~सङ्कलक : केडी रेम्नीसीङ~
कोलाम डाँडामा साइबर क्याफे खोल्ने सपना उनेको धेरै भै सक्यो तर उनेको र बुनेको वीच खुबै फरक पर्दो हो । बुन्न सकिएको छैन आकार दिनलाई त्यो सपनाको । तल्लो सोलु पर्यटन पदमार्गको सम्भावना खोजी गर्दै द गे्रट हिमालयन ट्रेलले यस क्षेत्रका धेरै स्थानहरुलाई गुगल अर्थसम्म पु¥याउने कोशिस गर्दैछ । तर यो थाहा छैन यस उपत्यकाका बासिन्दालाई, थाहा होस् पनि कसरी? के हो गुगल अर्थ? के गर्छ त्यसले? यी सबमा गाउँले कुहिरो भित्रका काग छन् । किनकी यो त सदरमुकाम बासीहरुको आँखामा एउटा राउटे वस्ती हो ।
तर जे जस्तो भएपनि आफ्ना सहकर्मी साथीहरुलाई सपना सुनाउन छोडेको छैन फुर्गेल्जे बुढोले । पेशाले शिक्षक बुढा भन्छन् ‘मेरापिक र लुक्लासम्मको पदमार्गलाई यताबाट पनि बैकल्पिक बाटोको रुपमा विकास गर्न सके ‘कोलाम डाँडा’ एउटा सुन्दर दृष्यावलोकनको लागि उत्कृष्ट गन्तव्य हुनसक्ने देखिन्छ । त्यहीनिर साइबर क्याफे खोल्ने मेरो धोको छ । सनरुमभित्र कफी र इन्टरनेटको मजा लिदैँ हुँगु उपत्यकाको सुन्दर दृष्यावलोकन गर्ने अनुपम मौका पाउनेछन् स्वदेशी तथा विदेशीहरुले ।’
सपना सुन्दर छ । सम्भव पनि, तर सुन्नेमध्ये एकजना स्थानीय सहकर्मी बाहेक अरुले पानीको फोकासरी लिइदिए उनका कुरा । त्यो एकजनाले पनि ‘एकदम राम्रो विचार सर’ बाहेक अरु थप्न सकेन । केही साथीहरु रातको ११–१२ बजेसम्म कोलामको डाँडामा बसेर फेसबुक तथा इन्टरनेट चलाएकोे इतिहास सुनाउँछन् ।
‘त्यसरी क्याफे खोल्ने हो भने तपाई साथीहरु पनि यसो चेलीवेटी सँग घुम्न आउँदा रमाइलो र सुविधाजनक हुनेछ ।’ व्यांग्यात्मक भाषा बोल्यो बुढो । किनकी त्यही उसको कुरामा चासो दिने मान्छेसँग अस्ती भेट भा थियो कोलाम डाँडामा । त्यतीखेर बुढो नेटमा अपडेट भएर फर्कदैँ थियो । कुुरो के भने त्यो साथी सहरमा पढ्दा ताकाको एक केटी साथी सँग थियो । उनीहरु गाँउमा स्क्रीन टच क्यामराले खिचेका दृष्यहरु सहरका आफ्ना साथीमाझ फेसबुक मार्पmत सेयर गर्न जाँदै थिए । फुर्गेल्जे बुढोले यो देखेर उनीहरुलाई संज्ञा दिएका थिए युगल जोडी । तर व्यांग्यलाई कुरो घुमाइयो अर्कै नाम दिइयो ।
हुन पनि यस क्षेत्रमा इन्टरनेट प्रयोग कर्ताहरुको एकमात्र उपयुक्त स्थान यहीँ डाँडा थियोे । ल्यापटप लिएर मोडेमको सहायतामा एनसेल र सीडीएमए प्रविधिबाट सञ्चारको अत्याधुनिक माध्ययम इन्टरनेट सेवा उपभोग गर्नेहरु तथा मोबाइल डाटाको माध्यम प्रयोग गर्नेहरुको आकर्षणको केन्द्र बनेको हो यो डाँडा । यो रहर थोरै बाध्यता धेरै थियो । मानव वस्तीबाट केही टाढाको यो स्थानमा इन्टरनेट क्याफे स्थापनाको सपना बुन्दै गरेका सृजनात्मक सोँचका धनी बुढाले कोलाममा साइबर क्याफे खोलेनन् उतिखेर । खोले ‘सुनदेखि नुनसम्म, सुर्तीदेखि मूर्तिसम्म’ को दोकान । त्यो दोकानको दुइटा कान थिएन धेरै कान थिए । दोकान सँगै पिठो पिस्ने विद्युत मिल अनि नर्सरी विरुवा उत्पादन केन्द्र । फस्टायो दोकान, फस्टायो मिल अनि फस्टायो नर्सरी । तर ती सँगै विलाए साइबर क्याफेको सपना ।
भन्ने गर्थे ‘महंगो रहेछ जग्गा’ ।
अस्ति नै शनिबारको दिन उनको पसलमा एउटा सहरिया छोरोको आमा आएकी थिइन् । भनिन् ‘छोराको मुहार नदेखेको दश वर्ष भयो । फोन भन्छ, फेसबुकमा तपाईको बुहारी र नातिनाको फोटो हालेको छु हेर्नु भनेर, मोराले सहरमै बिहा ग¥यो, बुहारी कस्ती छे, सबभन्दा धेरै त नातिना कस्ती छिन् होला, लौन बाबु तिमी नै यो गाउँको मास्टर देखाइदिनु प¥यो फोटो ।’ प¥यो फसाद अब उसले सम्झायो ‘यहाँबाट त हुँदैन त आमा ।’ आमा छक्क परिन् ‘हैन छोरोले त तिम्रै नाम लिएर पठाको त साथी छौ रे नि तिमीहरु । बरु पैसा कति लाग्छ तिरौँला ।’
यो आमालाई थाहा छैन उनले जति पैसा सोचेकी छिन् त्यसको हजार गुणा खर्च गर्दा पनि आउदैन यहाँ इन्टरनेट । भन्यो ‘ल ठिकै छ, डाउनलोड गर्छु अनि ल्याउँछु पछि आउनु होला हेर्न ।’ बुझिनन् डाउनलोडको अर्थ र भनिन् ‘के भनेको मलाई कुइरेको भाषामा? बुझिनँ ।’ हम्मे प¥यो उसलाई सम्झाउनको लागि ।
गाउँघरमा भन्ने गर्छन् प्राय सबै, ‘यी एफ.एम.ले त संसारको सबै खबर दिन्छ त, कसरी थाहा हुन्छ उनीहरुलाई? विश्वभरी उनीहरुको मान्छे छन् कि क्या हो?’ यो भयो इन्टरनेटको अर्थ र महत्व नबुझ्नुको पिडा ।
यसै वीच छिमेकी गाउँमा आयो ल्याण्डलाइन फोन आयो । भन्ने गर्थे कुन नेताले हो कि सांसदले पहल गरिदिएका रे, उसलाई गत चुनावमा भारी भोट प्राप्त भएको गाँउ भनेर । आएन यो केलामको गाउँमा फोन लाइन, जोडिएन इन्टरनेट । गाँउका बुज्रुकहरु भन्ने गर्थे ‘विकास पनि भोटले किन्नुपर्ने, हामीले दिएका थियौ नि यो भन्दा अघिल्लो चुनावमा भोट । विजुली निकालिदिन्छु भनेर, दिएन त विजुली ।
एउटा महाविर पुन विउँझिने अभिलाशामा कोलामको गाउँ निदाएको छ । जन्मे त धन्यवादको म्यागासेसे पाउथे कि? बुढाले आफ्नो सोच घरपरिवारका सदस्यलाई सुनाउँछ । परिवारका सदस्य हाँस्न भन्दा बढी सकेनन् त्यो पनि उडाउने हाँसो । म्याग्दीको ग्रामिण वस्तीमा कुन क्रान्ती भयो होला, इन्टरनेटको पहुँचले? यो कोलामको गाउँ अनविज्ञ छ ।
कुरो जे चलेपनि कोलामको गाउँमा आएन इन्टरनेट । एकदिन कुन जोशमा हो आफ्नो ल्यापटप खोलेर एउटा डकुमेन्ट फाइल पर्मानेन्टली डिलिट ग¥यो फुर्गेल्जे बुढोले । त्यो फाइलको नाम थियो ‘कोलाम साइबर क्याफे ।’
– सोलुखुम्बु
