बाल-कथा : मनु र गाईको उपयोगिता

~अन्जु लामा~

एकादेशमा एउटा सानो गाउँ थियो । त्यस गाउँमा गाई पाल्ने कम निकै राम्रो मानिन्थ्यो । ठूला-ठूला जमिनदारहरुले पनि गोरु भन्दा गाईलाई धेरै मान्यता दिन्थे । गाईलाई लक्ष्मीको रुपमा लिइन्थ्यो । तर मनु नाम गरेको केटोलाई यसको बारेमा केही थाहा थिएन ।

एकदिनको कुरा हो । मनुले आफ्नो आमालाई ‘गाईलाई किन लक्ष्मी भनेको’ भनेर मधुरो स्वरमा सोध्यो । उसको आमाले उसलाई गाईको बारेमा राम्ररी वर्णन गर्नकोलागि घरको एउटा भैँसी बेचेर गाई किनेर ल्याइन् ।

भोलिपल्ट मनुको आमाले मनुलाई गोठमा बोलाइन् । मनुले छक्क परेर आमाको छेउको जनावरलाई हेरेर ‘यो के हो’ भनेर सोध्यो । उसकी आमाले भनिन् ‘यो गाई हो ।’ ‘आमा यो लक्ष्मी हो भन्छन् तर यो त हाम्रो भैँसी जस्तै देखिन्छ ता भनेर मनुले निकै चाख लाएर सोध्यो । उसको आमाले उसलाई ‘गाई निकै राम्रो जनावर हो भनेर भनिन् । ‘कसरी आमा’ भनेर मनुले सोध्यो । आमाले ‘तिमीले आज यसको शरीरको आकार देखिहाल्यौ अब यसको उपयोगिता पछि थाहा पाउछौ’ भनिन् ।

एक महिनापछि मनु पहिलाभन्दा निकै तन्दरुस्त भयो । तर ऊ कसरी तन्दुरुस्त भएको हो भन्ने बारेमा अन्जान थियो । ऊसले पहिला जस्तो आमालाई सहयोग गर्दैनथ्यो । एकदिन बाटोमा हिडिरहेको बेलामा उसले एउटा गाईलाई देख्यो र उसको दिमागमा उत्ताउलो बिचार आयो । अनि गाईलाई एउटा ठुलै ढुङ्गाले हान्यो ।

ऊ घरमा आउँदा उसकी आमा चिन्तित भएर बसेरहेकी थिइन् । यो देखेर उसले आमालाई ‘किन चिन्तित हुनुभएको’ भनेर सोध्यो । उसकी आमाले ‘आफ्नो गाई चर्दा-चर्दै टाढा पुगेछ र कसैले गाईलाई ठूलो ढुङ्गा हानेर घाइते बनाइ दिएछ भनिन् ।
मनुले आफूले आफ्नै गाईलाई पो ढंगाले हानेछु भनेर थाहा पायो । उसलाई निकै आत्मग्लानि भयो । उसले आफूबाट ठूलो गल्ति भएको कुरा आमालाई बतायो । त्यो गाईलाई आफ्नै छोराले गर्दा चोट परेको रहेछ भन्ने थाहा पाएर तिनलाई निकै दुःख लाग्यो । तर तिनले धैर्य गरिन् । छोरालाई ‘अबदेखि यस्तो उत्ताउलो काम नगर्नु’ पनि भनिन् । मनु र आमाले गाईलाई भेटेनरी अस्पताल लगेर उपचार गराए र घर ल्याए । मनुले त्यो दिनदेखि गाईको दुध दुहुन थाल्यो र कहिलेकाँही गाईको लागि घाँस पनि काटेर ल्याउथ्यो । मनुमा आएको परिवर्तन देखेर आमा खुसी र हर्षित भइन् ।

एकदिन राती मनुलाई आमाले दुइमहिना अघिको कुरा सम्झाइन् र ‘तिमीले गाई किन लक्ष्मी भनेर सोधेको प्रश्नको उत्तर आज दिन्छु’ भनेर बताइन् । मनुले पनि सहमति जनाएर ‘भन्नुस् न त’ भन्यो ।

उसको आमाले भनिन्- ‘गाई हाम्रो देशको राष्ट्रिय जनावर हो । गाईले दुध दिन्छ र त्यही दुधबाट घ्यू दही मोही इत्यादि बन्दछन् । गाईका ती परिकार खाएर नै तिमी यति तन्दरुस्त भएका हौ । गाईका ती परिकारहरु बेचेर धेरै पैसा पनि आँउछ । त्यसैले गाईलाई लक्ष्मी भनेको हो । बुझ्यौ ?’
त्यो दिनदेखि मनुले पनि आमालाई गाईको स्यहार सुसार गर्न अरु बढी ध्यान दिन थाल्यो ।

अन्जु लामा
कक्षा IX, स्वर्ण शिक्षा इ. स्क्जूल स्कूल गोकर्ण काठमाडौँ