हास्य-व्यङ्ग्य कथा : त्यो किताब

~शैलेश भट्टराई~

करिब चार बर्ष अघिको कुरा हो म काम विशेषले नयाँबजार दरबार (अहिलेको लाजिम्पाट दरबार) गएँ | अध्यक्ष कमरेड विहानीको चिसो हावा खाँदै कुर्सीमा उपरखुट्टी लाएर एउटा मोटो न मोटो पुस्तकको गहन अध्ययन गर्न लाग्नु भाको रहेछ | हातमा कलम लिएर पुस्तकको मन परेका हरफहरू बीच बीचमाअन्डरलाइन पनि गर्दै हुनुहुन्थ्यो | टिक पनि लाउँदै हुनुहुन्थ्यो कतै कतै | घरी घरी मन्द मुस्कान पनि छर्नुहुन्थ्यो |

”कुन पुस्तक पढिराख्नु भाको हो हजुर ?” मैले सोधें |

जवाफ आएन | वहाँ पढि मात्रै राख्नु भो | केही बोल्नु भएन

| फेरि सोधें | फेरि मौन |अझै सोधें अझै मौन | किताब ठुलै छ | निधार खुम्च्याई खुम्च्याई पढिरहनु भाछ | सोध्यो केही बोल्नु हुन्न | फेरि सोधें | फेरि मौन !

”हजूर किन बोल्नु हुन्न कमरेड ?”

यति मैले के सोधेको थिएँ वहाँ त रिसले चूर हुनु भो | शायद मैले निकै डिस्टर्ब गरें | वहाँको एकाग्रता भङ्ग गरें | तर वहाँले केही बोल्नै नपाई जनवादी गाली खाने डरले कुलेलम ठोकें |

त्यसको दुइचार दिन पछि म महाराजगन्ज दरबार जानु पर्ने भयो | गएँ | त्यहाँका सभापति पनि त्यहीं पुस्तकको धूलो टक्टक्याउँदै हुनुहुँदो रैछ | रुप रंग आकार प्रकार सबै उस्तै सबै उही | तौल पनि उस्तै हुँदो हो | जोख्ने कुरा त भएन | अनुमानै त हो | धूलो हल्का फुल्का भएपनि वहाँलाई हाच्छिउँ आयो नै | मलाई पनि छोडेन | मैले पनि एक थान हाच्छिउँले आफ्नो उपस्थितिको जनाउ दिएँ | मैले सोधें-

”किन हजूर यस्तो धूलो मैलो किताब… … ?” प्रश्न पूरा हुन नपाउँदै भाइ मलाई डिस्टर्ब नगर्नुस है भन्ने रूखो जवाफ पाएँ | नयाँ बजारले नै मेरो सातो लिइसकेको थियो | अझ बढी सोध्दा प्रजातान्त्रिक खप्की खानु पर्ला भन्ने डरले थप केही नसोधी म हिंडे तर मेरो कौतुहलता बिस्तारै बिस्तारै बढ्दै जान थालेको थियो |

त्यसको करीब एक महिना पछि होला मैले डल्लु दरबार गएर त्यहाँका अधिपतिको अन्तर्वार्ता लिनुपर्ने भो | गएँ | पुस्तकै पुस्तकले भरिभराउ दराज वरीपरी वहाँ खत्र्याक खुत्रुक के के के के गरिरहनु भाको रहेछ |

सोधें- ”हजूर कुनै महत्वपूर्ण पुस्तकको खोजिमा हो ?”

”कहाँ हुनु भाइ ! महत्वपूर्ण किताब त भेटिसकेको छु खाली त्यसलाई राख्न एउटा स्पेशल ठाउँ बनाऊँ भनेर लागेको |”

सोधिहालें-” हजूर त्यस्तो कुन पुस्तक रहेछ हजूर जसलाई राख्न ठाउँ नै स्पेशल बनाउनु पर्ने ?”

”नाम भन्न मिल्छ होला नि हजूर” मैले आफ्नो जिज्ञासा प्रकट गरें |

पछि थाहा पाईहाल्नुहुन्छ नि भन्दै किताबको नामै बताउन चाहनु भएन |

तीनवटै नेताको चालढाल देख्दा यस्तो लाग्थ्यो कि कसैले वहाँहरूलाई यो किताब दिएको छ तर त्यसको नाम कसैलाई नभन्नु है भनेको छ | बाहिर हेर्दा किताबको नाम पनि देखिंदैन |

त्यसको भोलिपल्टै त्यस्तै केही काम विशेषले शीतल दरबार जानु पर्ने भो | गइयो | त्यहाँ पुग्नासाथ यसो हेरेको त एउटा ठूलो किताबलाई धेरै सैनिकहरू मिलेर ओल्टाई पल्टाई गर्दै के के के के गर्दै रहेछन् |

घरपटीलाई सोधिहालें -”हजूर यो ठूलो किताब के हो र यसलाई किन यस्तो गर्न अह्राउनु भाको ?”

के हो को उत्तर नआएपनि किनको उत्तर आयो -”यसलाई हार्डकभर बाइन्डिङ् गर्न लगाएको |”

वहाँले थप्नुभो – ”यति महत्वपूर्ण यो किताब चाँडै च्यातिएला, पेजहरू उक्किएलान्, भनेर सुरक्षाको राम्रो व्यवस्था गरेको नि |” गाँठी कुरो यानेकि किताबको नाम त बताउँदै बताउनु भएन | फेरि सोधें तर नाम आएन | धेरै कर पनि गरिन |

त्यसको करीब आठ दश दिन पछि होला मैले बालकोट दरबार गएर त्यहाँका कमरेडको बिषयमा डकुमेन्ट्री तयार गर्नुपर्ने भो | म गएँ | त्यहाँ पनि उस्तै ताल छ | वहाँ त बडो प्रफुल्ल मुद्रामा त्यही किताबलाई ओल्टाई पल्टाई हेरिराख्नु भाको रहेछ | घरी अगाडी छाम्नु हुन्छ घरी पछाडी छाम्नु हुन्छ | घरी वरीपरी सुम्सुम्याउनु हुन्छ | घरी किताब पल्टाएर मन्द मुस्कान दिनुहुन्छ | घरी फरर्र किताब पल्टाएर त्यसको हावाले आनन्दित हुनुहुन्छ | घरी चिल्ला चिल्ला दुइटै गालामा किताब दल्नुहुन्छ | एकदुई लाइन यसो पढ्नु पनि हुन्छ | एकछिन पछि त भित्रबाट गजबको जिल्द ल्याएर आफैँ पो त्यो किताबमा जिल्द हाल्न थाल्नु भो | शीतल दरबारको जस्तो हार्ड कभर थिएन त्यो | मेरो कौतुहलताले अब चाहिं सीमा नाघ्न थाल्यो | आखिर कुन किताब हो जसलाई हाम्रा जम्मै दलका नेता यतिसारो माया गरिरेछन |

”कमरेड हजूर लालसलाम !”

कमरेड दङ्ग पर्नुहोला भनेर कमरेड लालसलाम भनेको त मेरो सातो खानु भो |

”कसलाई लालसलाम भनेको ? अनि कसलाई कमरेड भनेको ? के हो लाल सलाम भनेको ? यस्तो भन्ने जमाना गए अब बुझ्नु भो ! यस्तो त अब फटाहाले मात्र भन्छ | मुख सम्हालेर अविवादन गर्नुस् !” आफूलाई कुरो धुत्नु छ | तुरुन्तै माफी पनि मागीहालें |

”आइन्दा लालसलाम पनि भन्ने छैन र कमरेड पनि भन्ने छैन हजूर गल्ती भो माफ पाउँ |”

”एउटा प्रश्न सोधौँ हजूर ?”

”सोध्नुस् !” च्याँठिंदै वहाँले भन्नु भो |

”त्यो बडेमानको पुस्तकको रहस्य के हो हजूर ?”

”त्यो पुस्तकको रहस्य तपाईंलाई भन्नु र बाँदरलाई भरयाङ् लाउनु उस्तै हो त्यसैले अहिलेलाई यति मात्रै बुझ्नुस् |” वहाँको टर्रो जवाफले म निराश भएँ | नामै भन्न नमिल्ने वहाँले कुन किताब पढ्दै हुनुहुन्छ | म भित्र भित्रै झन् अचम्मित पनि भएँ |

अब केही पनि फुत्किने सम्भावना नदेखेपछि म अब कोटेश्वर दरबार तर्फ लागें किनभने अब मेरो मिशन त्यो किताबको रहस्य पत्ता लगाउनु भै सकेको थियो | ‘छाडेर काम सारा एक काम रोजिरहेछु, यो देशमा म यौटा मानिस खोजिरहेछु’ भन्ने शिशिर योगीको गीत झैं म सारा अरू काम छोडेर त्यै यौटा किताबको खोजिमा आफूलाई केन्द्रित गरिरहें | घर परिवारमा समेत यसको कालो छायाँ देखियो तर मैले त्यसको परवाह गरिन |

कोटेश्वर दरबार जसै छिरें कम्पाउण्ड भित्र शीतलमा वहाँ त मस्तसंग सुत्नु भाको रहेछ तर तकिया चाहिं त्यही पुस्तक नै लाउनु भाको छ | शायद हराउला भन्ने चिन्ताले हुनुपर्छ | बिउँझै भएका नेताहरू त त्यो पुस्तकको रहस्य सोद्धा रिसाए भने सुतेकालाई उठाउँदा त दुई थप्पडै थाप्नु पर्ने हो कि भन्ने डरले त्यहाँबाट टाप ठोकें | रहस्य थाहा नपाई आफूलाई निन्द्रै लागेन | धरो धर्म रातैभरी अचम्मै लाग्यो |

भोलिपल्ट विहानै जुरुक्क उठें र सोचें आज नारायणथानको दर्शन पनि गर्नु पर्यो अनि देउवा दरबारको पनि दर्शन गर्नु पर्यो भनेर लागें त्यसतर्फ | आखिर किताबको रहस्य जो पत्ता लगाउनु थियो | नारायणको दर्शन गरी लागें देउवा दरबार तिर | भित्र जाने अनुमति पाइयो | वहाँ त आफ्ना गूटका गन्यमान्यहरूलाई गजबसंग एउटा त्यत्रै किताब समाएर प्रवचन दिई राख्नु भाको रहेछ- धर्मगुरूले आफना चेलालाई प्रवचन दिए जस्तो | मलाई देख्ने बित्तिकै आफ्नो प्रवचन बन्द गर्नु भो | वहाँको अलिक नजिक गएँ | किताब झन् प्रष्ट देखें | तर किताबको नाम बाहिर देखिएन | सोध्न करै लाग्यो | सोधें तर उत्तर पाइन | तर त्यो त्यही किताब हो जो शीतल दरबार , नयाँ बजार दरबार , बालकोट दरबार ,महाराजगन्ज दरबार, कोटेश्वर दरबार, डल्लु दरबारमा देखेको थिएँ | खाली नाम मात्र थाहा पाउन सकिन | अब के गर्ने त ! जबर्जस्त्ती खोसेर हेर्ने कुरा पनि भएन | कसैले नाम भन्दै भन्दैन | कति वटा नेताका दैला चाहार्ने ! थकित भै सकेको थिएँ | आखिर जम्मै नेता त्यही किताबकै सेरोफेरोमा छन् भन्ने प्रमाणित भै सकेको छ | तर किताबको नाम कसैले बताउँदैनन् | कामै त्यही भएपछि अलिकति बढी दुख गर्नै पर्यो भनेर एउटा जुक्ति निकालें | देउबाजीको पछिपछि लाग्ने जुक्ति | जबसम्म त्यो किताबको नाम पत्ता लाग्दैन तब सम्म पछिपछि लाग्ने | लागिरहने | आखिर त्यही गरें | वहाँलाई इरिटेट नै गरें | बिहानै ओछ्यायानमै वहाँलाई भेट्नु अनि बेलुकी ओछ्यानमा नपुगुन्जेलसम्म पछिपछि लाग्नु मेरो दिनचर्या बन्यो | आखिर ऊनी हारे मैले जितें | लगातार उन्नाइस दिनको यस्तो आन्दोलन पछि मैले रहस्य थाहा पाएँ | मेरो यस्तो चाला देखेर वहाँकी श्रीमतीलाई मेरो माया लाग्यो या मेरो कृयाकलाप देखेर वाक्क-दिक्क लाग्यो थाहा छैन | वहाँले किताबको नाम उन्नाइसौं दिनको दिन बिहानै भन्दिनु भो -त्यो किताब भन्दा पनि प्रतिवेदन हो रे | रायमाझी आयोगको प्रतिवेदन रे | उहिले उहिले यस्तै अर्को प्रतिवेदन पनि यसैगरी पढ्थे रे वहाँ लगायतका अरू नेताहरूले | त्यसको नाम चाहिं मल्लिक आयोगको प्रतिवेदन थियो रे |

विहानैको समय थियो यसो पूर्व तिर हेरें घाम त सदा झैं पुर्वतिरबाटै उदाईसकेको थियो | आफूलाई चिमोटें | दुख्यो | आँखा मिचें | अनि बाहिर हेरें | सपना त होइन रहेछ | वास्तबमै हाम्रा नेताहरू यो प्रतिवेदनको गहन अध्ययनमै व्यस्त रहेछन् | र पो यसका सिफारिशलाई भटाभट कार्यान्वयन गरिरहेका रहेछन् | प्रतिवेदनमा जसजसलाई कारवाही गर्नु भनेर किटिएको छ तीन तीनलाई छानी छानी कारवाही गरिरहेका छन् | लोकमान लफडा,कटवाल काण्ड र त्यसको प्रायश्चित, गणतन्त्र दिवसका दिन भएको पदक प्रहसन जस्ता घटनाले यस्तो कारवाहीको उच्चतम् प्रतिनिधित्व गर्दैनन् त ? अनि बल्ल बुझें किन त्यो किताबलाई त्यस्तो उत्पात माया गरेका रहेछन् भन्ने कुरा !

(स्रोत  :- Onlinekhabar )

About Sahitya - sangrahalaya

We will try to publish as much literary work of different authors collected from different sources. All of these work is not used for our profit . All the creative work belongs to their respective authors and publication. If requested by the user we will promptly remove the article from the website.
This entry was posted in नेपाली कथा, हास्य - व्यङ्ग्य and tagged , . Bookmark the permalink.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.