सकेन । तिमी तर्फ बढेका पाइला लडखडाउदै थिए । आफुुलाई संयमित बनाउदै तिमी सामुु पुुगेँ ।

“यो एकान्तमा के गर्दैछौ सानुु ? मैले सहास बटुलेर गरेको प्रश्न ।

“आज भोली एकान्त मन पर्छ सर ”

“किन ? ”

मनको बह बुुझ्ने कोही नभए पनि एकान्त नै साथी बन्दोरहेछ सर ? सत्य सानुु ! त्यस बेला मलाई केही बोल्न आएको थिएन । तिमी भनाइले भित्र बिझाएको थियो । मुुटुु वारपार हुने गरी तिखो तीरले घोपेको थियो । कुुन्नि कस्तो अज्ञात अपराध बोधले म बेहोस हुदै थिए । तिमी भने चुुपचाप र उदास थियौ । एउटा शिक्षकको वनावटी रवाफ ओठमा ल्याउदै भनेको थिए–“पढ्नुु पर्दैन ? ” यसरी भावनामा बगेर हुुन्छ ?

“खै ! मेरो त दिलनै वसमा छैन सर । म पनि चाहान्थेँ सवै कुुरा भुुलि दिऊ । तर मन जति बाँड्यो उति नै उड्दो रहेछ । मलाई पनि थाहा छ यो सब ठिक छैन तर म के गरौँ ? यो मन मान्दैन । किन त्यसै रुन आउँछ ,आखिर मलाई के भयो ? मैले तपाईलाई धेरै दुुख दिए है सर ? मलाई किन गाली गर्नुु हुुन्न ? किन पिट्नुु हुुन्न सर ?”

त्यसवेला तिम्रो आखाँ भरिदै थियो । आफ्नो आँसुलाई म बल पूर्वक रोक्दै थिएँ –

“हेर सानु ! यसरी कमजोर बन्नुहुन्न । जे भयो भयो अब यस्तो कुुरा दिमागमा नल्याउनुु । साथीहरु सँग खेल्नुु ,पढ्नमा ध्यान दिनुु ,मलाई सरको रुपमा मात्रै सम्झनुु । अनि यसरी एकान्तमा पनि नआउनुु ,कक्षादेखि बाहिर मलाई कहिल्यै नभेट्नुु ल !”
तिमीले ल को अर्थमा टाउको हल्लायौ र रोयौ अनि विस्तारै आँखा उठाएर मलाई हे¥यौ । ती आँखामा कति दुख थियो ,विछोडको अप्राप्तिको कहालिलाग्दो डर थियो । मैले यो सवै सहन सकिरहेको थिइनँ । हुुन्छ सर तपाई चाहानुु हुुन्छ भने अब कहिल्यै पनि तपाईको सामुु पर्ने छैन । म मेरो मुुटु थिच्नेछुु , म आफुुलाई बाँध्ने छुु र तपाईको आँखाबाट हराउने छुु । मेरो उपस्थितिले तपाईलाई अफ्ठ्यारो पार्छ भने म तपाईलाई दुुख दिन चाहन्नँ ।

मैले केही बोल्न सकिनँ केवल हेरे तिमीलाई आँसुु रोकेर । म नवोले पनि मेरो उदाश आखाँले भन्दै थियो –“सानु तिमी मलाई छाडेर कही नजाऊ ल । तिमी छौ र त अलिकति भए पनि बाँचेको छु । तिमीलाई एकदिन नदेख्दा न्यास्रो लाग्छ । त्यसरी निष्ठुर नबन । ” तर यो सब सोचाइ मात्र थियो । मैले केही भनिनँ ।

अभ्यास शिक्षणमा आएका कयौँ साथीहरु कति सुुखी र खुुसी थिएँ । सबै रमाउँथे । सर भन्दै विद्यार्थी झुुम्मिन्थे । शिक्षक र विद्यार्थी विच कति राम्रो नाता थियो । यता हामी भने सधैँ उदास ,सधैँ निरास थियौँ । न तिमी खुुसी थियौ न त म , मैले सबैथोक पाए अनि केही पनि पाइन । आफुु पनि धेर्रै धेरै रोए ,अनि तिमीलाई पनि धेरै धेरै रुवाए । तिमी आप्राप्तिमा रोयौ । पहिलो माया टुटेको मा रायौ । म भने सामाजिक र नैतिकताको पहाडले थिचिएर रोएँ । एउटा नियतिको गीत गाउदा गाउदै एउटा आँसुको कथा लेख्दा लेख्दै एक महिना वितेर गयो । अब त फाइनल अबजर हुने मिति पनि नजिक हुदै थियो कक्षामा हेर्थेँ । पछाडि बेञ्चमा तिमी चुपचाप बसेकी हुुन्थ्यौ कता –कता आफ्नै संसारको विशालतामा हराए जस्ती कतै कितावी पात्र जस्ती विल्कुलै पृथक रुपमा प्रस्तुुत हुदै थियौ ।तिमी । तिमीमा चाञ्चलता हराएको थियो तिमी कम बोल्थ्यौ यस्तो लाग्थ्यो मानौँ तिमी हिउँदे पहाडी खोला जस्तै सुुक्दै जाँदै थियौ । तिमी भित्रका पिडालाई म प्रत्यक्ष अनुुभूत गर्थेँ तर म सँग उपाय थिएन । म आफूलाई दाषी ठान्ने पापी ठान्थेँ । तर मेरो कुनै साहास थिएन । कोही वेला त सोच्थेँ दुुँनियाँको प्रवाह नगरुँ । नैतिकताको पहाडहरु भत्काइ दिऊ तर खै केही भएन ,कुुण्ठा र पिडाले छट्पटाउनुु सिवाय म सँग कुुनै उपाय भएन । केवल चुुपचाप आँसुु पिए । यस्तै नियति बन्यौ सानु । मैले केही गर्न सकिनँ ।

मेरो लागि बर्तमान ज्यादै कठिन थियो । एकातिर तिमी लाई हेर्थेँ पहाडी खोला झैँ सुक्दै गएकी अर्कोतिर नैतिक पहाड थियो स्वास नै थुुनिदिने । मैले कसो गर्नुु थियो । कहिले त लाग्थ्यो म किन यो स्कूलमा आएछुु । दुुई घारको वीचमा चेप्टिएर हिड्न कति कठिन थियो । तिम्रो आँशुुले रातभर रुवाउँथ्यो । शिक्षक हुुनुको नैतिकताले दिनभर थिचि राख्थ्यो । कति गर्दा पनि म त्यहाँबाट उम्कन सकिनँ । कहिले काही रोए ,कहिले काँही जीवन यस्तै हो भनेर पन तुहाए । सवैले देख्थे –जीवन सहजनै थियो । तिमी पनि ठान्थ्योै होला सरलाई केही भएको छैन । तर यो आँसुु ,यो पीडा तिमी लाई कसरी देखाऊ । टुुटेको दिलको टुुक्रा तिमी सामुु कसरी पुु¥याऊ ? आँसु बगेको डोव गालामा नवस्दोरहेछ ।

सानुु ! अब त विदा हुने दिन आउन लागेको थियो । फाइनल अबजरको अघिल्लो दिन मैले नै तिमीलाई बोलाएको थिएँ ।

“सानुु !”

“ हजुुर सर ”

सुुखी हुुनुु ल

मेरो गला अवरुद्ध भयो । तिमीले पनि केही बोल्न सकिनौ । सायद तिम्रो पनि अवरुद्ध भएको थियो होला ।

सर ! हाम्रो भेट कहिल्यै हुन्न हगि ?

हो सानु प्रत्येक भेटले छुुट्नुुको पीडा साँचेको हुुन्छ । जीवन भर कोही कसैको साथमा हुदैन । भेट्नुु ,छुुट्नुु , त संसारको रीत हो । छुुट्न लाई नै हाम्रो भेट भएको हो । भेट नभए सम्म तिम्रो आफ्नै संसार थियो । आज समयले मिलायो अनि फेरि विछोडको घाऊ लगायो । समय नै औषधी हो सानु ! फर्केर हेर समयले नै सबै ठिक गर्दछ । हिजो जस्तै सहज जिन्दगी हाम्रो हुुनेछ ।

तिमी टाउको फर्काएर रोयौ । पहिलो चोटि तिम्रो गालामा बगेको आँसुुको धार देखेँ मैले । केही क्षणको मौनता पछि तिमीले रुञ्चे स्वरमा भन्यौ –हामीलाई त सम्झनु हुुन्न होला होइन ?

के फाइदा हुुन्छ र ? पराइलाई सम्झेर सम्झना आए पनि विर्सदै जानुु पर्छ । यो शब्द मैले आफुुलाई नै कुुल्चेर भनेको थिएँ ।

सर ! तपाइ भित्र मुुटु छैन , तपाई पापी हो ? तपाई निष्ठुुर हो । यति भनेर तिमी टाढा भयौ । म मुुर्तिवत् भएँ । सानु! तिमीलाई थाहा थियो म पापी थिइनँ म निष्ठूर पनि थिइनँ । पापी थियो त परिस्थिति पापी थियो । समाजको मूल्य र मान्यता पापी थियो । उमेर र भावुकता पापी थियो । तिमीलाई मैले असिम माया गरेँ मुटुभरि माया गरँे । माया गर्नुको अर्थ विवाह गर्नु होइन । एकान्तमा भेटेर अंगालोमा वाधिनुु होइन । तिमी प्रतिको प्रेममा कुनै कलंक थिएन । माफ गर सानुु तिमीलाई सधैँ प्रेम नगरेको नाटक रचेर मैले रुवाएँ । वास्तवमा यो सव तिम्रै लागि थियो । यो उमेर तिम्रो पढ्ने उमेर थियो ,सृजना गर्ने उमेर थियो । फेरि तिमी मेरी विद्यार्थी थियौ । यी सबै कारणले मैले पापी हुनुपरेको थियो निष्ठुुर जस्तो हुनु परेको थियो । तर सानुमलाई पापी नसम्झ परिस्थितिनै विवश थियो ।

सानु ! भोलि त म घर जाँदैछुु । तिम्रो प्रेम छाँतीभरि साँचेर । तिम्रो याद मष्तिष्कभरि उनेर । सायद फेरि म इलाम नआउला तर पनि तिम्रो सुुखी जीवनको लागि नारायणस्थान भगवान सँग प्रार्थना छ । तिम्रो सानो आँखाले रुन नपरोस् यहि कामना छ । भोलि म वस चढ्दा अन्तिम चोटि रुनेछुु तिम्रो नाममा । मलाई निष्ठुुर नभन्नुु ल । सानुु धेरै धेरै रोएको हुुनेछुु तिमी लाई सम्झेर । गाडिको गति सँगै चुुरँेघाँटीमा रुनेछुु । बिब्ल्याँटेमा रुनेछु ………….हुदै फिदिममा रुनेछुु । फिदिम पारि तमोर नदी नदी रुनेछुु । यस्तो धेरै तिम्रो नाममा रुनेलाई पापी नभन्नु ल । धोका दियो कहिल्यै नभन्नुु ल ।।।

।। इति ।।

मित्र सङ्ग्रौला
छातेढुुङ्गा–४,तेह्रथुम

(स्रोत : तेह्रथुमबाट प्रकाशित हुने एक मात्र ‘विकसन’ साहित्यिक पत्रिका )