~गंगाराम ढकाल~
धेरै बर्ष पहिला को कुरा हो कुनै गाँउमा चिरिञ्जीवी नामगरेका पण्डीत बाजे थिए । उनी त्यस ताकाका अति प्रख्यात पण्डीत थिए । चिरिञ्जवी पण्डीत भनेपछि उनलाई ठूला ठूला राजा महाराजाले पनि चिन्दथे । पण्डीत बाजेको यति ठूलो नाम चल्नुको कारण उनको ज्योतिष विद्याले पनि हो । ज्योतिष विद्यामा निपूर्ण भएको हुदा जसकसको पनि भाग्य रेखा दुरुस्त केलाउनु उनको कला नै थियो । उनका तिनवटी श्रीमती थिए । जेठी श्रीमती मनरुपा अठार बर्षको उमेरमा उनका बाबु आमाले नै मागी विवाह गरिदिएका थिए । तीन छोरा जन्मिए पछि विफरको बिमारबाट मनरुपाको मृत्यु भयो ।
मनरुपा ज्वरोले सिकिस्त हुदा के भयो भनेर सोध्ने फुर्सद सम्म पाएनन पण्डित बाजेले । श्रीमती बिफरबाट थला परिन । घर समाल्ने मान्छेको खाचो टार्न तथा बिमारीको स्याहार गर्न र साना अबोध बालबच्चाको खाना पिन गराउनको लागि बाजेले अर्को बिवाह गर्ने बिचार गरे । सम्पति प्रसस्त आर्जित गरेका पण्डितलाई खान लाउनेमा कुनै सुर्ता थिएन । दैनिक पूजा पाठबाट मात्रै पनि बोराका बोरा चामल घर भित्रिने गर्दथ्यो । मात्र समालिदिने मान्छे चाहिएको थियो पण्डित बाजेलाई । उनको अकुत सम्पति देखे पछि जो कोहिले पनि आफ्नी छोरी दिन आत्तुर भइहाल्दथे । पैतालीस बर्षका चिरञ्जीवी बाजेलाई आफ्नी तेह् बर्षिय कन्या अन्माउन तयार भए गाउँकै सेतु खनाल मुखियाले । बिवाहको लगन घेरियो र बाजा गाजाका साथ साथै जन्तीको धुइरोले सेतु मुखियाको घर ढाक्यो । गाँउका सवै जना बिवाहको उल्लाासमा लागे । कोही जन्ती तर्फका थिए भने कोही माइती तर्फका थिए । सवै जना आ¬आफ्नै काममा ब्यस्त थिए । ठिटा ठिटीहरु नाच्न गाउँनमा त भन्दा म राम्री हुदै ठाटीएर आएका थिए । तछाड मछाडको सिमा थिएन । बिवाह धुुमधाम संग भइरहेको थियो । सायद यस भन्दा अगाडि कसैले पनि यति ठूलो बिवाह भएको देखेका थिएनन । गाउँलेहरु सबै दंग परे ।
उता मनरुपालाई अन्तिम घडीले पच्छ्याई रहेको थियो । ती साना अवोध बालकहरु आमाको वरिपरि बसेर टुलु टुलु हेर्दै थिए । अन्तरहृर्दयको प्राण बाहिर भाग्नै आँटेको थियो । मनरुपाले अन्तिम बल गरेर आफ्ना तीनै छोराहरुलाई चारैतिर हेरिन र दुवै हातले आफनो अंगालोमा छोराहरुलाई घेर्दै आँखा फर्काइन । उनका खुट्टा तन्किए । शरिर दहरो काठ मुुडा पल्टिए जस्तो भयो उनको मुर्दा शरिर । यो खबरले सवैजना काने खुशी गर्न थाले । खवर दुलाहालाई नसुनाउने कुरा भयो । अवोध बालकहरुको काख छुटाइ मुर्दा शरिरलाई शुलीमा चढाइयो । आफ्नी आमालाई कात्रोमा बेरी बोकेर लगेको टुलु टुलु हेर्न बाहेक साना बालकहरु केहीगर्न सकेनन । मनरुपालाई घर नजिकैको बनपाखामा खाडल बनाइ गाडियो । यसरी एकातर्फ गृहलक्ष्मीको अन्त्य भयो ।
अर्को तर्फ अर्की गृहलक्ष्मीको स्वागतको तयारी भइरहेको छ त्यो चिरञ्जीवी पण्डीतको घरमा आज । घरपारीको डाँडाबाट बाजाको घन्घाहट आयो सारा मानिसहरुको धुइरो त्यतै तिर लाग्यो । अगाडि अगाडि नौमती बाजा घन्काइएको थियो भने दुलाहा र दुलहीलाई डोलीमा बोकी जन्तीहरु रमाउदै घरको आगनमा आइपुगे । गाउँका महिला बर्गहरु सबै दुलही हेर्न तर्फ भिड थियो । केही समयमा नै डोली भित्रियो । यसरी पण्डित बाजेको दोस्रो घरजाम भएको थियो –उमा सित ।
ठूला ठूला सप्ताह महायज्ञमा समेत तिनै चिरञ्जीवी पण्डितले प्रवचन गर्दथे । उनको प्रवचन सुन्न भनेपछि ठूला ठूला मन्त्री महाराजा समेत धुइरो लाग्दथे । प्रवचन पनि पण्डितको साच्चैकै मुक्त मुग्ध हुने गर्दथ्यो । पुराणका कहावत त उनलाई कतै पनि नअकमकाई सरर मौखिक नै भनिदिन्थे । उनको स्वर र लय सुन्दा भक्तहरु पानी खान समेत भुल्दथे । धन दौलत दान गर्नको सिमा हुदैनथ्यो । गाई दान, सुन दान, भूमी दान त पण्डितले अनगिन्ती । हिसाब किताब नै रहेन । उनको प्रवचन सुनेर उनको भक्त दानवीर तुलाधर शर्माले आफ्नी एघार बर्षिय कन्या दान दिने घोषणा गरे । सत्तरी बर्षका बुढा बाजेलाई दानीले दिएको दान फर्काइयो भने अपमान हुन्छकी भन्ने दुविधा भयो । केही बेर त उनी अकमकाएका थिए । सोच्न थाले अन्तत उनी कन्यदान स्वीकार्ने निधो गरे । सुभद्राको कन्यदानले पण्डितको तेस्रो घरजाम भयो । अर्थात तेस्री श्रीमती ल्याएका थिए बाजेले ।
बिधिको बिधान मानिस जन्मे पछि बुढो हुन्छ र मर्दछ । यसमा कसैको केहिलाग्दैन भने जस्तै ज्योतिषी बाजेले अरुको भाग्य रेखा जस्ताको तेस्तै बताए पनि आफ्नो दुर दशाको केही हेरकेर नै भएन । अन्तत पचासी बर्षको उमेरमा एक दिन बेलुका सुतेका बाजे बिहानबाट उठेनन । सारा गाउँ टोलमा पण्डित चिरञ्जीवी बाजेको मृत्यु को ढोल पिटीयो । सारा गाउँले मलामीको लाइन लागे बाजागाजाका साथ फूलमाला पहिराउदै पण्तिको मृत शरिर शुलीमा चढाइयो र मलामीको लस्कर आर्यघाट तर्फ लाग्यो । मलामीको साथमा त्रीपन्न बर्षीय उमा र एकतीस बर्षीय सुभद्रालाई पनि घेरा हाल्दै लगियो । पतीको शोकमग्न नारी माथी यति ठूलो बज्रपात भयो नै । उसै माथी मृत श्रीमानको शोलामाथी नग्न बस्त्र गरी जिउदो शरिरमा आगो लगाउन थालियो । ती करुण दुबै नारीहरु आफ्नो् प्राण नलिईदिन समाजसंग बिन्ति गरे । दनदन बलेको शोलको आगोबाट आच्छु बाबा पोल्यो भन्दै के बाहिर आएका थिए । सबै मलामीबाट ढुंगा र मुढाले हान्दै निहत्था नारीको जीवन लिला समाप्त गरियो ।
(श्रोत :- अन्तर्जाल )
