कथा : भत्किएको घरनेर

~मातृका पोखरेल~matrika pokhrel

आफ्नो भन्नलाई अब यही पार्टी मात्र बाँकी थियो । अरु केही थिएन । आफन्तहरु पनि टाढिएका छन् । उनीहरु टाढिनु पनि अस्वाभाविक थिएन । उनीहरुलाई दिन सक्ने हैसियत पनि मेरो केही थिएन । पहिलेपहिले पार्टीको ठूलो नेता हुन्छ, मन्त्री हुन्छ भन्ने अनुमान गरेर प्रायजसो भेटघाट गरेर जान्थे । तर अहिले उनीहरुको अनुमान ठ्याक्कै असफल भयो । मन्त्री बन्ने लडाइँमा म कहिल्यै पनि सहभागी भइनँ । तापनि पार्टी सरकारमा गएको बेला धेरै नातेदारहरु भेट्न आए । केहीले मात्र सार्वजनिक र विकासका काम लिएर आउँथे । नत्र सबैको उही समस्या हुन्थ्यो । जागिर, सरुवा, बढुवा र यस्तैयस्तै । मैले उनीहरुका व्यक्तिगत समस्यालाई प्राथमिकता दिने र उत्प्रेरित गर्ने कुरै थिएन । विचारका कारण नजिकिनेबाहेक अरु सबै मबाट बिस्तारैबिस्तारै टाढा भए ।

कमरेड आदित्यको व्यक्तिगत जीवन त झनै खण्डहर भयो । उसलाई छाडेर उसकी श्रीमतीले दोस्रो विवाह गरिन् । छोराछोरीहरुको पढ्न त के बाँच्नलाई नै ठूलो सङ्घर्ष गर्नुप¥यो । पार्टी फुटेपछि हामी अलगअलग हुन पुग्यौं । अहिले सुन्दैछु– क्यान्सर रोगले ग्रस्त छ ऊ । चोखो मन बोकेर आन्दोलन, क्रान्ति, परिवर्तन भन्दै कुद्यो । पैत्रिक सम्पत्ति पनि प्रशस्त थियो । पूर्ण इमान्दार भएर सम्पत्ति पार्टीकरण ग¥यो । पार्टी फुट्दै गएपछि सानो समूह मात्र बाँकी रह्यो । तराईतिरका साथीहरुको संरक्षणमा बसेको छ भन्ने सुनेको छु । भेट हुन नपाएको पनि धेरै भइसक्यो । पार्टीमा आएको विखण्डनपछि क. शैलेस र क. विपिन पनि टाढा भए । उनीहरुको व्यक्तिगत जीवन पनि दुःखैदुःख र कष्टैकष्टका बीचबाट गुज्रियो ।

रात यति निरस र कठोर हुँदोरहेछ भन्ने कुरा मलाई आज पहिलोपल्ट अनुभव भयो । ओछ्यानमा पल्टिएर ननिदाइकनै रात छर्लङ्ग कटाएको यो मेरो पहिलो अनुभव हो । पार्टीको सम्मेलन, भेला, बैठकहरुमा नसुतीकन रात बिताएका मसँग प्रशस्त अनुभवहरु छन् । तर ती अनिँदा रातहरु कतै पनि पीडादायक बन्दैनथे । बरु एउटा काम सकिएर नयाँ काममा प्रवेश गरेपछि एकप्रकारले आनन्दको महसुस हुन्थ्यो मलाई ।

कमरेड रमणको हिजोको कुराले म साँच्चै अनकण्टार छाँगाबाट खसेजस्तै भएँ । पार्टी र साथीहरुको सोच्ने स्तर यतिसम्म तल झरिसकेको कुरा मैले पहिलोपल्ट अनुभव गरें । लामो समय भएकाले म मजदुर सङ्गठनको अध्यक्षबाट बिदा लिन चाहन्थें । मभन्दा पछाडि पनि प्रशस्तै साथीहरु थिए, जसले त्याग र बलिदानका धेरै गल्छेँडाहरु छिचोलिसकेका थिए ।

अब नयाँ बाटो खोज्नु सिवाय मसँग कुनै विकल्प थिएन । म हिजोको घटना बिर्सन चाहन्थेँ । टाउको पनि फुट्लाजस्तो गरेर दुखिरहेको थियो । टाउको दुख्नुको कारण पनि हिजोकै घटनाबाट सिर्जित मानसिक तनाव नै थियो । केही साथीहरु सम्झन्छु– कमरेड रघु, कमरेड विपिन, कमरेड शैलेस, कमरेड आदित्य आदि आदि । हिजोदेखि ती साथीहरु मेरो मानसपटलमा बारम्बार आइरहेका छन् । क्रान्तिका लागि व्यक्तिगत जीवनको कुनै पर्वाह गरेनन् तिनीहरुले ।

पार्टीले संसदीय राजनीतिलाई उपयोग गर्न थालेपछि उनीहरुको व्यक्तिगत जीवन झनै खण्डहर भयो । पार्टीभित्र हुर्कन थालेको सामूहिक जीवनपद्धति भताभुङ्ग भयो । अत्यन्त कष्टका साथ उनीहरुले काम गरिरहेका छन् । निजी सम्पत्ति भएकाहरु व्यवस्थित भए । इमान्दार भएर क्रान्तिमा लाग्ने कमरेडका परिवारका सदस्यहरु कोही मलेसिया, कोही कता, कोही दुबइमा पुगेर कामको खोजीमा भौँतारिइरहेका छन् । सक्नेले छोराछोरीहरुलाई सरकारी विद्यालयमा पढाए । कतिले त त्यति गर्न पनि सकेनन् । पार्टी सरकारमा भएको बेलामा पनि हामीमध्ये धेरै साथीहरु व्यक्तिगत काम बोकेर मन्त्रालय धाएनौं । सहिद परिवारको समस्या, अन्य सामुहिक समस्याहरु नै हाम्रा प्राथमिकतामा परे ।

हुन त हाम्रो पार्टी एकैपटक यो ठाउँमा आइपुगेको होइन । वैकल्पिक शक्ति बन्ने हैसियत राखेपछि हाम्रो पार्टीमा प्रवेश गर्नेहरुको सङ्ख्या एक्कासी बढ्यो । तिनीहरुले नीतिगत निर्णय गर्ने ठाउँसम्म पहुँच पु¥याए । सरकारमा जाने, पद र सुविधाहरु प्राप्त गर्ने कुरामा पार्टीले मरिमेट्न थाल्यो । त्यसपछि हाम्रो पार्टीले आदर्श र सिद्धान्तहरु छाड्दै गयो । सांसद, मन्त्री, जिएमजस्ता पदहरुका लागि तँछाडमछाड चल्न थाल्यो । क्रान्ति, परिवर्तन, मुक्तिजस्ता उद्देश्यहरु अब बिस्तारै गफ गर्ने विषयहरु मात्रै बन्न थाले ।

अधिकांश साथीहरु मेरो निर्णयबाट वास्तवमै आश्चर्यचकित भएका थिए । परिवार र केही आफन्तहरु वास्तवमै चिन्तित भए । व्यक्तिगत सम्पत्ति पार्टीकरण गर्ने कार्यक्रम मजस्ता क्षेत्रीय तहका कार्यकर्ताका लागि बाध्यकारी थिएन । पार्टीको माथिल्लो नेतृत्व तहमा बस्नेहरुका लागि त्यो बाध्यकारी बनाइएको थियो । पार्टीको यो निर्णय आउनुभन्दा अघि नै मलगायत कमरेड रघु, कमरेड विपिन, कमरेड शैलेस र कमरेड आदित्य निजी सम्पत्ति राखेर क्रान्ति अघि बढाउन सकिँदैन भन्ने निष्कर्षमा पुगेका थियौं । पार्टीको त्यो निर्णयले हाम्रा लागि झनै उत्साह थपिदियो ।

पार्टीले नेतृत्वको सम्पत्ति पार्टीकरण गर्ने निर्णय समाचार बनेर बाहिर आएपछि धेरैतिरबाट प्रतिक्रियाको बाढी आयो । निजी जीवनलाई आर्थिक रुपले सम्पन्न बनाउँदै कम्युनिस्ट पार्टीको नेतृत्वमा रहिरहेका आवसरवादीहरुले कथित सिद्धान्त निर्माण गरेर विरोधका स्वरहरु उचाले । तर अन्य कम्युनिस्ट पार्टीमा रहेका बौद्धिकहरुको एउटा तप्काले खुलेरै समर्थन ग¥यो । मजदुर सङ्गठन झनै उत्साहित भयो ।

पार्टीको निर्णय आउनेवित्तिकै मैले आफ्नो अंशभागको सम्पत्ति बेचविखन गरें । सम्पत्ति बेचेर पार्टीलाई बुझाएको दिन साथीभाइ र आफन्तहरुको एउटा हिस्साले हाम्रो तारिफ ग¥यो । त्यस दिन घरभित्र केहीको अनुहारमा एउटा कालो छायाँ दोप¥यो । मेरो बुबा सबैभन्दा बढी दुःखी देखिनुभएको थियो । श्रीमती उषाको हाँसो धेरै दिनसम्म हरायो ।

“दुईवटी छोरीहरु भर्खर स्कुल जान थालेका छन् । उनीहरुको भविष्य कस्तो हुने हो ?”, उषाले यति मात्र भनिन् ।
“गरिब नेपालीहरुको जीवनभन्दा हामीले माथि सोच्नु हुँदैन । त्यसमाथि हाम्रो पार्टी त छँदै छ नि !” मेरो कुरो सुने पनि उनले कुनै प्रतिक्रिया जनाइनन् ।

“सम्पत्ति पार्टीलाई बुझाएपछि केही नेताहरुले पश्ताचाप गरेका घटनाहरु पनि मैले सुनेको छु ।” मैले आफ्नो निर्णय सार्वजनिक गरेपछि बुबा बारम्बार यस्तै तर्कहरु गरिरहन्थे ।

बुबा कम्युनिस्ट आन्दोलनका पुराना कार्यकर्ता थिए । उनी आन्दोलनमा लामै समय हिँडे । पूर्णकालीन कार्यकर्ता बनेर पनि हिँडे । मान्छे रोगी थिए । सोचेजति हिँड्न सकेनन् । बाबुबाजेले जोडिदिएको जग्गाजमिन पुग्दो थियो । सम्पत्ति छेलोखेला पनि थिएन, के लाऊँ के खाऊँ भन्ने पनि थिएन । घरको एक्लो छोरो थिए, त्यसैले पनि आर्थिक रुपले उनले कुनै कष्ट उठाउनु परेन । मैले सबभन्दा पहिले आफ्नो निर्णय उनलाई सुनाएको थिएँ ।
“पार्टीलाई सर्वश्व ठान्दै सम्पूर्ण त्याग गरेर हिँड्ने कमरेडहरुको जीवनको अन्त्य धेरै दुःखदायी भएको देखेको छु ।” बुबाले मलिन अनुहार लगाएर मतिर हेरेर भनेका थिए ।

“मेरो अन्त्य दुःखदायी हुनसक्छ, त्यो अर्कै कुरा हो । तर व्यक्तिगत सम्पत्ति राखेर सर्वहाराकरणको बाटोमा हिँड्नुपर्छ भन्ने शिक्षा प्रचार गर्न मलाई एकदमै अप्ठ्यारो लाग्यो ।” उनलाई मैले मेरो मनको कुरो खोलिदिएँ ।

“कम्युनिस्ट पार्टीमा हिँडेका तेत्तिका पढेका मान्छेहरुले पनि त्यसरी सोचेका छैनन् । तैंले नै किन त्यसरी सोच्नुपर्छ ?” मेरो निर्णय फिर्ता गराउन उनले निकै कोसिस गरिरहेका थिए ।

“अरुले के गरे भन्दा पनि मैले कसरी राम्रो गर्ने हो भन्ने पो मूल कुरा हो त !” मेरो योजनाबाट पछि फर्काउन चाहने बुबाका तर्कहरुलाई म यहीँ अन्त्य गराउन चाहन्थें ।

“तैंले यसरी सोच्नुहुन्न बुझिस् !” तर्क गर्न नसकेपछि अन्तिममा यसो भनेर बिट मार्ने बानी थियो उनको ।
भाइ कैलाश गाउँकै एउटा विद्यालयमा शिक्षक थियो । बुबा उसैसँग बस्थे । जागिर पनि भएको कारण उसको आर्थिक अवस्था राम्रै थियो । तर मेरो आर्थिक अवस्था झन्झन् कमजोर बन्दै गएकोमा बाबु बढी नै चिन्तित हुँदै गएको म राम्ररी बुझ्दथें ।

मलाई यो विषयमा धेरै हल्ला हुनु ठीक लागिरहेको थिएन । साथीहरुसँग नियमित छलफल हुनु स्वाभाविक थियो । अहिलेको जीवनशैलीले सर्वहारा वर्गको नेतृत्व गर्न सकिँदैन भन्ने लागिरहेको थियो । हामी साथीहरुको एउटा समूह यसैगरी सोच्ने गथ्र्यौैं, छलफल गथ्र्यौं ।

पार्टीको मूल नेतृत्वले सम्पत्ति पार्टीकरण गर्नुभन्दा अघि नै हामीले आ–आफ्नो सम्पत्ति पार्टीलाई बुझाइसकेका थियौं । हाम्रो छिटोपनले गर्दा नेतृत्व तहका कयौं कमरेडहरु हामीसँग भित्रभित्रै मुर्मुरिरहेका थिए । पार्टीका वरिष्ठ नेताहरुले सम्पत्ति लुकाउन थालेका समाचारहरु अखबारका पानाहरुमा आइरहेका थिए । अखबारहरुले हाम्रो निर्णयलाई हौस्याउँदै पार्टी नेतृत्वलाई व्यङ्ग्य गरिरहेका थिए । हामीलाई त्यसले झनै उत्साहित बनाइरहेको थियो ।

कमरेड दीक्षान्तले सम्पत्ति लुकाएको समाचारलाई पत्रपत्रिकाले महत्वका साथ प्रचार गरिरहेका थिए ।
“कमरेड दीक्षान्तले सम्पत्ति लुकाए ।” मालपोत कार्यालयमा गरिएको राजीनामाको कपिसमेत छापेर चर्चित राष्ट्रिय दैनिक ‘कन्चनजङ्घा’ले आफ्नो मुखपृष्ठमा समाचार प्रकाशित ग¥यो ।

केही चलाख र धुर्त नेताहरुले आफ्नो अचल सम्पत्ति देखाएर ‘पार्टीले आवश्यकताअनुसार चलन गर्नू’ भनेर पन्छिए ।
पत्रपत्रिकाहरुमा मात्र होइन, सभा, सम्मेलन, गोष्ठीहरुमा समेत यी विषयहरु त्यसबेला चर्चाको शिखरमा थिए ।

“तपाईंसँग सानो कुरा गर्नुछ, साँझतिर भेट्नुपर्ला हैं !” रत्नपार्क शान्तिबाटिकाको विरोध लुजुसलाई समापन गर्नेवित्तिकै मजदुर सङ्गठनका फ््रयाक्सन इन्चार्ज कमरेड रमणले मेरोनजिकै आएर खुसुक्क भने ।
“साँझमा भन्दा अहिले नै भेट्न मलाई सजिलो हुन्थ्यो ।” साँझमा भिमढुङ्गाको एउटा बैठकमा सहभागी हुनुपर्ने भएकाले मैले उनलाई अहिले नै छलफल गर्न अनुरोध गरें ।

मजदुर सङ्गठनको राष्ट्रिय सम्मेलनका लागि तयारी अन्तिम अन्तिम चरणमा पुगिरहेको थियो । कमरेड रमणले त्यही बारेमा छलफल गर्न खोजेका होलान् भन्ने लख काटेँ । मैले मजदुर सङ्गठनको अध्यक्ष भएर काम गरेको पनि धेरै लामो समय भइसकेको थियो । म आफैंले पनि सक्षम साथीको खोजी गरिरहेको थिएँ । मजदुरआन्दोलनभित्र प्रतिबद्ध र इमान्दार कार्यकर्ताको ठाउँमा व्यक्तिगत स्वार्थले चुर्लुम्म डुबेका कार्यकर्ताको बोलवाला चल्न थालेको थियो । मजदुर सङ्गठनभित्रका कार्यकर्ताहरु नवधनाढ्य बनिरहेका थिए । सम्पत्तिको स्रोत पारदर्शी छँदै थिएन । पैसा, तिकडम र जालझेल मौलाउँदै थियो । धेरैतिरबाट प्रश्न उठेपछि ससुरालीबाट प्राप्त भएको भन्ने सजिलो उत्तर तयार हुन्थ्यो । ठगहरुलाई ससुरालीको आर्थिक जीवन अत्यन्तै कमजोर भएको हेक्कै हुँदैनथ्यो । यो प्रवृत्तिका विरुद्ध पनि सङ्घर्षको झन्डा उठाउने नयाँनयाँ साथीहरु आन्दोलनभित्र आइरहेका थिए । तर पनि सङ्गठनभित्र नेता एवं कार्यकर्तामा सांस्कृतिक मूल्यको ह्रास भइरहेको थियो ।

“त्यही रेस्टुरेन्टभित्र गएर छलफल गरौं ।” कमरेड रमणले नजिकैको एउटा रेस्टुरेन्टतिर औँला देखाए ।
हामी रेस्टुरेन्टको एउटा कुनामा गएर बस्यौं । उनले दुई प्लेट मःमः र दुई कप चिया अर्डर गरे ।
मजदुर सङ्गठनको नेतृत्वका बारेमा पार्टीले गरेका निर्णयहरु सुन्न म उत्सुक भइरहेको थिएँ ।
“कमरेड नवीन !” उनले मतिर हेरे । केही बोल्न खोजे । फेरि हच्किए ।
“कमरेड पार्टीले आज मात्रै एउटा निर्णय लियो । त्यसमा मेरो भूमिका छ भन्ने ठान्नु होला । तर मेरो भूमिका केही पनि छैन ।” आफ्नो मुखाकृतिलाई अलिअलि बिगार्दै भने उनले ।

“के निर्णय ग¥यो ? जे ग¥यो ठीकै त ग¥यो होला नि !” मैले उनलाई हाँसेर जवाफ दिएँ ।
मैले अध्यक्ष पदका लागि पार्टीले अर्को मान्छे तयार गरेछ भन्ने बुझिसकेको थिएँ । उपयुक्त व्यक्तिलाई नेतृत्वमा लानुपर्छ भन्ने मेरो पनि सोच थियो । तर त्यसका लागि केही समस्या पैदा भइरहेको थियो । कमरेड दिनेश, कमरेड हिमाल, क. जितमानजस्ता साथीहरु थिए । त्याग, बलिदान, इमान्दारिता, प्रतिबद्धता र क्षमतासमेत भएका एकएक साथीहरु थिए । यिनीहरुमध्ये छान्नुपर्ने थियो । यी सबै समानजस्ता लाग्दथे । यीमध्ये कसलाई चाहिँ छान्यो होला भन्ने मभित्र कौतुहल भइरहेको थियो ।
“कमरेड शक्तिलाई पार्टीले अध्यक्ष बनाउने निर्णय गरेको छ ।” त्रास मिश्रित स्वरमा बोले उनी ।
“उनलाई कसरी ?” म अचम्मित भएँ । “धेरै छलफल गरेर पार्टीले यो निर्णय लिन पुग्यो । तर मेरो कुनै भूमिका छैन है कमरेड ।” उनको स्वर कतैकतै थर्थराइरहेको जस्तो लाग्थ्यो ।

“दोहोरो भूमिका खेल्ने यो झन् अवसरवादी छ । कमरेड शक्तिलाई लिएर काठमाडौंका रेस्टुरेन्ट चहार्दै यसलाई फुर्सद छैन । इन्चार्ज यही हो । आफ्नो भूमिका छैन भनेर पन्छिन खोज्छ ।” म मनमनै कमरेड रमणको मूल्याङ्कन गरिरहेको थिएँ ।
“काम गरिरहेका साथीहरुको तुलनामा पछिल्लो पुस्ताको मान्छे र सांस्कृतिक दृष्टिबाट अन्यन्त कमजोर मान्छेबाट कसरी नेतृत्व हुन सक्छ ?” मैले उनीसँग यो निर्णयको थप पृष्ठभूमि खोजिरहेको थिएँ ।

“पार्टीको निर्णय कार्यान्वयन गर्नबाहेक हामी के गर्न सक्छौं र ?” उनी बारम्बार यस्तै लाचारी प्रकट गरिरहेका थिए ।
“कसरी भयो यस्तो निर्णय ?” म उनीबाट केही कुरा सुन्न जिज्ञासु थिएँ ।
“आर्थिक रुपमा सवल मान्छेलाई नेतृत्वमा लैजानुपर्छ भन्ने धेरै कमरेडहरुको धारणा रह्यो ।” यति भनेर उनले फेरि मेरो अनुहारतिर हेरे ।
“यो त झनै खतरनाक कुरा हो । सम्पत्ति पार्टीकरण गर्नुपर्छ भनेर घोषणा गर्ने पार्र्टीले आर्थिक रुपमा सवल मान्छे नेतृत्वका लागि भनेर कसरी खोज्न मिल्छ ?” मेरो कुराले उनी लकपकाए ।
“अब निर्णय स्विकार्नु सिवाय हामीसँग कुनै उपाय पनि छैन ।” उनले फेरि उही कुरा दोहो¥याए ।

“आर्थिक रुपमा उनी झनै विवादास्पद छन् । उनी बसेको घरबाहेक लाजिम्पाटमा अर्को ठूलो भव्य महल भएको जानकारी आएको छ । काठमान्डुमा प्रशस्त जग्गाजमिनहरु उनले जोडेको चर्चा सङ्गठनभित्र व्याप्त छ । पैत्रिक सम्पत्तिको दृष्टिले उनी कमजोर आर्थिक अवस्था भएका मानिस हुन् । त्यसो भए नेतृत्वमा पुग्ने महत्वपूर्ण कडी यही भयो होइन त ?” कमरेड रमण यो तथ्यसँग जानकार भए पनि मैले फेरि दोहो¥याएँ । कमरेड रमणले मेरो कुरा सुनिरहे ।
“अब हाम्रो पार्टीमा नेतृत्वको मापन पैसा हुने भयो होइन त !” म उनीबाट अरु छलफल गर्न चाहन्थें । मलाई जीवनमै नउठेको आक्रोश पैदा भइरहेको थियो ।
“पार्टीको यो निर्णय राम्रो त होइन, तर …” कमरेड रमण बोल्न खोज्दै थिए ।
“त्याग र बलिदान गरेका त्यतिका साथीहरुले यो सङ्गठनको झन्डा उठाइरहेका छन् । त्यस्ता भ्रष्टको नेतृत्वमा अब तिनीहरुले कसरी काम गर्छन् !” मेरो रिसले टाउको दुख्न थालिरहेको थियो ।
“अब पार्टीको निर्णय स्विकार्नु सिवाय हामीसँग कुनै उपाय पनि त छैन ।” सुकेका ओँठहरु फर्फराउँदै उनी लाचारी प्रकट गरिरहेका थिए ।
“किन छैन ?” म कड्किएँ ।
“के छ ?” उनी उत्सुक भए ।
“विद्रोह !” म रेस्टुरेन्टको कोठै थर्किने गरी कराएँ । उनी चुप लागे ।
“यो निर्णयले अनैतिक र भ्रष्ट पार्टीको रुपमा गुणात्मक फड्को मा¥यो ।” मैले पनि उनीसँग यसरी कुरो टुङ्ग्याउन खोजें ।
कमरेड रमणको टेबुलमा मःमःको प्लेट रित्तिसकेको थियो । उनी हडबडाउँदै चिया पिएर अर्को मिटिङमा जानु छ भनेर हिँडे । म पनि एकदुई पिस मःमः र अलिकति चिया पिएर निस्किएँ ।

“पार्टीलाई बिगार्न सफल हुनुभयो ।” उठ्दाउठ्दै उनीप्रति व्यङ्ग्य गरें मैले ।
मेरो कुरा नसुनेजस्तो गरे उनले । दोहोरो कुरा गर्ने चरित्र थियो उनको । त्यही सिप र कलाको प्रयोग गरेर उनी पार्टीको नेतृत्वमा पुगे ।
बाहिर निस्केर हेरें, आकाश कालो बादलले ढाकिसकेको थियो । कमरेड रमण मलाई छाडेर परै पुगिसकेका थिए ।
एकपटक आफ्नो अतीततिर फर्किएर सोचें !

आफूले जीवनमा गरेका निर्णयहरु सबै सही थिए । ठगहरु सर्वहारा वर्गको झनडा बोकेर व्यापार गर्न आएका थिए । उनीहरु सफल भए ।
आफैंलाई फर्किएर सोच्दासोच्दै म बागबजारनेरको मोडमा पुगिसकेको थिएँ । बाटोको छेउमै मानिसहरुले एउटा घर भत्काइरहेका थिए ।

(मूल्याङ्कन मासिक, वर्ष–२७, पूर्णाङ्क–१७५, २०६६ असोज)

About Sahitya - sangrahalaya

We will try to publish as much literary work of different authors collected from different sources. All of these work is not used for our profit . All the creative work belongs to their respective authors and publication. If requested by the user we will promptly remove the article from the website.
This entry was posted in नेपाली कथा and tagged . Bookmark the permalink.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.