कथा : केटी माग्न जाँदा

~ईन्द्र अधिकारी~

रातभरी अनिद्राले सतायो । टाउको भनन घुमे जस्तो हुन्छ । बिहान चक्कर लागेर महेश हिन्न सकेन । कतिन पिए जस्तो गरी धङधङे लागेको छ । उसैलाई थाहा छैन, कारण । उ सधै सुत्ने कोठा पनि हैन, पलङ पनि । विरानो ठाउँमा छ । उसलाई कुनै रोग लागेको हैन, न पेय पदार्थको माद । जन्तर मन्तर वा भुत प्रेतमा विश्वास नगर्ने भएका कारण उसलाई त्यसप्रति पनि शंका छैन । राती अबेर सम्म बेनिद्रा छट्पटाइरह्यो । मनमा के के कुरा खेली रहे । जीन्दगीकै विषयमा, जीवन जीउने विषयमा ।

अघिल्लो दिन विहानदेखी नै उसको मन पोलेको हो । धेरै छटपटाहट, पीडा अनि आत्मा ग्लानी । गरेका काममा कति पनि सन्तुष्टी छैन । काममा ध्यान गएन । मनको पीडा अक्षरमा पोख्न खोज्छ तर हातले कलम समाउदैन, सही अक्षर बन्दैन, उपयुक्त शब्द निस्कदैन । उसलाई एकलै बसेर रुन मन लाग्यो । वन-जंगल, हरिया रुखपात र प्रकृतिलाई रोएर सुनाउन मन लाग्यो । मनको बह पोख्न मन लाग्यो । निक्षाम ठाउमा बस्ने रहर जागेको छ, दिनदिनैको कोलाहल र चहलपहलबाट धेरै टाढा । तर बाध्येता हो, चाहेर पनि उसले त्यस्तो ठाउँ पाउने अवस्था छैन । मनको बह दबाएर राख्नु छ उसलाई ।

अघिल्लो दिनभरी बसको यात्रामा मन पोलिरह्यो । यात्राभर अनेक थरी कुरा मनमा खेलायो । विगतका दिनहरु संझ्यो । ती कति रमाइला र खुशीका दिन थिए । मनमा उमंग थियो, जीउमा जागर थियो अनि सोचेका हरेक कुरा पुगेका थिए । आफन्त, नातेदार वा साथी संगी कसैको सहायता बिना पनि उसले कैयन सफलताका पाइला सारेको थियो । कति धेरै गर्ने जागर थियो – २४सै घण्टा काम गर्न सक्ने खुबी थियो । थालेको काम फत्ते नगरी उ कहिल्यै पछि हट्नु परेको थिएन ।

ती सफलताका दिनहरु इतिहास बने जस्तो लाग्छ महेशलाई आज । फर्केर आउने आश थोरै छ, यद्यपि विश्वास छैन । मौका आउँछ पर्खदैन भने झै उसलाई लागेको छ, उसले मौकामा गर्नु पर्ने काम गरेन । काम यती धेरै गर्योई, कुन छुटाएको छु भन्ने उसले सोच्न भ्याएको थिएन । १८ बर्ष हुदा परिवारबाट अलग रहेर आफै जीउन उसले सिक्यो । एउटा स्वावलम्बी र स्वतन्त्र जीवन अनि समाजको जिम्मेवार सदस्य ।

महेशले समाजमा एउटा आन्दोलन नै हाकेको थियो । हरेक बिषयमा समाजको आखा खोल्ने उसको त्यो आन्दोलनले ठूलै परिवर्तन ल्याएको थियो । सहती रुपमा हेर्दा ठूलो हल्ला नै त भएको हैन तर समाजका हरेक सदस्यलाई कुनै पनि बिषयमा सचेत बनाउने अभिभारा जो स्वयं संहालेको थियो, त्यो भन्दा अघि कसैले पनि गर्ने आट गरेको थएन । रात दिन त्यसैमा लागि मात्र परेन उ कैयौ दिन भोकै पनि बस्यो तर थालेको आन्दोलनबाट कति पनि पछि हटेन, यात्रबाट कतिपनि विचलित बनेन ।

समाजमा उसलाइ नचिन्ने कमै थिए । हिजो एक आखाले पनि नहेर्ने, गन्ति सम्म नगर्नेहरु उसका सफलताबाट अवाक भ’का छन् । हिजो नमस्कार नभन्दा गाली खाएकाबाटै महेश नमस्कार पाउन थालेको छ । इज्जत, नाम, दाम सब पा’को छ । भौतिकरुपमा अपुग उसका लागि केही छैन । आफैले सृष्टी जोडेको हो, चाहेको खण्डमा अरु पनि जोड्न सक्छ । आँट छ, जागर छ, साहस छ । उसलाई लाग्छ, यो आँट, जागर र साहस जिन्दगी भर रहने छ अनि विश्वास छ उसले त्यस्तो प्रणलाइ जीवन्तता राख्छ ।

ढोकामा कसैले ढकढक गर्योव । उ झल्यास्स भयो । तन्द्रा छुटेको छैन । जीउ भारी भ’को छ । विगतका कल्पना सपनासरी छन् । बाहिरबाट उसलाई कसैले बोलायो । चिया खाजा खाने बेला भएछ । कता कता अप्ठेरो लाग्यो उसलाई, अर्काको घरमा बोलाउनु पर्ने बेला सम्म सुतेछ । अद्यपि उसमा उठ्ने जागर छैन । करले उठ्यो । उ घुम्न हिडेको हो, चिया खाजा खाएर साथीहरुका साथ नयाँ ठाउँको भ्रमणमा जानु छ । मनको पीडा लुकाउनु सिवाय अरु उपाय छैन । फूर्ती देखिनु छ नत्र साथीहरुले नै अल्छी भन्लान भन्ने डर छ ।

उकालोमा कार बेगले दौडदैछ । घुमाउरो पहाडी बाटो, निकै रमाइलो छ । बायाबाट तल उपत्यकामा बसेको रमणीय शहर झलमल्ल देखिएको छ । छेउछाउ गुरास र अरु धेरै फुल फुलेका छन् । चराचुरुङगीको मीठो स्वर गुञ्जीदैछ । यी सबै दृश्यहरुले भने महेशको मन तान्न सकेको छैन । उ आफ्नै कल्पनामा डुबेको छ ।

दोस्रो पटक उसको प्रयास विफल भएको छ, त्यो पनि एउटै विषयमा – जीवन संगिनीको खोजीमा । पढ्दा ताका कैयौ केटी साथीहरु थिए तर प्रेमिका बनाउने ध्याउन्नमा उ लागेन । प्रेम प्रगतिको बाधक हो भन्ने विचार उसमा कसैले रोपिदिएको थियो । कैयौ बर्षसम्म उसले यो विचार परिवर्तन गर्ने मौका पाएन । व्यस्तताका कारण यतातिर सोच्न पनि भ्याएन । त्यसको परिणति अहिले भोग्दैछु जस्तो लाग्छ उसलाई ।

उसलाइ राम्रो थाहा छ, बिहेको बिषय गहन हो । महिलाले आफ्नो पुरै परिवार, आफन्त त्यागेर उसंग आउने छिन । आफू त्यसो गर्न सक्ने कल्पनासम्म पनि गर्न गार्होो छ । महिलाले आफ्नो पतिका लागि गर्ने त्यो त्याग र बलिदान सामान्य ममता र दैनिक व्यवहारले मात्र पूर्ति हुन्न । महिलाले आफ्नो थर र गोत्र मास्दैछन । दश महिना बोकेर, अनेक दु:ख सहेर छोराछोरी हुर्काए पनि समाजले तिनलाई बाबुका मात्र छोराछोरी जस्तो ठान्छ । उसले सुनेको छैन कुनै पनि छोराछोरीले आफ्नी आमाको थरलाई निरन्तरता दिएको । आफ्नो वंशलाई नै तिलाञ्जली दिन सक्ने आमाको त्यो त्यागप्रति उ अगाध आस्था राख्छ । कता कता उसलाई आफू आमाको थरमा जान मन लाग्छ तर सामाजिक संस्कार अनुसार त्यो सम्भव छैन, रातारात उसले त्यसलाई परिवर्तन गर्न सक्ने पनि हैन । के विश्वास पालेको छ भने, उसका सन्तानले सिर्फ उसको मात्र थर ग्रहण गर्ने छैनन् । उसलो सोचेको यो धेरै मध्ये एउटा सामाजिक आन्दोलन हो ।

हिजो दोस्रो चाटि उसको विवाह प्रस्ताव असफल भयो । भाग्य नै त्यस्तो भनौ वा उ असक्षम, छुट्याउन उसलाई गार्हो भएको छ । उसले सुनेको थियो केटीहरु आफ्नो पति छान्ने क्रममा निकै संवेदनशील हुन्छन् । उनीहरु धेरै प्रगति गरेका र सक्षम पति चाहान्छन् । त्यसो त केटाहरु पनि त्यही चाहान्छन् ।

पहिलो प्रयासमा उसले आफ्ना प्रगतिका कथाहरु सबै बताएको थियो । आफ्नो कामको बारे राम्रो जानकारी दिएको थियो । उत्तर अप्रत्यासित आयो – कस्तो फुर्के केटो रै’छ । आफ्नै बारे पुराण लाउने । दोस्रो प्रयासमा उसले आफ्नो बारे केही बताएन तर उत्तर फेरी अनौठो नै आयो – यतिका उमेरसम्म केही गर्न नसक्नेले कसरी श्रीमति पाल्छन् ? भन्दा पनि नहुने, नभन्दा पनि नहुने कस्तो अनौठो परिस्थिति ।

महेशले यो बुझ्न सकेन कि केटीहरु प्रगति वा अधोगति हैन, आफ्नो हुनेवाला पतिप्रति विश्वास्त हुन चाहान्छन् । विश्वास नै दाम्पत्य जीवनको आधार हो, सुखी जीवनको मेरोदण्ड । विश्वास भनेर हुदैन, देखाएर देखिदैन, गरेर प्रमाणित हुनुपर्छ । व्यवहार विश्वासको आधार हो, पारिवारिक जीवनको पूर्वाभास ।
गाडि घच्याक्क रोकियो । महेश झसंग भयो । निद्राबाट व्युझे झै भयो । गाडी त पहाडको चुचुरोमा पुगेछ । उपत्यकाको रमणीय दृश्य हेर्न साथहरुसंगै उ पनि गाडीबाट बाहिर निस्क्यो । चिसो हावा बही रहेको थियो । मन हलुका भयो, शितल भयो ।

(स्रोत : IPAJournal.com)