संस्मरण : मृत्युबाट भागेर आएको मान्छे

~तीर्थ गुरुङ~Tirtha Gurung

कविलाई बचाउने कवि नै हुन्छन् । भूपिनको यो कुरामा म दुईवटा कुरा पाउँछु, पहिलो कुरा म कवि हुँ तर म स्वयम्लाई कवि मान्न सकिरहेको छैन । कविता नलेखेकै लामो अन्तराल भइसकेको छ र लाग्छ, मेरा कविताहरु त्यति सम्प्रेषणीय छैनन् र व्यक्तिगत रुपमा कवि हुन धेरै जटिलताहरु छन् । तर, दोस्रो कुरा सत्य हो, मृत्युसँग लडिरहेको मलाई बचाउन कविहरु अगाडि आए, कविहरुले बचाए र बचाउनेहरु सब कवि हुन्– मेरो लागि । कविहरुप्रति मेरो उपल्लो दर्जाको इज्जत छ । एउटा कवि ब्रटस हुँदैन, एउटा कवि हिटलर हुँदैन र हुँदैन कुनै कवि जनरल पिनोचे । जङ्गबहादुरहरु कविता लेख्दैनन् र कविता लेख्नेहरु पोलपोट बन्दैनन् ।

कविता नलेखे पनि कविको रुपमा मेरो नाम आयो । मलाई इज्जत गरिएको जस्तो लाग्यो र कताकता त्यो धान्न मलाई गाह्रो भयो । त्यो पनि त्यस्तो बेला जब म मृत्युको अगाडि आत्मसमर्पण गर्न लगभग तयार भइसकेको थिएँ । मृगौलाहरुले आफ्नो काम गर्न छोडिसकेका थिए र उपचार नभए मेरो मृत्यु निश्चित थियो । जीवनप्रति भन्दा स्वयम्प्रति गुनासो बढी रह्यो । किन मैले अहिलेसम्म केही गरेको रहेनछु ? म किन समाजमा केवल लिन आएको रहेछु ? म अति हतास र समपूर्ण रुपले निराश किन थिइनँ भने मलाई भएको क्यान्सर थिएन । कसैले एउटा मृगौला दान दिएमा र यथेष्ट रकमको जोहो भएमा म बाँच्न सक्थेँ । प्रत्यारोपण खर्च र त्यसपछिका महङ्गा औषधी सेवन, सबै सम्झिँदा त्यो मेरो परिवारले धान्न सक्ने थिएन तर आर्थिक सहयोगको निम्ति हात पसारिहाल्न पनि सकिरहेको थिइनँ । साथीहरुलाई अन्तिम विदाइ माग्न चाहन्थेँ, अतः सार्वजनिक भएँ ।

सबभन्दा पहिले मणिपालमा सरुभक्त दाइ आउनुभयो । संरक्षण कविता आन्दोलनमा लागेपछि मैले उहाँलाई आफ्नै दाइको रुपमा पाइसकेको थिएँ । उहाँले मेरो स्थितिप्रति दर्शाउनुभएको चिन्ता कुनै सहोदर दाइको भन्दा कम थिएन र त्यो चिन्ता पछि सबै पोखरेली कविहरुको चिन्तामा परिणत भएको पाएँ, जब उहाँ एक्लै महाराजगञ्ज शिक्षण अस्पताल फेरि आउनुभयो । त्यतिखेर उहाँ सबै कविहरुले मप्रति देखाएका पीर, सहानुभूति र स्वास्थ्यलाभको कामनासहितको सहयोगको भारी लिएर आउनुभएको थियो । दुईजना बहिनीहरु सरस्वती र सरिताले मलाई मणिपालमा भन्न खोजे– ‘म केही हुँ ।’ म केही थिइनँ, बहिनीहरुको आत्मीयता र दाइप्रतिको स्नेह थियो । कतार जहाँ मैले पनि दुई वर्ष पसिना चुहाएको थिएँ–मा कवि अर्जुन पौडेल ‘निर्जन’ र सागर अजनवीहरलाई छट्पटी भयो । मैले नचिनेको कविहरुबाट आएको त्यो आर्थिक सहयोगले फेरि कविहरुको विराट् हृदयको प्रमाण दियो ।

चन्द्र गुरुङ– बहराइनमा कार्यरत कवि चन्द्र गुरुङसँग पनि मेरो चिनजान थिएन । उहाँको सरोकार कति गहिरो रहेछ भन्ने कुरा काठमाडौंमा चाल पाएँ, जब केहीको दिनको भेटमै हामी एउटै प्लेटको मःमः खाने साथीजस्ता भयौँ ।

खोटाङका कवि जयबहादुर घिमिरे काठमाडौंमै मलाई भेट्न आउनुभयो । उहाँ पनि मजस्तै शिक्षक पनि हुनुहुँदो रहेछ । मैले नाइँ नास्ती गर्द पनि उहाँले मलाई सहयोग गर्न खोज्नुभयो । त्यति टाढाबाट नचिनेको कविलाई आफ्नो सहानुभूति व्इः गर्न आउने कविको पागलपन नै हो ।

अष्टेलियामा निस्प्रभ सजीले अभियान नै छेड्यो । बेलाबेलामा फोनमार्फत् मेरो स्थितिको पनि ज्ञान राख्थ्यो । सजीसँग माडीको यात्रा भएको थियो र त्यसपछि उसले के प्रमाणित ग¥यो भने ऊ मेरो आÇनै भाइ हो ।

चितवनमा सरिता बहिनी, एल. बी. सर, धनराज दाइ सबैले गरेको माया मैले स्वीकारेको छु । काठमाण्डौमा रोशन शेरचनको चिन्तनले मलाई रोगसँग लड्न हौसला दियो । रोशन दाइ कवि मात्र हैनन् । मलाई लाग्छ, म जे भन्न चाहन्छु, उहाँ आफ्ना निबन्धहरुमार्फत् भन्नुहुन्छ ।

भूपिन अमेरिकामा कसरी खुसी हुन सकोस्, जसले चर्पीमा पानी नभएकोले आफ्नो साथीलाई रुमाल दिएको थियो र जुन साथी अहिले अस्पतालको पलंगमा मृत्युसँग लडिरहेको थियो । भूपिनको मप्रतिको माया कति छ त्यसको केही अंश समयको कुरुप चित्रकारितामा छ, आफ्नो पहिलो निबन्धसंग्रह चौबीस रिलमा । अरु ठाउँहरु खास गरी, मेरा आफन्तहरु, गाउँलेहरु, सहपाठीहरु, सहकर्मीहरु, विद्यार्थीहरु र साथीहरुबाट पाएको आर्थिक सहयोग अभूतपूर्व थियो र रहेको छ । त्यहाँ एउटा छोरा, ज्वाइँ, एउटा शिक्षक र एउटा साथीलाई बचाउने महान् अभिलाषा थियो । मेरा आदरणीय अग्रज कवि तथा साहित्यकार, समकालीन कवि मित्रहरुको एउटै मात्र पवित्र उद्देश्य थियो– एउटा मान्छेलाई बचाउने ताकि एउटा कवि बाँच्न सकोस् र उसले समाजलाई केही न केही देओस् । मणिपाल अस्पतालमा थलिएको बेला विद्युत् गतिमा एउटा विचार आएको थियो । त्यो विचारलाई म शब्दमा व्यक्त गर्न सक्दिनँ । म सम्पूर्ण कर्तव्य, आग्रह, माया, मोह र जिम्मेवारीबाट मुक्त भएँ र स्वयम् मृत्यु पनि मलाई प्रिय लाग्यो । अलि माथिल्लो तलामा चढूँ र भ्mयालमा गएर यो नाटकको पटाक्षेप गरुँ तर खाटबाट तल झर्नसमेत नसक्ने मेरो मनमा त्यो विचार फैलिन पाएन ।

मलाई माया गर्ने हजारौं मनहरुले मलाई जीवनप्रति सकारात्मक सोच राख्न र बलियो रहन मद्धत गरे । ती सबै मनहरुलाई म पनि त्यत्तिकै प्रेम गर्छु त्यसैले त जीवन जिउने साहस र अभिलाषा जीवित छ । पशुपन्छी र जनावरलाई बढी माया गर्ने मेरो बुबा साकाहारी हुनुहुन्छ । एकदिन सदर चिडियाखानामा थुनिएका चराहरलाई हेर्दै उहाँले भन्नुभयो, “विचराहरुलाई उड्न कति मन होला ।” साक्षर भएको भए उहाँबाट पनि ‘पिँजडाको सुगा’ जन्मिन्थ्यो होला । यो सम्पूर्ण कठिन यात्रामा उहाँको साथ जुन रह्यो त्यो लेख्ने काम मेरो कलमलाई गाह्रो हुनेछ । उहाँको एउटा मृगौला ममा प्रत्यारोपण भयो र म अहिले रोग प्रतिरोधात्मक क्षमतालाई दबाउने औषधीहरुको भरमा बाँचिरहेको छु ।

काठमाण्डौको बसाइँमा प्रसन्न घिमिरेले मसँग गफ गरेर पुस्तकहरु ल्याइदिएर मेरो साथ दियो । पोखराका कविजनहरु भेट्दा उहाँहरु मायाले मेरो स्वास्थ्यस्थिति बुझ्नुहुन्छ । रमेश श्रेष्ठ, अल्पज्ञानी, ईश्वरमणि अधिकारी, पद्मराज ढकाल, सरस्वती श्रेष्ठ ‘सरु’, दीपक समीप, जे. अस्मिता, लक्ष्मण थापा, नारायण मरासिनी, रुपिन्द्र प्रभावी, मदन भण्डारी सबैलाई भेट्दा म हर्षविभोरको अनुभूति गर्छु । विन्ध्यवासिनी मन्दिरको प्राङ्गणमा तीर्थ श्रेष्ठ दाइले जब मलाई आत्मीय र न्यानो अँगालोमा बाँध्नुभयो, मेरो निधार ठूलो भएको जस्तो लाग्यो । राजनीति सप्रेर वा बिग्रेर जातीय सङ्घीयता बने पनि मेरो हृदयमा कुनै सिमाना बनेको छैन र बन्नेछैन पनि । मेरो लागि कविहरुको न कुनै जात हुन्छ, न धर्म । कविहरु कुनै भूगोलका लागि हैनन् र कुनै सम्प्रदायका लागि त विल्कुलै हैनन् । ‘शिरीषको फूल’भन्दा अगाडिको पारिजात मान्ने कविहरु र त्यसपछिका पारिजात मान्ने साहित्यकारको बीचमा जुन रेखा थियो, त्यसमा म थिएँ– अहिले म त्यो देख्दिनँ । म लेनिनको पनि हुँ र लेनोनको पनि ।

जीवन लामो होस्– मेरो कामना छैन । जीवन सिर्जनात्मक र सुन्दर होस् र मृत्यु, त्यो त म अब मलाई कामुको पात्र मर्सोल्टको जस्तो हुनेछ– बिनाघृणा र बिनापश्चाताप र आनन्दको मृत्यु ।

(लेखक गुरुङको केही समयअघि मृगौला प्रत्यारोपण गरिएको थियो ।)

(स्रोत : सम्मोहन साहित्यिक पत्रिका)

About Sahitya - sangrahalaya

We will try to publish as much literary work of different authors collected from different sources. All of these work is not used for our profit . All the creative work belongs to their respective authors and publication. If requested by the user we will promptly remove the article from the website.
This entry was posted in संस्मरण and tagged . Bookmark the permalink.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.