कथा : दुःखी आत्माराम

~सीता अर्याल~Sita Aryal

“बाबु, आज त जनसागर नै उर्लिन्छ रे, दमन पनि अचाक्ली हुन्छ रे, तिमी आन्दोलनमा नजाऊ” । भातको गाँस हाल्दै सँगै खान बसेको छोरोलाई आत्माराम सम्झाउँदै थिए । छोरो अलि एकोहोरो स्वभावको, आफूलाई लागेपछि गरिछाड्ने खालको तर पढ्नलाई अत्यन्त मेधावी थियो । स्कुल सकेर कलेज पढिसक्न लाग्दासम्म पनि पढाइको लागि पैसा खर्च गर्नु परेको थिएन । आफ्नो प्यारो पुत्रको प्रतिभाले बूढालाई बाँच्ने ऊर्जा थपिरहेको थियो । आफ्नी अर्धाङ्गीनीको विछोडको पीडा विस्तारै फिक्का हुँदै जान लागेको थियो ।

आत्माराम बूढा छोराको निकै हेरविचार गर्थे । बिहानदेखि बेलुका नसुतेसम्म छोराकै ध्याउन्नमा उत्तिकै हुन्थे । छोराको लुगा, जुत्ता, मोजा, पाठ्यसामग्री सबैथोकदेखि सञ्चो बिसञ्चोसम्मका कुराहरूमा एउटी आमाले भन्दा पनि राम्ररी हेरचाहमा तल्लीन रहन्थे । यसैमा उनलाई आत्मसन्तुष्टि मिल्थ्यो । समग्रमा भन्दा छोरालाई आमाको अभावको अनुभूति सकेसम्म हुन नदिन प्रयासरत देखिन्थे । एउटा छोरा त हो नि, कुनै कुराको अभाव हुन दिन्न भन्ने उनको सङ्कल्प थियो । परिआएमा छोराको लागि उनले पुख्र्यौली छालासम्म पनि खर्चने मनस्थिति बनाएका थिए ।

केही समय अगाडिसम्म त छोरालाई मात्र सहरमा राखेका थिए । ऊ राम्ररी नै पढिरहे पनि बाबुलाई गाउँमा रत्तिभर चयन थिएन । छोराकै सम्झनाले रातभरि आँखा काँचै हुन्थे । मान्छे एक्लै भएपछि उसको मन बढी व्यस्त हुन्छ । वर्तमानमा एक्लिएको मान्छेले विगतमा डुवुल्की मार्नुपनि स्वाभाविकै हो । त्यसमा पनि आफ्ना सन्तानको सन्ताप र माया कस्तो हुन्छ भन्ने कुरा हरेक आमा बाबुलाई अनुभूत भएकै विषय हो । त्यसैले उनी पनि छोरासँगै बस्न सहरतिरै लागे ।

जमिन्दार आत्माराम बूढा अधियाँबाट पाएको अन्नपात गेडागुडी जोहो जतन गरेर खान्थे र ख्वाउँथे । वर्षभरि खाएर उब्रिएको वेचविखन गर्दथे । गोठमा लैनो, बकेर्नो भैंसी कहिल्यै टुटाउदैनथे र त्यसको लागि एउटा सहयोगी पालेकै हुन्थे । उनी वच्चै हुँदादेखिको उनको घरको चलन चाँजोमा केही फरक आएको थिएन । बाबु आमाको बिँडो थाम्ने बलियो हस्ती थिए आत्माराम बूढा ।

सातै बजेबाट कफ्र्यू लाग्ने कुरा टेलिभिजनले दिइरहेको छ । कडा हुनेछ, घरबाट कोही पनि बाहिर ननिस्कनु होला भनी पुलिसहरू भ्यानमा सयर गर्दै माइकिङ्ग गरिरहेछन् । सडकभरि मानिसहरू हतार–हतार हिडिरहेछन् । नुन, तरकारी, ग्याँस, खाद्यान्न सबै कुराको हाहाकार छ । महङ्गी आकासिएको छ तापनि पेटको लागि मानिसहरू जसरी भए पनि खाद्य सामग्री जुटाउन तल्लीन छन् ।

नुहाई–धुहाई, पूजा–आजाको समापनपश्चात् खाना पाकिसकेको थियो । बूढालाई खसीको मासुमा विशेष स्वाद गढेको थियो । अरू मासु उनलाई चल्दैनथ्यो । खसीको मासुचाहिँ हप्ता कट्न पाउँदैनथ्यो । श्रीमतीको देहान्तपश्चात् पाकविद्यामा निपुर्ण हुन कर लागेको थियो उनलाई । कसरी मीठो पकाएर खाऊँ ख्वाऊँ जस्तो हुनु स्वाभाविकै थियो ।

छोराको नाम कमल भए पनि माया गरेर कालु भन्ने गर्थे बूढा । तातो–तातो खसीको रस र भात खाएर तौलियाले हात पुछ्दै झ्यालबाट हेरेको थियो छोराले । “बा म गएँ है” भन्दै निस्क्यो । आज बूढालाई नमीठो लाग्यो हुनत सधैं यसैगरी गएकै हो । आज नगए पनि हुने भन्ने लाग्यो उनलाई । खै किन हो बिहानदेखि नै कस्तो–कस्तो नमीठो लागिरहेको थियो । सपना पनि त्यस्तै कच्याक–कुचुक देखेकाले चिन्तित थिए उनी ।

घण्टा–घण्टामा एफ.एम.बाट ताजा खवर प्रसार भैरहेछ । विदेशी च्यानलहरूले पनि प्राथमिकताकासाथ समाचार दिन कन्जुस्याईं गरेका थिएनन् । छोरा निस्केर हिँडेपछि बूढाको आँखै टि.भी.मा छ । कान रेडियोमा छ । लठ्ठी हान्यो, कलङ्कीमा त गोली नै चल्यो, अश्रु ग्याँस त कति–कति । ओहो † आज त उत्पात पो भयो । मेरो कालु कता होला ? आए पनि हुने । त्यो दिन बूढालाई अत्यन्त नकारात्मक सोचाइले मात्र घर गरिरहेको थियो । उनी तल सडकमा निस्किए पूर्वतिरबाट ठूलो जुलुस आयो । जोसिला नारा घन्किरहेछ, घाँटीको नसा फुलाउँदै उप्रँmदै छन् । पुत्ला पनि बोकी हिडेका छन् । यी सबै देखेपछि बूढालाई पनि सास उम्लेर आउलाजस्तो भयो । “अन्याय सहेर बस्नु महा पाप हो” ठीकै हो; सकेसम्म सबै जानुपर्छ भन्दै एकछिनसम्म जुलुस हेरिरहे । आफ्नो कालुलाई नदेखेकोमा नमजा मान्दै कोठातिर लागे ।

तोकिएको काम नभएको मान्छेलाई दिन विताउन त कठिन नै हुँदो रहेछ । एकछिनपछि महाभारत पल्टाएर पढ्न थाल्छन् । जति पढ्दै जान्छन् त्यति नै जोसिदै जान्छन् । महाभारतका सञ्जय पात्रसँग ज्यादै प्रभावित हुन्छन् बूढा । अन्धो धृतराष्ट्रलाई दुरदृष्टि भएका सञ्जयले अवगत गराएका यथार्थ र सत्य कुराहरू पढेपछि बूढालाई अहिलेको आन्दोलनको सञ्जय खोज्न बाध्य बनायो । एकछिन घोत्लिए । अहिलेको सञ्जय बूढाले फेला पारे । महाभारतका तात्कालीन सञ्जय सकारात्मक पात्र थिए तर यस आन्दोलनका सञ्जय नकारात्मक तथा अविवेकी पात्र हो जसले दरवारलाई आन्दोलनको जानकारी मनपरी गराइरहेको थियो । त्यसपछि आफ्नै छोराको नाम ‘कमल’ सँग पनि वितृष्णा भयो आत्मारामलाई ।

विवाह गरेको धेरैवर्षसम्म पनि सन्तान नहुँदा सन्तापमा डुबेका आत्माराम दम्पतीलाई छोराको मुख देख्न पाउँदा खुसीले सीमा नाघेको थियो । देवी–देवताप्रति अत्यन्त कृतज्ञ थिए । आफ्नो भाग्यसँग पनि खुसी थिए । आफूलाई चाहिने आधारभूत सामग्री सबैथोक थियो, सन्तानको अभाव खड्किएको अवस्थामा अत्यन्त कान्तियुक्त घुतमुने छोराको मुख देख्न पाएकोमा को प्रफुल्लित हुँदैन होला र ?

फेरि अर्को सन्तान पनि भएनन् । अगाध स्नेहपूर्वक दुई जोई–पोइको कुशल रेखदेखमा औंशीपछिको चन्द्रमाजस्तै हलक्क हुर्केर आएको थियो कमल । बाबु आमाको मायाजति ऊ माथि नै पोखिएको थियो । दुवैको ध्यान छोराप्रति नै एकोहोरिएको थियो । यति धेरै मायाले त ऊ पुल्पुलिनु पर्दथ्यो, मात्तिनु पर्दथ्यो, भुईंमा खुट्टा नटेक्नु पर्दथ्यो तर कमलको छनक बेग्लै प्रकारको थियो ऊ आफ्ना बाबु आमालाई अत्यन्त आदर गर्दथ्यो, मान मर्यादा राख्दथ्यो । “हुने विरुवाको चिल्लो पात” भने झैं सानोबाट नै उसको स्वभाव अध्ययनशील, चिन्तनशील थियो ।

यी तीन प्राणीको स्वर्गीय आनन्द सायद नियतिले पनि देख्न सकेन क्यारे । आमालाई टाइफाइडले आक्रमण गर्‍यो । सकेसम्म औषधी उपचार त गरेकै हुन् । तर दैवको लाठी बज्रियो आत्माराम र कमलको थाप्लोमा । आधि उमेरमै छोडेर गइन् उनी । कमलले आमाको वात्सल्यताबाट बन्चित रहनु पर्‍यो । आत्माराम विधुर बने । यिनीहरूको दु:खको दिन सुरुवात भयो तापनि रतिभर विचलित नबनी छोराको हेरविचारमा आफ्ना उत्तराद्र्धका दिनहरू व्यतीत गर्दै छन् आत्माराम ।

बूढा घडी हेर्छन् । तीन बजिरहेको हुन्छ महाभारत थन्क्याएर टि.भी. खोल्छन् । आन्दोलनको समाचार प्रसारण भइरहेको थियो । नभन्दै जनसागर नै उर्लेको जस्तो देखिन्थ्यो । टुङ्गो छैन, कहाँबाट ओइरिएका होलान् ? के खाए होलान् यति विघ्न मानिसले । अन्यायका विरुद्धमा लड्नु अति राम्रो हो । जनता सचेत भैसकेका छन् । आँखा समाचारमा थियो । मनभने छोराप्रति तड्पिई रहेको थियो ।

ड्याम्म… ड्याम्म… । आफ्नै डेराअगाडि गोली चल्न थाल्छ । बूढा झसङ्ग हुन्छन् । झ्यालबाट हेर्छन् त्यहाँ पनि जनसागर उर्लिरहेको थियो । अलिक पर घाइतेलाई अस्पताल लैजाने सुरसार गर्दै रहेछन् । एक हुल मानिसहरू बूढातिरै हान्निए । तीन जना घाइतेमा सबैभन्दा चर्को घाइते कमल नै थियो । सहस्र रगतका धारा बगिरहेको थियो । आँखाबाट समेत रगत भुलभुल निस्किरहेकोले आँखा फुटेको अड्कल काट्न सकिन्थ्यो । छोरालाई देख्ने बित्तिकै आत्माराम बूढा आत्तिए । चिनाजान भएका केहीले सम्झाउन थाले । बूढा दाह्रा किट्दै आफ्नो कमेजको फेरले छोराको अनुहारको रगत पुछिदिंदै थिए ।

कमलले आजसम्म अस्पतालको बेडबाट मुक्ति पाउन सकेको छैन । दुबै आँखाले देख्न सक्दैनन्, खुट्टा दुबै चल्दैनन् । अलिअलि मुख बोल्छ । चम्चाले लेदो खानेकुरा ख्वाउनु, दिशा पिसाव गराउनु, छोराको सम्पूर्ण हेरविचार गर्नु, खर्चको जोहो गर्नु आत्माराम बूढाको दिनचर्या बनेको छ । सहारा, आधार, बूढेसकालको लौरो जे भने पनि उही एउटा थियो । त्यही पनि आजीवन अपाङ्ग भएर अस्पतालमा लडेको छ । खेतीपाती भित्र्याइदिने, बेचविखन गरेर ल्याइदिनेसमेत मान्छे छैनन् ती बूढाको । यस्तै रहेछ । आन्दोलनकारीका बुई चडेर सरकारमा पुगेकाहरूले घाइतेका आर्तनाद बिर्सिहाले । इतिहासका कृतघ्न परम्परामा हुर्किएकाहरूसँग के आशा गर्नु ? सोझा आत्मारामले चर्को स्वरमा हारगुहार गर्न पनि सकेनन् । टाठा–बाठा परिवारका घाइतेहरूले त पर्याप्त उपचार नपाएको अवस्थामा विचरा निमुखा आत्मारामले पैसाको त के कुरा कुनै पनि नेताबाट मानवीय सान्त्वनासम्म पाएनन् । हुन पनि उनले आधा–आधी जायजेथा सम्पत्ति त उपचार गर्दा गर्दै सकिसके । खेती बुझ्न, थन्क्याउन गाउँ जाने अनुकूल पनि छैन । छँदा खाँदाको सग्लो छोरो अपाङ्ग बन्यो । भलभल आँसुका ढिका बगाउँदै बूढेसकालमा आधा पेट खाएर छोरो रुँगिरहेछन् विचरा दु:खी आत्मराम बूढा ।

अस्तु ।

(कथाकार परिचय

जन्म मिति: वि.सं. २०१८।६।१४,
जन्म स्थान:— बन्दीपुर, तनहुँ ।
स्थाई ठेगाना:— गोरखा बजार ।
पहिलो प्रकाशित रचना:— भय (कथा), प्रकाशित कृतिहरू– १)“मृगतृष्णा“ कथासङ्ग्रह २०६०, २)“उपमा” कथासङ्ग्रह २०६२, ३)पुस्तान्तर —संयुक्त कथा सङग्रह २०६६ ।
सम्पादन– गोरखा पर्यटन, काठमाडौंद्वारा प्रकाशित तीज —२०६२, तीज —२०६४, तीज— २०६६ पत्रिकाहरुको प्रधान सम्पादक ।
संयुक्त सम्पादन– दण्डपाणि अज्र्याल स्मृतिकेन्द्रद्वारा प्रकाशित दण्डपाणि अज्र्याल जन्म शताब्दी स्मृतिग्रन्थ — २०६३ र ज्ञानविन्दु — २०६४ ।
पुरस्कार तथा संमान— छिम्केश्वरी युवा क्लव तनहुाुद्वारा आयोजित कविता प्रतियोगीता २०३७ मा प्रथम, हरि उत्कृष्ट प्रतिभा पुरस्कार २०६२ ।
विभिन्न सङ्घ, संस्थाहरुवाट प्रदान सम्मान—पत्र र कदर—पत्रहरु ग्रहण ।
सोधग्रन्थ:— सीता अर्यालको जीवनी, व्यक्तित्व र कृतित्वको सम्वन्धमा त्रिभुवन विश्वविद्यालयको स्नातक स्नातकोत्तर तहमा अध्ययन गर्ने विद्यार्थीहरुले सोधग्रन्थ तयार ।
शिक्षा—: स्नातकोत्तरसम्मको अध्ययन ।
लेखनको मूल बिधा:— कथा ।
अनुभव:— १९ वर्षको शिक्षण अनुभव ।
हालको ठेगाना:— विस्कान्सन, अमेरिका, फोन नं. ६१२—७४९—३०१३ ।
saryal25@gmail.com

(स्रोत : Nepallooks)

About Sahitya - sangrahalaya

We will try to publish as much literary work of different authors collected from different sources. All of these work is not used for our profit . All the creative work belongs to their respective authors and publication. If requested by the user we will promptly remove the article from the website.
This entry was posted in नेपाली कथा and tagged . Bookmark the permalink.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.