कथा : समुन्द्रको छेउम

~कमला सरुप~

समुन्द्रको छेउमा त्यसमाथि पनि चन्द्रमा उदाइरहेको यो साँझलाई कसम खाएर म एकतमासले शब्दहरूलाई माया गर्दै यो पत्र लेखिरहेकी छु । ओहो, जीवन भन्दा पनि महापूर्ण कुरा भावना कसरी हुनसक्छ – अहिले आएर मैले विश्वास गर्नै पर्ने एउटा बहसको

विषय यो पनि भएको छ । शनिवारको रात र तिम्रो सम्झनाको र्स्पर्श अहिले मलाई के पनि लागेको छ भने जीवन वास्तवमा कति सत्य छ ।

‘जीवन सत्य छ त्यसैले हामी बाँचेका छौं । ‘तिम्रो र मेरो सम्बन्ध यही दिन र रातजस्तो त हो नि, अस्थिर सम्बन्ध । ‘तिमीले पुसको पहिलो साता अचानक बोलेका यी शब्दहरूको जवाफ दिनु पर्छ भनेर म यो पत्र पठाउँदैछु । मन त्यसै त्यसै उल्लासित भएको छ शायद वातावरणले पनि साथ दिएको अनुमान मैले गरेको छु ।
‘जीवन र प्रेमको शाब्दिक अर्थ, जीवनलाई लेख्नु हो । जीवन त सोचेको भन्दा बढी सुन्दर छ । जीवनलाई भौतिकवादले मात्र जित्न सक्दैन । ‘जीवनको यो महत्वपूर्ण मोडलाई स्वीकार्न भावना चाहिन्छ, आखिर जीवनको अ मरत्व पनि भावनामा नै छ ।’ मैले पनि भनेकी थिएँ । जीवनका महानतम् क्षणहरूले अवश्य एकदिन मूर्तरूप लिनेछन् । जीवनलाई स्वीकार्ने पक्षमा विरोधात्मकसँग बाँचेका मान्छेहरूलाई पनि बाँच्ने प्रेरणा दिनु नै महानता हो । ‘ तिमीले हाँस्दै बोलेका यी कुराहरू तिमी अहिले पनि सम्झन्छौ कि सम्झदैनौ तर मैले भने पटक्कै बिर्सेको छैन ।

“हेर प्रिय तिमीले मलाई बाँच्नु पर्छ भन्ने जुन प्रेरणा दियौ । त्यो त सबै बाँचेका मानिहरूले सामूहिक रूपमा स्वीकार्नुपर्ने कुरा हो । तर प्रश्न तिमीसँग के छ भने जीवनको अन्त्य सापेक्षित हुन्छ भनेर कसरी विश्वास गर्ने – जीवनपद्धतिलाई स्वीकार्ने हाम्रो समानान्तरतामा यस्ता प्रश्नहरूको उत्तर पनि खोजिनु पर्छ हैन र !”
तिमीलाई थाहा छ – म हरेक साँझ झयालनिर बसेर मानिसहरू हिँडेको हेरिरहन्छु । मलाई के विश्वास छ भने मानिस बाँच्नकै लागि बाँच्छन् । मानिसहरूलाई जब अभ्यस्त जीवन बाँच्न वानी पर्छ अनि उसलाई सडक र अँध्यारोसँग पनि डर लाग्न छोड्छ । त्यसैले त्यतिबेला म के सोच्दैछु थाहा छ – हरेक परिवर्तन यो झयाल खोलेर बाहिरको संसार हेर्दा देख्न सकिन्छ । आखिर परिवर्तन मानिसहरूलाई बुझनुमा पनि हुँदो रहेछ । म तिम्रो पत्रको दोस्रोपेजमा पुगेको छु ।

तिम्रो पत्रलाई पढ्दा मैले मेरो वर्तमानलाई यति धेरै मन पराउन थालेको छु कि शायद तिमी नजिक भएको भए म निस्फिक्रीसँग हाँस्दै एउटा सुन्दर कविता कोर्ने थिएँ होला । तिमीले लेखेको पत्रको तेस्रो पेजमा गएपछि मेरो आँखा रोकिएको छ । तिमीलाई म शब्दमा बताउनै सक्दिन यो पत्र पढ्दै गर्दा पनि मलाई फेरि आफ्नै भावनाको संसारमा पुर्याएको छ । थाहा छ तिमीबाट टाढा भए पनि यो सडक यो समुद्र र यी मान्छेहरू सबै सबैको माया लाग्न थालेको छ । तिमीले फेरि लेखेका छौ – “माया गरेको भावना अस्वाभाविक हुँदैन । जीवनलाई दुःख र पीडा दिनु हुँदैन । मेरो कुराले तिमीलाई दुख्यो भने म बाँच्नै सक्दिन । तर सत्य कुरालाई तिमीसामु पुर्याउन सकिन भने मेरो मायाप्रतिको इमान्दारिता गुम्छ । म तिमीलाई सबै कुरा बताउन चाहन्छु ।” म मन्दमन्द बहिरहेको हावालाई छल्दै र अँध्यारो सडकलाई पछ्याउँदै आफ्नो घरभित्र पसेकी छु यतिखेर । पूर्वपट्टि िझयालनिरै, मेरो सानो कोठा छ । अर्थात् मेरो सानो संसार छ । मलाई मेरो जीवन जति नै प्यारो लाग्ने यो कोठाप्रति मेरो मोह यसरी किन बढेको छ त्यो त मलाई थाहा छैन तर मैले के पनि स्वीकारेको छु भने यी कितावहरू र कविताहरूले मलाई बाँच्ने प्रेरणा दिएको छ कम्तीमा खुशी भएर बाँच्ने ।

“म आज तिमीलाई मेरो र नुमासँगको सम्बन्धलाई खुलस्त पार्ने प्रयासमा छु ।” तिम्रो पत्र म पढिरहेकी छु । तिमीले आफूलाई सत्यको प्रतिमूर्ति बनाएर मलाई लेखेको पत्र कुनै फिल्मको कहानीभन्दा कम भने लागेको छैन । तिमीले यसरी पत्र लेखेका छौ र म ओछ्यानमा ढल्किएर तिम्रो पत्र पढिरहेकी छु ।” बुझयौ ऊ अर्जात् नुमा पैतीस वर्षनाघेकी भए पनि उति नै भरभराउँदी छे । बिहे गरेको तीन चार वर्षनबित्दै लोग्नेको सडक दुर्घटनामा मृत्यु भएपछि नुमा काठमाडौं झरेकी हो । एउटै छोरो त्यसमाथि पनि हुनेखाने परिवारकी बुहारी भएकीले उनका सासुससुराले काठमाडौं कलङ्कीमा पाँच कोठाको घर किनिदिएका थिए । सासुससुरा गाउँमा नै बस्ने भएकोले काठमाडौंमा एक्लै नुमा बस्न थालेकी हो ।

उठेर झयाल बन्द गर्ने तरखर गरेँ । ओहो झयाल बन्द गर्दा त बाहिरको सुन्दरता देख्न पाइँदैन । बाहिरको सौर्न्दर्य बाहिरनै रहन्छ । जुनेली रातसँग रातभरि साउती मारेर एक्लै रुन र हाँस्न पनि पाइँदैन किनभने झ्याल बन्द हुनु भनेको बाहिरको संसारबाट आफू अलग्गिनु हो । मैले अनुमान गरे र झ्याल नै बन्द नगरी तिम्रो पत्रलाई छातीको ढुकढुकीमा नापेर फेरि तिम्रो बाँकी अंशको पत्रहरू पढ्न थालेको छु ।

मैले विश्वासै गर्न नसकेको सत्य तिम्रो चरित्र र मेरो विश्वासको आधार यसरी खण्डित होला भन्ने त मैले कहिले पनि सोचिन । हुन त मैले उचित र अनुचित बीचको समझदारीलाई स्वीकार्दै जीवनभन्दा महìवपर्ूण्ा कुरा केही छैन भन्ने कुरालाई आफ्नो बनाएको छु । मैले के पनि सोचेको छु भने मेरो जीवन त एक सुन्दर कविता हो र एक सुन्दर कथा हो । जीवनलाई त्यो समयसँग चित्रण गर्नु जुनबेला अँध्यारो र एकदमै अँध्यारोमा आफ्नो जीवनलाई पनि सुखका साथ स्वीकार्ने गरिन्छ । मैले जीवनलाई यसरी स्वीकारेको छु । तिमीसँगको मेरो सम्बन्ध र तिम्रो र नुमाबीचको सम्बन्धले मलाई एउटै कुरा के सिकाएको छ भने मलाई साँझसँग डरलाग्न छोडेको छ । दिनसँग र अझ भनौं रातसँग पनि डरलाग्न छोडेको छ ।

म अहिले जीवनको एउटा यस्तो मध्यान्तरमा उभिएर जीवनको सानो निर्माणपनि गर्न नसक्ने गरेर थाकेको छु । तिमी धेरै टाढा छ्यौ, प्रेम हुनलाई त र्स्पर्श हुनुपर्छ ।”म यो दुरत्वमा भावनासँग मात्र बाँच्न सक्दिन ।” तिम्रो पत्र सकिएकेा छ ।

बाहिर झन्झन् अँध्यारो बढेको भए पनि सडकभरि मान्छेहरू हिँड्न छोडेका छैनन् । जुनेली रातमा मान्छे निस्फिक्री हिँड्न पाउनु पनि एक किसिमको आनन्द नै हुनु पर्छ । अब वास्तवमा सोच्नबाहेक केही गर्न सक्दिन तर मलाई थाहा छ सत्यको विजय हुन्छ र जीवन झन सुन्दर हुन्छ ।

– कमला सरुप