कथा : बिदेशी बिहे

~सिता बराल~

एकाबिहानै के कामले आयौं त ठुले,भन्दै गलैचा ओछ्याइदिइन पण्डीतनी बज्यैले । पण्डीत बाजेसंग दिन हेराउन आएको, कता हुनुहुन्छ? जप गर्दै हुनुहुन्छ, उठ्ने बेला भयो । म चिया बनाएर ल्याउछु बस्दै गर है भन्दै पण्डीतनी बज्यै गईन । के कार्जे गर्ने विचार गरेर दिन हेर्न आयौ त ठुले

भन्दै पात्रो लिएर पण्डीतबाजे निस्कीए । ठुलेले कान्छाको बिहे गर्ने दिन हेराउन आएको भने । पण्डीतबाजे छक्क पर्दै कान्छा कहिले आयो रु केहि थाहै पाएको थिइन त भन्दै थिए रु ठुलेले कान्छा आएको छैन, उसले विदेशमा नै बिहे गर्ने भयो । दिनको टुङ्गो लगाएर छोराको बिहेमा गर्नुपर्ने काम यहाँ गर्ने बिहे परदेशमा गर्ने भन्ने सम्झेर दिन हेर्न आएको भने । पण्डीतनी बज्यैले ठुले र पण्डीतबाजेलाई चिया दिएर भान्छामा नै गईन । कहाँ की नानी हुन बाबु? विदेशी नै हुन् कि के हो? आजकल विदेश गएका केटाकेटी उतै बिहे गर्ने चलन जस्तै भइसक्यो । विदेशी होइन बाजे, नानी यही पल्लोगाँउकी छोरी हुन् । उनी कान्छो भन्दा पहिलो सालमा गएकी रे दुबैले एकअर्कालाई राम्ररी चिनेका रहेछन् । कान्छाले फोन गरेर केटीको घरतिर बुझ्न जानु भनेको थियो, र गए । तीन दाजुहरुकी एउटी बहिनी रहिछन् । कुल, घर, खानदान सबै राम्रै लाग्यो । बाबुलाई नानी मन प¥यो, कुलघर हामीलाई, यति भएपछि पुगेन त बाजे ? साह्रै राम्रो गरेछ कान्छा ले ! ए ओखरबोटे छोरी सुन त ! ठुलेको छोरो कान्छाले बाउलाई केटीको घर,कुल,खानदानको बारेमा बुझेर बिहे गर्न दिन हेराउन भनेछ । बाआमा को ईज्यत र मनलाई कसरी राख्यो कान्छाले भन्दै पण्डीत बाजेले पण्डीतनीलाई सुनाए । उमेर पुगेका छोराछोरीलाई केही भन्न नमिल्ने धन्न अरु जातकी केटी रोजेनछ हैन त ठूले ? धेरै राम्रो खबर सुनायौ । साह्रै खुशी लाग्यो । के गर्ने पण्डीतनी बज्यै, अब त जातभात सबै हराइ सक्यो ।

आजकलका केटाकेटीहरुले अरु केही नगरे पनि आफ्नो संस्कार नछोडी मरेपछि पिण्ड पाउन पाए भयो हामीलाई । मेरो साथी रुद्रेले छोराले आफूसंगै पढेकी मगर जातकी केटीसंग बिहे ग¥यो भनेर कति चित्त दुखायो । आखिर बुझ्दै जाँदा, व्यवहार हेर्दै जाँदा उनीहरु र हाम्रो संस्कार एउटै रहेछ । बिरामी पर्दा हेरविचार र मर्दा पिण्ड भएपछि अरु के चाहियो त भन्दैथियो । अहिले नभन्दै अरु बुहारी भन्दा मनपर्ने बुहारी भएकी छन् ति मगरनी नानी । ठुले असार को चार गते विहिबार (१८ तारिख) साह्रै राम्रो लगन छ । बाजे ! शुक्रवार र शनिवारको दिन हेर्नु भनेको छ । दुबैजनाले जागीर खान्छौ, छुट्टी पाइदैन भन्दैथियो कान्छाले । आफ्नो बिहेमा पनि छुट्टी नपाइने के जागीर रहेछ त त्यस्तो ? खोइ के थाहा, त्यो दिन पार्नु है भनेपछि त्यहि दिनको साइत हेरिदिनु ! उसोभए शुक्रबार त अलि विहानै साइत छ भनिदेउ है त? अनि कहिले आउछन त ठुले कान्छाले बुहारी लिएर? पण्डीतनीले सोधिन । अलिवर्षपछि दुबैजना नफर्कने गरि आउछन रे ! उनिहरु खुशी भए पुग्यो हामीलाई होइन र बज्यै? हाम्रा हातखुट्टा बस्ने बेला सम्म आए भयो । कान्छाले भनेजस्तै शुक्रबार असार पाँच गते (१९ तारिख) नै दिन जुराएर आए ठुले ।

त्यो हप्ता भरि नै खुब चर्चा चल्यो ठुलेको छोरा कान्छाले विदेशमा पल्लागाँउकी छोरीसंग बिहे गर्दै छ भन्ने । केटी पट्टीका परिवार पनि खुशी नै थिए । दुबै तिर राम्रै थियो । कान्छाकी दिदीले भाइको बिहे आफ्नै हातले गर्न नपाए पनि माला, लगनका पोते,चुरा र सिंन्दुर पठाईन । ठुलेले फोनमा बिहेमा गर्नुपर्ने संस्कारहरु सिकाए छोरा कान्छालाई । घरमा आमासमूह आएर गीत गाएर रमाइलो गर्ने तयारी र उनिहरुको लागि खाने व्यवस्था बिहे घरमा जस्तै तयार गरे । बिहेको दिन आयो । कान्छाले परदेशमा भएपनि आफ्ना साथीहरु बोलाएर पाटी दिएर बिवाह सम्पन्न गरे । यतातिर बिवाहको दिन बाहिरी रमझम भएपनि कान्छा र दुलैनानीका घरका बाआमालाई भने मन नरमाइलो भएको थियो । कान्छाका घरका परिवारलाई बिहेको डोली घरबाट निकाल्न पाईएन् भन्ने लागेको थियो भने दुलैका बाआमालाई छोरीलाई आफ्ना हातले कन्यादान दिन पाईएन भन्ने लागेर निराश थिए । कान्छाकी दिदीले जोरबत्ति बालेर रातभर कुरी बसिन् । आमासमूह आएर बिहेको घरमा जस्तै रमाईलो गरेर गए ।

परदेशमा बिहे गरे पनि गाँउमा आफ्नो इज्यत राखीदिएकोमा ठूले र कान्छाकी आमा साह्रै खुशी थिए कान्छाको व्यवहार संग । उमेर पुगेको छोराले कस्ती केटी ल्याउने हो भन्ने रातदिनको चिन्ता सबै हटेको थियो । यता तिर सम्धी,सम्धीनीहरु पनि भेटहुने आउने जाने गरिरहन्थे ।

आमासंग कान्छाले बिहेको फोटोहरु र भिडियो पनि छ साथी आउदा पठाइदिन्छु भनेको थियो । छोराको बिहेको फोटो र भिडियो हेर्न साह्रै हतार भएको थियो कान्छाकी आमालाई । कान्छाको साथी भनेकोे समयभन्दा धेरै पछि मात्र गए । कान्छाले घरमा पुगेर यि सामानहरु दिनु, बाआमालाई पनि भेट्नु, हाम्रो चिन्ता लिनुपर्दैन आफ्नो स्वास्थ्यको ख्याल गर्नु भन्ने खबर पठाएका थिए । साथीले कान्छाले भनेजस्तै घरमा पुगेर बाआमालाई सबै खबर सुनाए र उनले पठाएको फोटोहरु र भिडियो दिएर बिदा भए । कान्छाकी आमाले खुशी हुदै पोको समातिन् । खुशीले मन चङ्गा भएको थियो । पोको मझेरीको खाटमा राखेर गाग्री लिएर पँधेरा गईन् । बाटोमा भेटहुनेहरुसंग कान्छाको खबर, उसले पठाएको फोटो र भिडियोको बारेमा सुनाइन् र बिहेको निम्ता जस्तै गरि बोलाइन भिडियो हेर्नलाई । पँधेराबाट फर्कीएर फोटोहरु खोलिन । चार पाँचवटा फोटोहरु रहेछ । कान्छाका बा हेर्नु न फोटो पठाइदे है भनेको त बिहे नगर्दैको पठाएछ । यो त किन पठाउनु परेको थियो र ? मैले त बिहे गर्दाको पो भनेको भन्दै थन्काइन । भोलीपल्ट दिउँसो भिडियो हेर्न सबै जम्मा भए । घर नजिकैको बिजुली पसलमा काम गर्ने रामे आएर भिडियो मिलाएर गए । कान्छाको बिहे त आज हो जस्तै भएकोछ नि ठूली ! हेर त कति रमाइलो ! ठुले फुरुक्क थिए । भिडियो हेर्नआउनेहरुलाई खाजाको व्यवस्था पनि गरेका थिए । साह्रै रमाइलो भएको थियो । विदेशका ठूलाठूला घरहरु देखेर ओहो नि है भन्दै दङ्ग परेर हेरिरहेका थिए । सबैजनाको ध्यान ति ठूला घरहरु र चिल्ला बाटाहरु अनि लाइन लागेका गाडीहरुमा भन्दा कान्छा दुलाहा हुँदा कस्ता देखिएछन्, दुलै नानी कस्ती रहिछन र विदेशमा विबाह कसरी गरे भन्ने हेर्नमा उत्सुक थिए । नेपाली साथीहरुको ठूलो जमात मा ठूलै होटलमा पाटी दिएका रहेछन् । खुब रमाइलो भएको रहेछ । कान्छा र उसकी श्रीमतीले आगन्तुकलाई स्वागत गरिरहेका थिए । पहिरन भने दुलाहा दुलही जस्तो थिएन । न निधारमा रातो टिका थियो न बुहारीको सिउदोमा सिन्दुर न हातमा चुरा । होइन के खालको बिहे रहेछ यस्तो भन्दै गाँउलेहरु मुख खुम्चाउन लागे । भिडियो सकिनै लाग्यो तर हिन्दुपरम्परा अनुसार स्वयम्बर र सिन्दूर लगनका केही कर्म गरिएको देखिएन । केही छिनपछि कर्म देख्न पाइन्छ भनेर कुर्दा कुर्दै भिडियो सकियो । त्यो दिन खोजेको जस्तो रमाइलो कसैले देख्न पाएनन् । गाँउलेहरुले बिदेशी आधुनिक बिहे यस्तो हुने रहेछ । यो भन्दा त बरु यतै आएर मन्दिरमा बिहे गरे धेरै राम्रो कसो ठुले भन्दै हिडे ।

आज ठुलेलाई रातभर निन्द्रा परेन । उसलाई गाँउलेले भनेका शब्दहरु कानमा आएर गुन्जीरहे । उ आफैले पनि केही बुझ्न सकेनन के खालको बिहे भनेर । हिजो सम्म गाँउमा इज्यत बढाइदिएको भनेर फुरुङ्ग भएका ठुलेलाई आज अपमान गरेजस्तो लाग्यो । उनलाई त्यो बिहेको बारेमा बुझ्न मनलाग्यो र भोली बिहानै सम्धी कँहा गएर बुझ्ने निधो गरेर सुते ।

पल्लो गाँउमा सम्धीलाई भेट्न जादा बाटोमा पर्ने साथी रुद्रेलाई भेटेर जाने विचार गरे । रुद्रेले एक्कासी पुरानो साथी ठुलेलाई देख्दा साह्रै खुशी भए । ठुलेले आफू सम्धीसंग लामो समय भेट नभएको हुँदा भेटन जान लागेको भने । ठुलेको सम्धीलाई रुद्रेले हिजो मात्र उपभोक्ता समूहको मिटिङ्गमा भेटेका थिए । सम्धीले आफ्नो मनमा भइरहेको पिडा रुद्रेसंग पोखेका थिए । ति कुराहरु सबै जस्ताको तस्तै ठुलेसंग भने रुद्रेले । “छोरीले एकशब्द पनि नसोधी धर्म फेरिछन् । तिहारमा मात्र थाहा भयो । हरेक चाडपर्वमा माईतीको आगन उजाड बनाई । न हाम्रो कुनै कार्यमा समावेश हुने भइ न कुनै संस्कारमा । छोरी भएर पनि नभए जस्तै हुन प¥यो । दाजुहरुले दिदीबहिनी खोजेर टिका लगाउनु पर्ने र हामीले मर्दा उसको हातको पानी पनि नपाउने भएपछि के भन्ने रुद्रे… मन यसै रोएको छ… । तीनवटा छोरा पछि रहरमा जन्मेकी घर नै उज्यालो बनाएकी छोरी हो । दाजुहरुले पनि साह्रै माया गर्छन । उसको इच्छा अनुसार नै विदेश पठाए आज सबैलाई ……। बिदेशमा आफ्नो धर्मको जगेर्ना गर्न नसके पनि त्यसको अस्तित्व मेटाउन पर्छ भन्ने बाध्यता त थिएन होला नि? हाम्रा हरेक संस्कारहरुमा आत्मिएता गाँसीएको हुन्छ भन्ने सबै चटक्क विर्सीइ उसले । बाबुबाजेले अंगाल्दै आएको संस्कारबाट उ टाढै हुन चाहि, छोरी भन्ने शब्द अब बोलाउने नाता मात्र हुनेभयो । उसकी आमा अझै सम्म पनि रुन छाडेकी छैन । जति सम्झाए पनि आँखामा आँसु बनाइरहन्छे । छोराछोरी भनेर मरिमेटी ग¥यो आखिरमा आफ्नो खुशीको लागि अरुको विचारै नगरि यसरी मुटु चटक्क चुडाउँछन् भने कसको आस गर्नु र खै…. ” भन्दै आँखाभरि आँसु पारेर धेरैबेर गुनासो गरे म संग । ठुले जुन कुरा नबुझेर रातभर निदाउन सकेका थिएनन् त्यो कुरा रुद्रेबाट छर्लङ्ग भयो । उसलाई असह्य भयो । अब बाँकी कुरा सुन्न चाहेन । रुद्रे भयो म घर नै फर्कन्छु । सम्धीलाई आज भेटन जान्न, अरु कुनै दिन आउनु पर्ला भनेर सिधै घर तिर लागे ।

ठुले आफ्नो कोठामा गएर पल्टीरहेको कुरा थाहा थिएन ठूलीलाई । खाना बनाएर कुरी रहेकी थिइन । केही काम परेर कोठा तिर गइन । ठुलेको दुःखी रहेको मन ठूलीलाई देख्दा सहिनसक्नु भयो । उनले छोरा कान्छाले बिहेमा पठाएको माला,लगनका चुरा,पोते र सिंन्दुर प्रयोग नगर्नाको कारण र रुद्रेलाई उनका सम्धीले भनेका कुराहरुकोे बारेमा ठूलीलाई सुनाए । कान्छाकी आमा डाँको छाडेर रुन लागीन……..।

समाप्त

(स्रोत : Sahityasansar.com )