~श्रीरामसिंह बस्नेत~
त्यसो त उसलाई पनि बिहे गर्न रहर नलागेको कहाँ हो र ? तर रहर लागेर मात्र हुँदो रहेनछ । भाईको विवाह धुमधामसँग हुँदा ऊ खुसीले राम्ररी रुमाउन नसके पनि रमाएको अभिनय गर्न भने उसले बाँकी राखेन ।
उमेरले ऊ भाईभन्दा चार बर्ष जेठो छ । तर उसको शारीरिक अपाङ्गताले गर्दा विवाहको लागि ऊ योग्य मानिएन, उसको पालो आएन र तन्दुरुस्त भाईको विवाह भयो । जन्मेको केही समय देखिनै उसका खुटटाले धोका दिए । ऊ राम्ररी हिंडन सक्दैन । मुस्किलले घरको तल माथि गर्छ । एक ठाँउबाट अर्को ठाँउमा जाँदा उसले हातबाटै खुट्टाको समेत काम लिनु पर्ने हुन्छ । त्यसैले ऊ प्रायः आफ्नो कोठाको झ्यालमै बसेर बाहिरी संसारलाई नियाल्ने गर्दछ । झ्यालबाट र कौसीबाट देखिने भन्दा बढी संसार हेर्न टेलिभिजन नै उसको एक मात्र सहारा छ ।
भाईको बिहे गर्ने निर्णय भएदेखिनै यस घरको वातावरण नै फरक भएको छ । उसका मामाघर देखि फुपूघरसम्मका सवै जसो नातेदारहरु घरमा जम्मा भएका छन् । छिमेकीहरु पनि छन् । भाईका साथीहरुको बेग्लै फुर्तीफार्ती छ । उसले करिव तीस बर्षको जिन्दगानीमा आफ्नो घरमा यस्तो चहलपहलको वातावरण यसअघि कहिल्यै देखेको थिएन ।
विवाहका लागि घरमा आएका नातेदारहरुमा कोही कोहीमात्र उसको कोठामा पनि आउँछन् । केहीबेर बसेर जान्छन् । धेरैबेर बसेर ऊसँग कुरा गर्न कसैलाई पनि त्यति मन लाग्दैन । किनकि उसको बोली पनि त्यति प्रष्ट छैन ।
अहिले ऊ सोचिरहेको छ – यदि मेरो खुट्टा सद्धे भईदिएका भए भाईको सट्टा मेरो विहे हुन्थ्यो । म दुलहा बन्थे । कस्ती हुन्थी होली मेरी दुलही ? म पनि आफैंले रोजेर विहे गर्थें । म त मोटी केटी विहे गर्दिनथेँ । जिउ सलक्क परेकी छरिती केटी विहे गर्थें । अँ कपाल लामो भएकी केटी छान्थें । भाईकी दुलही कस्ती होली ? मोटी पो छ कि ? उसका यी मीठा कल्पना कल्पनैमा सीमित रहे ।
उसका खुट्टा सग्ला नभए पनि हात र दिमाग सग्ला भएकाले पढने, लेख्ने, टिभी हेर्ने, रेडियो सुन्ने आदि कर्ममै उसका दिन बित्ने गरेका छन् । पहिला सानो हुँदा त उसको भाईले उसलाई प्रायः छोड्दैन थियो । ऊ स्कुल जान्थ्यो र हरेक दिन स्कुलमा पढेको कुरा दाजुलाई आएर बताउँथ्यो, सिकाउँथ्यो । बाहिरका अनेक कुराहरु घर बाहिर जान नसक्ने दाजुलाई बताउँथ्यो । उसले यति लेखपढ गर्नसक्ने, कुरो बुझ्न सक्ने भएको भाईकै मद्दतले हो । तर भाई ठूलो हुँदै गयो, व्यस्त हुँदै गयो, अनि उसले अशक्त दाजुलाई दिने समय पनि क्रमशः घट्दै गयो । अव त भाई हप्ताको एक दिन शनिबार मात्र एक क्षण उसको कोठामा आउँछ र आठ दश मिनेट बसेर हिंडी हाल्छ । भाईसँग दूरी बढदै गएकोमा उसलाई नमीठो त लागेको छ तर उसले भाईलाई दोष दिएको छैन, वास्तविकता उसले बुझेको छ ।
हरेक दिन उसको कोठामा घरिघरी आउने र उस्को पूरा हेरविचार गर्ने काम पहिलेदेखि अहिलेसम्म उसकी आमाले गर्ने गरेकी छिन् । उसलाई आफ्नो प्राण आमाकै भरमा मात्र अडिरहेको छजस्तो लाग्छ । आमा नभएको भए त ऊ पहिल्यै मरिसक्ने थियो भन्ने उसको ठम्याई छ । तर उसले हेर्दाहेर्दै आमा पहिलाको भन्दा निकै गल्दै गएकी उसले पाएको छ । आमालाई केही भयो भने के होला ?भन्ने सोच्दा ऊ निकै डराउँछ । बाबु पनि उसको कोठामा कहिले काँही आउँछन् तर धेरै बोल्दैनन् ।
उसको भाईको विवाह भयो । तरु ऊ जन्ती जान पाएन । आँगनमा भएको विवाहको सवै रमझम् उसले झ्यालमा बसेर हेर्यो । दुलही भित्राए पछि उसका भाई-बुहारी ऊसँग ढोग भेट गर्न उसकै कोठामा आए । ऊ निकै खुशी भयो । उसले नयाँ दुलहीलाई हेरेको हेर्यै गर्यो । आमाले “टीका लगाई देउ भाई-बुहारीलाई” भनेपछि ऊ झसङ्ग भयो र टीका लगाई दियो । आफ्नो विहेको कल्पना गर्दा उसले जस्तो किसिमको दुलहीको कल्पना गरेको थियो उसकी बुहारी करिव त्यस्तै पायो उसले, अर्थात जिउडाल सलक्क परेकी, कपाल लामो भएकी, हँसिली ।
विवाहको रमझम् सकियो, पाहुनाहरु फर्किए । दिनहरु बित्दै गए । उसको कोठा भएको माथिल्लो तलामा बुहारी कमै मात्र आउँथी । प्रायः कौसीमा लुगा सुकाउने र उठाउने क्रममा ऊ आउँथी । त्यतिखेर ऊ बुहारीलाई निकै नियालेर हेर्दथ्यो । एक दिन शनिवार ऊ कौसीमा लुगा सुकाउँदै थिई । उस्को भाई बिस्तारै अरुले चाल नपाउने गरी कौसीमा आयो र पछाडिबाट आफ्नी दुलहीलाई अँगालो हाल्यो । दुलहीले आत्तिदै, “छ्या, कस्तो मात्तेको मान्छे” भनी । उसले यो दृष्य आफ्नो कोठाबाट ढोकाको चेपबाट देखिरहेको थियो । यो देखेर उसलाई एकदमै उकुसमुकुस भयो । उसले आफूलाई सभाल्न ओढनीले मुख छोपेर सुत्यो ।
बेलाबेलामा उसका भाई बुहारी कौसीमा आउँछन्, गफ गर्छन, जिस्किदै हात हालेरै चल्छन् पनि । उसलाई त्यतिखेर निकै गाह्रो महसुस हुन्छ । उसको कोठाको ढोका प्रायः सधैं बन्द रहने र कौसीतिर फर्केको झ्याल नभएकोले उनीहरु कोठामा रहेको दाजुले केही थाहा पाउँदैन भन्ने सोच्दछन् । तर उसले ढोकाको चेपबाट सबै थाहा पाउने गरेकोछ ।
गर्मीको मौसम छ । पानी पर्न नसकेर गर्मी झन् उखरमाउलो भएको छ । एक रात १० बजिसकेपछि उस्का भाईबुहारी माथि कौसीमा आएको उसले चाल पायो । यति राति किन आए होलान् भन्ने जिज्ञासा उसलाई भयो । उसले आफ्नो कोठाको बत्ति निभायो र ढोकाको चेपबाट कौसीतिर आँखा र कान लगायो । मधुरो जून लागिरहेको थियो । उसको भाईले हाफ पाइन्ट मात्र लगाएको थियो, बुहारीले पातलो गाउन । केहीबेर कौसीमा बसेपछि भाईले बुहारीलाई अगाडिबाट अँगालो हाल्यो । बुहारीले भाईको छातीमा टाउको राखी । भाईले बिस्तारै बुहारीको टाउको उठायो र पहिला निधार, त्यसपछि गाला हुँदै ओठमा मुख टाँस्यो । धेरैबेरसम्म उनीहरु यही अवस्थामा लठ्ठी रहे । भाईका हातहरु बुहारीका शरीरमा जताततै घुमिरहेको जूनको उज्यालोमा उसले ढोकाको चेपबाट देख्यो । बुहारीको हात पनि भाईको ढाडमा सल्बलाई रहेको उसले प्रष्टै देख्यो । केहीबेरपछि उनीहरु लठारिदैं कौसीबाट कोठातिर फर्किए । उसलाई असैहृय भयो । उसले बत्ती बाल्यो, ढोकामा चुकुल लगायो र सवैलुगा फुकालेर निर्वस्त्र भयो । ऐनामा आफ्नो नाङ्गो शरीर हेरेर आफै रमायो र अघि भाई बुहारीले जस्तै आफ्ना हातहरु शरीरका विभिन्न भागमा डुलायो ।
यसैबीच एक पटक ऊ नराम्ररी बिरामीले थलियो । केही दिन घरमै राखेर उपचार गर्दापनि उसलाई निको भएन । डाक्टरको सल्लाहअनुसार उसलाई अस्पताल भर्ना गरियो । उसकी आमाले एक दिन बुहारीलाई “माथि जेठाजूको कोठा पनि सफा गरिदेउ, धेरै भयो उसको कोठा सफा नगरेको” भनी अह्राएर आफू अस्पतालतिर हिडिन् । सासूले अह्राएअनुसार बुहारीले दिउँसो जेठाजूको कोठा सफा गर्न थाली । जाडो महिना लागिसकेकोले ओछ्यान पनि सुकाइदिनु पर्यो भनेर उसले जेठाजूको पलङ्गबाट डसना उठाइन् । डसना उठाएपछि ऊ तीन छक्क परी । डसना मुनी त उसैका आफ्ना रंगीचंगी भित्री लुगा पो थिए ।
बल्ल आज उसले कौसीमा सुकाउन हालेका उसका भित्री लुगाहरु हराउने गरेको रहस्य थाहा पाई । धोएर कौसीमा सुकाएका अरु लुगाहरु नहराउने तर उसका भित्री लुगाहरु मात्र पटक पटक हराएका थिए । तर उसले भित्री लुगा सबै भन्दा सानो हुने भएकाले हावाले उडायो होला, भित्री लुगा पनि के खोज्न गईरहनु भनेर वास्ता गरेकी थिइन । तर त्यसरी गायव भएका उसका चार वटा पेन्टी र तीन वटा ब्रा आज जेठाजूको ओछ्यान मुनी अचानक देख्दा उसको आश्चर्यको सीमा रहेन । उसलाई हाँसो पनि उठ्यो, असक्त जेठाजूको माया पनि लाग्यो ।
उसले यसरी फेला पारेका आफ्ना ती भित्री लुगाहरु झिकेर अलग्गै राखी र डसना लगेर कौसीमा सुकाई । पछि डसना पलङ्गमा राख्दा उसले आफ्ना ती भित्री लुगाहरुलाई पट्याएर डसनामुनी त्यसरी नै राखिदिई, जसरी उसको जेठाजूले जतनले राखेको थियो ।
(बस्नेतको कगासंग्रह ‘यौनका फूल यौनका कांडा’बाट ।)
