~समिर नेपाल~
खै आज त बाटो हिड्न पनि मुस्किल पर्छ जस्तो छ। कस्तो सारो गर्मी बढेको। सा“च्चै दुई चार दिनसम्म यस्तै हुने हो भने त पक्कै खडेरी पर्छ, यस्तो सारो गर्मी त मेरो जीवनमा कहिल्यै भोगेको थिईन जस्तो लाग्छ। सा“च्चै यस्तोमा विचरा भरियाहरु कसरी भारी बोकेर हिड्छन् होला। जाबो एउटा सानो क्यामेरा हातमा बोकेर रित्तै हिडेको म त यस्तो थाकिसके। लमतन्न भएर बसेको रातमाते डाँडो अनि हेर सबैतिर सुनसान छ। चराचुरंगी भन्ने त कतै देखिदैनन्। हैन म कतै मरुभूमीमा त हिडिरहेको छुईन। प्रचण्ड गर्मीमा सुनसान ठाउ“बाट अगाडि बढिरहेको बेला मेरो मनमा यस्ता अनेकन कुराहरु खेलिरहेका थिए । पेरी पनि म विस्तारै अगाडि बढ्दै जा“दैछु।
अगाडि सानो गाउ“ देखिन्छ। म त्यही पुगेर थोरै भएपनि पानी पिउन पाउछु की भन्ने आशाले अगाडि लम्कदै छु। लाग्छ त्यो ठाउ“ पनि कतै दुम्मा जस्तै त छैन। एक दुई पटक दुम्माको बाटो हिडी सकेको छु म । यसैले होला यो गर्मीले पोलेको बेला झसक्क दुम्मालाई सम्झन पुग्छु। पिखुवा फेदिको प्रखर उकाली पार गरेर माथि गाउ“मा पुगेपछि जब पानी खान मागिन्छ, त्याहा“ सुनिन्छ –“हजुर ऐले छोरी छैन यो त छोरीको पेवा प¥यो।” पानी पनि छोरीको पेवा पर्ने त्यो दुम्माको हालत एैले पनि त त्यस्तै होला। मलाई आज यो गाउ“संग पनि कता कता शंकै लाग्दैछ। सोच्दा सोच्दै म गाउ“ भित्र पसि सकेको छु।
गाउ“ भने निकै बाक्लो छ। तर मानिसको बस्ति भने ज्यादै कम छ। सब घरहरु खालि छन्। अलिक परतिर एउटा घरमा २÷४ जना मान्छे घर बाहिरै कुरा गरेर बसिरहेका थिए। म पनि सरासर त्यतै तिर लागे र एक छिन थकाई मार्ने विचारले टुसुक्क भुईंमा बस्न पुगें। सूर्यको प्रखर ताप विस्तार विस्तार ओईलाउदै गईरहेको हो की भन्ने आभाष हुदै थियो। दुई चार जना स–साना नानीहरु यताउता उफ्रदै खेलिरहेका थिए। उनीहरुका हात खुट्टा सबै धुलै धुलो भएको थियो। मैले विस्तारै छेउमा बसिरहेकी दिदीसंग भने– “दिदी अलिकति पानी खान पाईन्छ की।”
उहा“भित्र पस्नु भयो। सायद पानी लिन होला । खालि रहेको त्यो समयलाई सदुपयोग गर्न मेरै छेउमा बस्नु भएको दाईसंग मैले सोधें– “दाजु यो गाउ“ त निकै ठूलो देखिन्छ। तर सब सुनसान छ नी।” दाईले भन्नु भयो – के गर्ने भाई गर्मी भनेर नहुने, सबैकाम आफै गर्नु पर्छ। सबै आफ्ना आफ्ना काममा व्यस्त छन्। त्यसैले गाउ“ सुनसान छ। याहा“ त गर्मी भए पनि झरी परे पनि यस्तै हो।” यसै बेला पानीले भरीएको एउटा करुवा बोकेर दिदी बाहिर निस्कनु भयो। पानीको करुवा मतिर सार्दै भन्नु भयो– “भाई पानी लिनुस।”
करुवा समाएर म पानी पिउन थाले। गर्मीले सारै पिटेकोले होला करुवा कुन बेला रित्तियो पत्तै भएन।
पानी पिएपछि मैले लामो सास ताने। मैले पानी पिएको देखेपछि नजिकै खेलिरहेका ३ वटै बच्चाहरु पनि पानी माग्न त्याहा“ आई पुगे।
“हामी पनि पानी खाने के।” तिनीहरु कराई रहेका थिए।
“जाओ जाओ भित्रै गएर खाओ। कसले ल्याई दिन्छ याहा“ तिमीहरुलाई पानी। काम छैन खाली धुलोमा खेल्यो।” मलाई पानी दिने दिदीले भन्नु भयो। बच्चाहरु भित्र पसेनन्। फेरी एकै स्वरमा चिच्याए। “नाई, भित्र नजाने, हामी भित्र जादैनौं के। ल्याई दिने भए खान्छौं। नभए के मतलब खा“दैनौं के। हामीलाई के मतलब पानी खान माग्या नदिए पछि तपाई त काकाकुल हुनुहुन्छ नी।”
“नकराओ नकराओ काकाकुल साकाकुल जे भए पनि मै हुन्छु। पानि भने खानु प¥या छैन खाली अर्कालाई दुःख दिनु प¥या छ। जाओ उता” दिदीले उनीहरुलाई हकार्दै भन्नु भयो।
बच्चाहरु अलिक पर हटे। परै बाट एउटी बच्चीले मतिर हेरेर भनिन् –“दाई यो के हो।” संकेत मेरो क्यामेरामा थियो।
बच्चाहरुको कुराकानी र गतिविधि हेरेर बसिरहेको म झस्यांग हुन्छु र हतार हतार हा“स्तै भन्छु–“यो क्यामेरा हो। यो फोटो खिच्ने मेसिन हो बुझ्यौ।”
“दाई हाम्रो फोटो खिच्ने ल। हाम्रो एउटा फोटो खिचिदिनुसन् ल।” उनीहरु सबै एक स्वरमा कराउन थाले।
उनहिरुको बाल सुलम त्यो अनुरोधलाई मैले तिरस्कार गर्न सकिन। यिनीहरुको फोटो मेरो यात्राको एउटा रमाईलो घटना बन्ने छ भन्ने सोचेर मैले तिनै जनालाई अलिक पर लगेर राखे र सबैको फोटो खिचे । तर मेरो योजना पुरा हुन न पाउदै एउटी बच्चीले भनिन् –“दाई म एक्लै खिच्ने के यिनीहरुसंग बसेर नखिच्ने।”
अर्की बैनीले पनि भनिन्–“दाई म पनि एक्लै खिच्ने के, योसंग बसेर नखिच्ने के यसको कपाल त बोकाको जस्तै छ। यो संग बसेर त फोटो राम्रो हुदैन म त एक्लै खिच्ने के।”
सबैभन्दा पहिले एक्लै फोटो खिच्ने प्रस्ताब राख्ने बैनीले भनिन्–“म पनि त“संग नखिच्ने के। त“ भत्केको सानो घरमा बस्ने त होनी। त“संग फोटो खिच्दा राम्रो हुदैन के।”
उनी दौडेर मेरो छेउमा आईन् र भनिन् ¬“दाई यो त नी छाप्रोमा बस्छे। यसको हाम्रो जस्तो ठूलो घरै छैन।”
अर्की बैनीले दौडेर आएर भनिन्–“दाई हेर्नुसन यसको कपाल त कस्तो नराम्रो। बोकाको जस्तै छ। यस्तो मान्छसंग बसेर फोटो खिच्दा राम्रो अुदैन क्या ।”
खै यीनिहरुले कति बुझेका छन या छैनन् तर पनि यिनको बालशुलभ मस्तीष्क बाट अनजान अनजान मै आएका यी कुराहरु सुन्दा मैले भने यीनिहरु विचका आफ्ना आफ्ना बर्गिय चरित्रहरु प्रदर्शित भैरहेको बुझिरहेको थिए। दुई जना कै संगिनीको रुपमा संगै खेलिरहेकी अर्की बैनी भने चुप थिईन्। यी दुबै जनाको कुरा सुनिरहेको म पनि छक्क परिरहेको थिए। मैले दुबै जनालाई छेउमै राखेर सोधे।
“बैनीको नाम के हो?”
रमा बानिया“। जवाफ सारै छिटो आयो।
“अनि बैनीको चै नाम के हो नि” मैले अर्को बैनीतर्फ संकेत गर्दै भने।
उ मात्र किन पछि पर्थि। उस्ले पनि हतार हतार जवाफ दिई सरस्वति बानिया“। दुबैजनाको कुरा सनेपछि मैले भने “तिमीहरु त बानिया“ बानिया“ दिदी बैनी पो रहेछौ”। मेरो कुरा सकिन नपाउदै संगै खेल्दै गरेपनि कुरा कानिको क्रममा छुट्टै पर बसेकी बैनीले भनिन्–“हो दाई हो, यिनीहरु दिदी बैनी नै हो।”
रमा बैनीले हतार हतार अगाडी बढेर भनिन्–“के दिदी बैनी भन्या । म त्यसको दिदी बैनी होईन । त्यो त सानो छाप्रोमा बस्ने त हो नि। हाम्रो कत्रो घर छ। त्यसको हाम्रो जस्तो ठूलो घर देखावस् त। हैन दाई हैन के त्यो र म दिदी बैनी हैन।”
तिनै जना बैनीहरु मिलेर खेलिरहेका भए पनि उनीहरु बीचको वर्गिय प्रेमको फाटो स्पष्ट देखिई रहेको थियो। मैले कहिलेका“ही सुन्ने गरेको थिए–“बर्गिय समाजमा बर्गिय प्रेम मात्र न्यानो र चोखो हुन्छ।” यो केवल सुनाईमा मात्र सीमित नभएर आज बास्तविकतामा नै देखिई रहेको छ। कति स्पष्ट छ याहा“ बर्गिय भावना। एउटाले कपाल काटेको छ। त्यसैले उसको कपाल बोकाको जस्तै देखियो। अर्कीको कपाल काटेको छैन। लुगा मैलो थैलो छ। छाप्रोमा बस्छे। सायद उ मिठो खान र राम्रो लाउन पाउदिन होला। तर पनि उ बाचेकी छ, सच्चा नेपाली भएर। सायद गुन्दु्रक र ढिडो खाएर। त्यस्तै परिवेशमा हुर्किएकी अर्की बच्ची छ, जो उस्को तर्फबाट मेरो सामुन्नेमा वकालत गर्न आएकी या मिलापत्र गराउन आएकी थिई । उ भन्थी–“हो यिनीहरु दिदी बैनी नै हो”। गाउघरमा खेल्ने बेलामा यीनिहरु संगै हुन्छन् । बेलुका घरमा पुग्दा एक्ला एक्लै । अनि बाबु आमाका कुरा सुन्छन् । मनमा एउटा छाप बनाउछन् । लामो समयसम्म यिनीहरुको कुरा सुनिरहेको म छक्क पर्दै सोचिरहेको थिए । हेर यहाँ कति राम्रो पूmलवारी छ रंङ्गिचंङ्गि कोपीलाहरु छन् । भोलीका फक्रदा यी विभिन्न थरिका पूmलहरु एकै साथ एकै स्थानमा पूmल्ने प्रयास गरिरहेका छन् । ठूलो र सानो धनी र गरीव गाउघरको कूरा यिनीहरु सबैले एक अर्कालाई बुभ्mने विचार भने फरक फरक छ ।
मैले सम्झे बर्गिय भावना यी बच्चाहरुको ह्दयमा पनि कति नमिठो गरी गाडिएको रहेछ। तर के साच्चै यी संगै खेल्ने बालबालिकाहरुले बुझेरै यो सबै कुरा गरेका हुन् त । मैले तुरुन्त निष्कर्श निकाले यो सबै आ आप्mनै बुझाई होईन । आमा बाबु बाट पाएको शिक्षा हो । सबैलाई समान बनाएर सबै बराबरी राम्रो छौ भनेर म हिडे भने पनि उनिहरुको मन भित्र बसेको ठूलो घर अनि छाप्रोको कुरालाई सदा सदा म हटाउन सक्दिन यसर्थ मैले भने हेर तिमिहरु सबै संगै खेलिरहेका छौ सबै कति राम्रा देखिन्छौ । सधै यसैगरी मिलेर खेल्नु ल । म तिमिहरु सबैको एउटा फोटो संगै लिन्छु अनि फेरी छुट्टा छुट्टै पनि लिन्छु हन्छ । सबैले एकै स्वरमा भने हुन्छ । मैले तिनैजनाको छुट्टाछुट्टै तिनवटा फोटो लिए । अनि सबैको एकै ठाउमा बसेको पनि लिए“। मैले एकपटक यी तिनै जनालाई राम्रो संग नियालेर हेरे । बर्गियता भन्ने कुरा शहरमा मात्र नभएर यो देशको गाउँ गाउँ गल्लीगल्ली, डा“डा का“डा भिर पहरा लगायत हरेक कुना कुनामा समेत पाईदो रहेछ। सायद शहरमा यति धेरै हुदैन होला । यति धेरै समय दिएर कसैका कुरा सुन्ने फुर्सद शहरा सायदै कसैलाई हुन्छ।
बाल शुलभ साना साना ति नानीहरुलाई त्यही छाडेर प्रचण्ड गर्मिमा मलाई प्यास मेटाउन सहयोग गर्नु हुने दिदी र दाईलाई धन्यवाद दिएर म आप्mनो बाटो लागें। मेरो मनमा धेरै कुराहरु खेलिरहेका थिए। दिउ“सोको टन्टलापुर घाम भने हराई सकेछ । मेरो गन्तब्य अझै टाढा थियो । मेरा खुट्टाहरु छिटो छिटो अगाडी बडीरहे । प्रचण्डता फालेको सूर्य पनि विस्तार विस्तार पश्चिम अस्ताचलतर्फ लम्की रहेको थियो। शितलतामा म आफ्नै शुरमा अगाडि बढिरहे मस्तिष्कमा भरखरैको घटनालाई खेलाउदै खेलाउदै।
