साहित्य सङ्ग्रहालय

~वंशीधर कट्टेल~

पूर्वीय र पाश्चात्य साहित्यमा नाटकको स्थान सर्वोपरि छ । नाटक अभिनेय काव्य भएकाले श्रव्य काव्यको तुलनामा यसको सर्वोपरि स्थान रहेको छ । नाटक वस्तुपरक विधा हो र यसमा लोक जीवनको अनुकरण हुन्छ । ज्ञान विज्ञान कला संस्कृत सबै पक्षको प्रतिनिधित्व यसमा भएको हुन्छ ।

विश्व नाट्य सन्दर्भमा हेर्दा नाटकका मुख्य दुई भेद हुन्छन् – सुखान्त र दुःखान्त । यिनले भिन्न भिन्न पक्ष देखाउँछन् । सुखान्तकले आरम्भमा दुःखद स्थिति देखाए पनि अन्त्यमा सुखद स्थिति देखाउँछ भने दुःखान्तकले आरम्भमा सुखद स्थिति देखाए पनि अन्त्यमा दुःखद स्थिति देखाउँछ। सुखान्तकले जीवनको अद्र्धसत्य देखाउँछ भने दुःखान्तले पूर्ण सत्य । सुखान्तक जहाँ पुगेर अडिन्छ जीवन त्यही टुङ्किदैन । जीवन जबसम्म रहन्छ तबसम्म केही घटी रहन्छ र जीवनको अन्त्य हुनु सम्भव रहन्छ । तर दुःखान्त त्यस बिन्दुमा पुगेर अडिन्छ त्यसपछि केही घट्ने कुरा नै रहँदैन (दुःखान्त नाटकको सृजन परम्पराः केशवप्रसाद उपाध्याय, २०५५) । Continue reading →