Tag Archives: Unknown Writer

नैतिक कथा : चङ्गाको उडान

दशैंको मौसमलाई चङ्गाको मौसम भनेर चिनिन्छ । दशैं बिदा सुरुहुनु भन्दा एक दिन अगाडी एउटा स्कुलमा दशैंको बारेमा ज्ञान दिइदै थियो । जसमा चङ्गा उडान पनि समावेश थियो । बच्चाहरुले चङ्गा उडाउँदै थिए । शिरिष नाम गरेको एक जना बच्चाको … Continue reading

Posted in नैतिक कथा | Tagged | Leave a comment

नैतिक कथा : सल्लाह

~अज्ञात~ एकादेशमा एक राजा थिए । उनलाई रोग लाग्यो । धेरै वैद्य-चिकित्सकलाई देखाए । तर, कसैले उनको रोग निको पार्न सकेनन् । यस्तैमा एक वैद्यले सल्लाह दिए, ‘राजालाई त्यस्तै वातावरणमा निको हुन्छ, जहाँ हरियो नै हरियो होस् । राजाले देख्ने … Continue reading

Posted in नैतिक कथा | Tagged | Leave a comment

नैतिक कथा : छोटो बाटो

~अज्ञात~ एकपटक राजा अकबर र उनका सल्लाहकार बीरबल अरु सेना तथा मन्त्रीगणसंग कुनै गाउँमा जान निस्केका थिए । बाटो लामो थियो । केही समय हिंडेपछि राजा अकबरले भने, ” यो बाटोलाई छोटो बनाउन सकिदैन ? “। बीरबलले उत्तर दिए , … Continue reading

Posted in नैतिक कथा | Tagged | Leave a comment

थारु लोक दन्त्यकथा : मचान

~अज्ञात~ सत्ययुगको कुरो हो एउटा किसान राति आफ्नो मच तिर सुत्न गएछ. सधैँ झैँ मचलाई जगाउनलाई गेदाही (मचको खम्भाहरु बिच राखेको काठको लौरो )लाई आफ्नो लट्ठीले हल्का ठक ठक पारेछ. त्यसपछि मच माथि चढेर निदाएछ.

Posted in लोककथा / दन्त्यकथा | Tagged , , | Leave a comment

लोक बाल गीत : तारा बजी लई लई

~अज्ञात~ तारा बजी लई लई मामा आए घोडा ! माईजु आईन् डोली

Posted in बाल गीत | Tagged | Leave a comment

मनोवाद : गुरुपूर्णिमामा गुरु नबनेका रत्नकाजी

~अज्ञात~ (रातको साढे नौ बजेको छ । घरका सबैजना सुतिसके । रत्नकाजी सरलाई निद्रा परेन । मनमा केही गुन्थुन आउँदै छन् । कोल्टे फेर्दै छन् । तर निद्रा आउने छाट छैन ।) आज गुरु पूृर्णिमा, खैँ यत्रो बीस पच्चीस वर्ष … Continue reading

Posted in मनोवाद / स्वगत | Tagged , | Leave a comment

गीत : मुटुले मेरो त्यो मुटु तिम्रो

~अज्ञात~ मुटुले मेरो त्यो तिम्रो मुटु पुरिया पारेर राख्दछ सधैँ जतन गरी मायाले छोपेर मुटुले मेरो …………. गाउँछ गीत घाँटीमा तिम्रो सुरमा बसेर मादल मेरो तालमा तिम्रो बज्दछ जमेर

Posted in नेपाली गीत | Tagged | Leave a comment

संस्कृति परिचय : सोरठी 

~अज्ञात~ सोरठी लोकसाहित्यको कथावस्तु कुनै लामा घण्टौँ लाग्ने पनि हुन्छन् र कुनै छोटा र छरिता मिठासपूर्ण हुन्छन्। यहाँ कुनैका कथावस्तु त केवल घटनाको सानो डोरोमा मात्रै पनि विरचित हुन सक्छन्। जे होस्, कुनै न कुनै कथाको आधार हुन्छ-हुन्छ। यी कथा कुनै … Continue reading

Posted in संस्कार - संस्कृति परिचय | Tagged | Leave a comment

नेपाली प्यारोडी गीत : फेसबुकमा ‘बिजी’ छ भन्दिए

~अज्ञात~ लय : आमैले सोध्लिन् नि खै छोरा भन्लिन् आमाले सोध्लिन् नि खै छोरो भन्लिन्, फेसबुकमा ‘बिजी’ छ भन्दिए बाबाले सोध्लान् नि खै छोरो भन्लान्, ‘च्याट’ मा ‘बिजी’ छ भन्दिए

Posted in नेपाली प्यारोडी गीत, हास्य - व्यङ्ग्य | Tagged , , | Leave a comment

गीत : म्वाइँ खाने धोको बाँकी छ

~अज्ञात~ एकचोटी काँडालाई म्वाइँ खाने धोको बाँकी छ जिन्दगीको अँधेरोमा हराउने धोको बाँकी छ संसारमा म यती सस्तो कि म आफै मलाई किन्दिन

Posted in नेपाली गीत | Tagged | Leave a comment

समीक्षा : पूर्ण राईको जय-बिजय कथा

~अज्ञात~ जय-बिजय कथाको कथाकन :- जय-विजय पूर्ण राईद्वारा लिखित मनोवैज्ञानिक कथा हो ! यस कथाका प्रमुख पात्र लामाबाबु अनि सहायक पात्र कान्छा पिउन हुन्छ ! यो कथा लात्तेभकुण्डो खेललिएर संरचना गरिएको छ ! खेल मैदानको विचमा खेलाड़ीहरु खेलको निम्ति तयारी … Continue reading

Posted in समीक्षा | Tagged , | Leave a comment

नेपाली प्यारोडी गीत : (अ)राष्ट्रिय गीत

~अज्ञात~ लय : राष्ट्रिय गीत सयौँ खाले नेता हामी एउटै पद सभासद देश बेच्छौ पेट पाल्छौं अनि बन्छौं गद्गद प्रकृतिका कोटिकोटी पापिष्टका नायक

Posted in नेपाली प्यारोडी गीत, हास्य - व्यङ्ग्य | Tagged , , | Leave a comment

लोक कथा : हाम्रा बाबा बूढो भएपछि के मा खान दिने?

~अज्ञात~ एउटा गाउँमा ७० वर्ष काटिसकेका दयासिंह नामका बूढा थिए। केही वर्ष अघि उनका स्त्री मरिछन्। त्यसपछि उनका छोरा निष्ठुरसिंह र बुहारी कटुगराले उनका हातबाट घरको श्रीसम्पत्तिको साँचो कब्जामा लिए। त्यसपछि बूढालाई उनीहरूले चीसो छिंडीको एउटा कुनामा राखेछन् र खानलाई … Continue reading

Posted in लोककथा / दन्त्यकथा | Tagged , | Leave a comment

लेख : स्वच्छन्दतावाद (Romanticism)

स्वच्छन्दतावाद (Romanticism), अन्य नाम: (रोमान्टिक धारा, रोमान्टिकवाद, रोमान्टिक मान्यता, छायावाद) अठारौं शताब्दीतिर विकसित कलात्मक, साहित्यिक, र बौद्धिक आन्दोलन मानिन्छ । परिचय Romance शब्दको प्रयोग प्राचीन समयदेखि नै विभिन्न अर्थमा गर्दै आएको पाइन्छ । प्रारम्भमा रोमेली भाषाहरूमा लेखिएका कृतिहरूलार्इ रोमान्स भानिन्थियो … Continue reading

Posted in लेख | Tagged | Leave a comment

लोक कथा : चतुर विद्या के हो?

~अज्ञात~ विष्णु शर्मा ब्राम्हणका चलाक कान्छा छोरा यज्ञ शर्माले बनारसबाट व्याकरण, साहित्य आदि ग्रन्थ पढेर घर फर्केछन्। विष्णु शर्माले छोरालाई सोधेछन्- “के के पढेर आइस्?” यज्ञ शर्माले आफूले पढेजति सबै बयान गरे। विष्णु शर्माले छोरालाई फेरि सोधेछन्- “चतुर विद्या पढिस् … Continue reading

Posted in लोककथा / दन्त्यकथा | Tagged , | Leave a comment

समीक्षा : रमेश विकलले लेखेकाे “लाहुरी भैँसी” कथाको विश्लेषण

~अज्ञात~ कथाकार रमेश विकलले लाहुरी भैँसी कथामा गरीब लुखुरेको सोझोपन,गाउँका ठूलाठालुको शक्ति देखि डराउने दास मनोवृत्ति तथा उनीहरुको षड्यन्त्रकारी प्रवृत्तिलाई उतालेका छन् । गाउँमा शक्तिशालीहरुले सोझो गरीबहरुलाई कसरी शोषण गर्दछन् भन्ने कुरा देखाउँदै तिनै सोझा र निमुखा गरीबहरुमाथि सहनुभूति प्रकट … Continue reading

Posted in समीक्षा | Tagged | Leave a comment

समीक्षा : प्रकाश काेविदकाे ढिकी कथा विवेचना

~अज्ञात~ कथाकार प्रकाश कौविदद्वारा लिखित ढिकी सामाजिक कथा हो । यस कथामा एउटा ग्रामीण उद्यमी परिवारमा रमाइलो चित्रण गर्दै व्यक्तिको मानसिक्ता प्रति पनि इङ्गित गरेका छन् । यो कथामा बिशेष तीनजना पात्र-पात्रा छन् । उनीहरुमा सुमति उनको विमारी पति वा … Continue reading

Posted in समीक्षा | Tagged | Leave a comment

स्रष्टा परिचय : बहादुरसिँह बराल मगर – एक परिचर्चा

बहादुरसिँह बरालको परिचय बहादुरसिँह बरालको जन्म १९४७ साल बैशाख १५ गते तदनुसार सन् १८९० अप्रिल २७ मा तत्कालीन ब्रिटिस इन्डियन गोर्खा पल्टनको छाउनी पश्चिम काँगडा भाक्सु धर्मशाला (वर्तमान भारतको हिमाञ्चल प्रदेश काँगडा जिल्ला) मा भएको हो । बराल दम्पतीका तीन … Continue reading

Posted in स्रष्टा परिचय | Tagged , | Leave a comment

नेपाली लोककथा : आमा

~अज्ञात~ एक गाउँमा एक विधुवा आमा थिइन् । उनका एउटा छोरा गर्भमा हुँदा नै श्रीमानको निधन भएको थियो । छोरा जन्मिएपछि उनले जेनतेन गरेर उसलाई पढाइन्, हुर्काइन् । छोराले कमाउन थाल्यो, घरमा खुशीका दिनहरु आउन थाले । त्यसपछि आमा-छोराको सल्लाहमा … Continue reading

Posted in लोककथा / दन्त्यकथा | Tagged , | Leave a comment

नेपाली लोककथा : लालटिन

~अज्ञात~ एउटा अँधेरी रातमा केही युवाहरु गाउँको बाटोमा हिंड्दै थिए । यत्तिकैमा उनीहरु एक जना बूढो मान्छेसंग ठोक्किन पुगे। उनीहरुले ती बूढा मान्छेलाई गाली गरे , ” लालटिन लिएर हिंड्ने आफैले, अनि मान्छेहरुसंग ठोक्किदै पनि हिंड्ने ?” । ती बूढा … Continue reading

Posted in लोककथा / दन्त्यकथा | Tagged , | Leave a comment

नेपाली लोककथा : सपना

~अज्ञात~ एउटा माग्ने व्यक्तिले एक महिनासम्म मागेर जम्मा गरेको पैसाबाट खाएको बाहेकको बचेको पैसाले एउटा ठूलो खुत्रुके किनेछ। पटक-पटक किन्दा पैसा धेरै खर्च हुने हुनाले उसले सुरुमा किन्दा नै ठूलो खुत्रुके किनेको थियो । ऊ त्यो दिन धेरै खुशी थियो … Continue reading

Posted in लोककथा / दन्त्यकथा | Tagged , | Leave a comment

संस्कार परिचय : लोकदेवता गणिनाथ गोविन्द जयन्ती

~अज्ञात~ नेपालको मधेस र राजधानी काठमाडौँका साथै उत्तरभारतका लाखौँ परिवारद्वारा कुल देवताको रूपमा मनाइने गणिनाथ गोविन्द पूजनोत्सव हरेक वर्ष कृष्णाष्टमी शनिबार वा त्यसपछिको प्रथम शनिबारको दिन भव्यताका साथ मनाइन्छ । मध्यकालीन भारतमा जब जादु, टुना र डाइनी जोगिनको प्रकोप निकै … Continue reading

Posted in संस्कार - संस्कृति परिचय | Tagged | Leave a comment

व्यङ्ग्य कविता : म वै-स्याल

~अज्ञात~ क्रान्तिकारी भने पनि वाइ स्याल मेरो नाम । कालो मोसो, पुत्ला दहन, लुट्पाट, हिम्सा मेरो काम ।। नक्कली लाश जल्लाउँदै हिड्छु, पागल मेरो बुद्धी, जनता मार्न न पाकोले हराइ सक्यो सुद्धी ।।

Posted in कविता, हास्य - व्यङ्ग्य | Tagged , | Leave a comment

कविता : कागहरु किन उडिरहेछन् आकाशमा

~अज्ञात ~ जङ्गलको बीचबाट एक हूल कागहरु रुख–रुखबाट ओर्लिंदै आकाशतिर हुईंकिंदै माथि–माथि ताकेर कतातर्फ लाग्न खोजेका हुन् उनीहरु काँ–काँ गर्दै भाग्दैछन् शायद;

Posted in कविता | Tagged | Leave a comment

छोक : सलाइको काँटी

~अज्ञात~ मेरो थाप्लो उसको कम्मरमा रगटेर ज्वला निकाल्छु ।

Posted in कविता | Tagged | Leave a comment

लोक दन्त्य कथा : ससुराली जाँदा चट्टु ज्वाईंको गफगाफ

~अज्ञात~ एकदिन चट्टु् ससुराली गएछ । ससुरोले चट्टु ज्वाईंको मानमनितो गरे । दिउँसोतिर खाजासाजा खाइसकेर ससुरोले चट्टुलाई भनेछ, “ज्वाईं, अब एकछिन यस्सो गफगाफ गरौं‌न ।” चट्टुले भनेछ- “गफसफ त गर्नहुन्थ्यो, मलाईचाहिँ दिसा च्याप्यो । म दिसा बसेर आउँछु ।” यति … Continue reading

Posted in लोककथा / दन्त्यकथा | Tagged , | Leave a comment

पत्रकथा : एउटा अर्धाङ्गिनीको चिठी

~अज्ञात~ प्राण प्रिय धेरै धेरै सम्झना । बिहानको भालेको प्रथम प्रहरको बेला हो शायद । पूर्वतर्फ भुकभुके उज्यालो हुन आँटेको थियो । आज नमिठो निद्राभित्र तिमीलाई सपनीमा देखेँ । सम्झेर ल्याउँदा यो मुटु पिरो भएर आयो । असह्य वेदनाले छिया … Continue reading

Posted in नेपाली कथा, पत्र साहित्य | Tagged , | Leave a comment

कार्यपत्र : नेपाली उपन्यासको विकासक्रम

~अज्ञात~ नेपाली साहीत्यमा अन्य विधाहरुका तुलनामा उपन्यास विधाको सुरुअात निक्कै पछि मात्र भएको हो ! उपन्यास आख्यानात्मक विधा भएकोले नेपाली उपन्यासको प्रारम्भ बिन्दु बि.सं.१८२७ को शक्तिबल्लभको आख्यानात्मक कृति ‘ महाभारत विराट् पर्व ‘ बाट भएको मानिन्छ ! यस कृतिको रचनादेखि … Continue reading

Posted in कार्यपत्र | Tagged , | Leave a comment

लोक दन्त्य कथा : पण्डितको जुँगा गानाको औषधी

~अज्ञात~ एउटा गाँउमा लोकरञ्जुन नाम गरेका एक अपढ तर चलाक ब्राम्हण थिए । उसको चलाकीबाट सबै गाउँलेका मनमा यी ब्राम्हण बहुतै विद्वान हुन भन्ने विश्वास परेको थियो । गाउँलेहरू कथा पुराण तिनै ब्राम्हणबाट सुन्थे । चतुर्मासका दिन गाउँमा देवीभागवतपुराण लागेको … Continue reading

Posted in लोककथा / दन्त्यकथा | Tagged , | Leave a comment

नेवारी लोक कथा : जामन गुभाजु

~अज्ञात~ उहिल्यै परापुर्वकालमा काठमाडौं उपत्यकाको पाटन नगरीमा तन्त्रमन्त्रविद्यामा ठूलो सिद्धी प्राप्त गरेका एकजना गुभाजु थिए। एक पटक यस नगरीमा भारतबाट एकजना जादुगर आई आफ्नो एक जना चेला साथै लिई चटक देखाउन थालेछन्। ती जादुगरले अनेक चटक देखाई झुक्याउँदै त्यसलाई तन्त्रमन्त्रको नाम दिई यस … Continue reading

Posted in लोककथा / दन्त्यकथा | Tagged , | Leave a comment

लोक कथा : जिउँदो मान्छेको करामत र यमराज

~अज्ञात~ एकदिन यमराजले मर्त्यलोकमा घुम्दै गर्दा एउटा हात्तीलाई एउटा दुब्लो पातलो मरन्च्याँसे माहुतेले हातमा एउटा मसिनो लट्ठीको भरमा तह लगाइरहेको देखेछन्। हात्ती एकान्तमा भएको मौकामा यमराजले हात्तीसित भनेछन्- “गजराज, यत्रो विशाल र शक्तिशाली भइकन पनि यस्तो फिस्टे मान्छेको वशमा किन … Continue reading

Posted in लोककथा / दन्त्यकथा | Tagged , | Leave a comment

कथा : बिभूषण

~अज्ञात~ लेखकज्यू हजुरले देख्नु नै नभएको हो कि जानीजानी टाहोलीदै हुनुहुन्छ -’ परिचित आवाज सुनेर थोरै झस्किदै आवाज आएतिर म फर्किए । रवाफीलो त्यो अनुहार मुस्कुराउदै मलाई नै एककोहोरो हेरीरहेको थियो । ‘अस्तिनै मैले लेखक भनेर कुरा गरेकी थिए नि, … Continue reading

Posted in नेपाली कथा | Tagged | Leave a comment